نمک بر زخم کشمیر

هندوستان و پاکستان در طول چند دهه گذشته چندین بار در برابر یکدیگر صف آرایی کرده اند که هفته پیش(روز چهارشنبه)با انهدام دو جنگنده هندی توسط پدافند هوایی ارتش پاکستان،تنش بین دو کشور وارد فاز جدیدی شد.انهدام جنگنده های هندی زمانی صورت گرفت که سه شنبه(7/12/97)نیروی هوایی هند با چند فروند جنگنده میراژ،پایگاه های نظامی گروه تکفیری «جیش محمد» در منطقه بالاکوت(داخل خک پاکستان)را بمباران کرد؛گروهک تکفیری «جیش‌ محمد» حدود دو هفته پیش طی عملیات انتحاری،جمعی از نیروهای نظامی هند در کشمیر را هدف خود قرار داد که طی آن 44 نظامی هندی کشته شند،دولت هندوستان،این عملیات انتحاری را از چشم سازمان اطلاعات پاکستان دید و داعیه انتقام داشت؛تا جایی که در حمله هوایی سه شنبه نیروی هوایی هند به بالاکوت 300نیروی این گروه ها کشته شدند.این تقابل نظامی به افزایش بحران در کشمیر دامن زد و طرفین در زمین و آسمان با یکدیگر درگیر شدند.به دبال این درگیری نیروی هوایی پاکستان اعلام کرد دو جنگنده هندی را منهدم کرده،در طرف مقابل نیروی هوایی هند هم گزارش کرده که «یک فروند جنگنده نیروی هوایی پاکستان پس از ورود به حریم هوایی هند هدف قرار گرفته و ساقط شده است.»
اما فارغ از تنش های لفظی و نظامی اسلام آباد و دهلی نو در چند روز گذشته،اختلاف آنها موضوعی فراتر از گروهک جیش محمد و...است.ریشه تاریخی نزاع این دو کشور به زخمی کهنه به نام «کشمیر»بر می گردد که هرزگاهی سرباز می کند و بر دامنه درگیری بین پاکستان وهندوستان می افزاید.برای فهم تاریخی موضوع بهتر است اشاره مختصری به ماجرای کشمیر کنیم:
با غروب استعمار بریتانیا در هند،برای پایان بخشیدن به دغدغه ها و نگرانی ها درباره آینده جمعیت مسلمان نشین با دو پاره شدن هند به دو کشور موافقت شد؛با این توضیح که مناطق مسلمان نشین به پاکستان واگذار شود و مناطق هندو هم به هندی ها واگذار شود.برای مثال ممناطقی همچون بنگال و پنجاب از هند جدا و به پاکستان ملحق شدند.اما کشمیر یکی از مناطق مسلمان نشین بود که قرار بود به پاکستان ملحق شود،اما هری سینگ(فرمانروای این منطقه که از قضا هندو هم بود)به صورت کاملاً خودسرانه تصمیم گرفت کشمیر را در اختیار هند قرار دهد که همین آغاز تنش نظامی(1949) بین دو کشور شد.جنگ دوم بین دو کشور در سال 1965 که به عبور نیروهای نظامی دو کشور از خطوط مرزی یکدیگر انجامید- با وساطت روسیه خاتمه یافت.جنگ سوم(1971) با حمایت هندوستان از شورشیان استقلال طلب پاکستان شروع شد و در نهایت با از دست رفتن بنگلادش(که امروز به عنوان یک کشور مستقل شناخته می شود)برای پاکستان از دست رفت.چهارمین درگیری دو کشور در کشمیر بر سر تصاحب منطقه سیاچن باز می گردد که در این مرحله هم پاکستانی ها ناکام ماندند و هندی ها منطقه یخبندان سیاچن را به تصرف خود در آوردند.هر چند این دو کشور با میانجگیری بارها برای برقراری آتش بس حاضر به گفتگو و مذاکره با یکدیگر شده اند،اما این آتش بس ها و توافق ها هیچ گاه از اهمیت موضوع کشمیر برای دو کشور کاسته نشده و می توان آن را جزو خطوط قرمر دو کشور دانست که هیچ حزب سیاسی در اسلام آباد و دهلی حاضر به مسامحه و مذاکره بر سر آن نیست.
در پایان، درگیری هوایی بین دو کشور همسایه و البته مجهز به سلاح اتمی مسیر سختی را برای رسیدن به یک تصمیم معقول و منطقی پیش روی پاکستان و هندوستان قرار می دهد؛از یک طرف حس انتقام و بروز ضربه دوم به طرف مقابل نگرانی ها درباره ایجاد یک جنگ تمام عیار افزایش می دهد و یا اینکه دو کشور با درس گرفتن از چند دهه تقابل نظامی و بلاتکلیفی بر سر کشمیر به یک مذاکره و صلح پایدار تن دهند.