کردهای سوریه بی اعتمادی به آمریکا و گرایش به دولت

کرد‌ها به عنوان یک اقلیت قومی حدود ۱۰ درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند و در مناطق شمالی این کشور تحت نظام سیاسی خود مدیریتی دموکراتیک، شامل سه واحد سیاسی (موسوم به کانتون جزیره، کانتون کوبانی و کانتون عفرین) زندگی می‌کنند. کرد‌ها از ابتدای بحران سوریه بی‌طرف بودند، یعنی نه تمایلی به مبارزه با نظام داشتند و نه مایل به ورود در جنگ با ترویست‌های تکفیری بودند. اما حملات داعش به مناطق کردنشین سوریه در سال ۲۰۱۴ آنان را وادار به دفاع و نبرد با تروریست‌ها کرد. در همین راستا گفته می‌شود توافقاتی میان آن‌ها با نظام دمشق صورت گرفت تا در قبال وعده‌هایی مانند اعطای تابعیت، در کنار نظام و در مقابل تروریست‌ها بایستند. در عرصه میدانی، کرد‌ها در قالب تشکیلاتی به نام حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (PYD) تبدیل به یک هسته مهم در مبارزه با داعش خصوصا در استان رقه شده و با پشتیبانی آمریکا موفق شدند شهر رقه را از دست داعش آزاد کنند. کرد‌های سوریه در مارس ۲۰۱۶ (اسفندماه ۱۳۹۴) طی نشستی در منطقه رمیلان، تشکیل حکومت فدرالی «اتحاد دموکراتیک روژاوار» را اعلام کردند. روژ‌اوا، به‌معنی «کردستان غربی» است که بخش‌های شمالی سوریه را در بر می‌گیرد. این تشکیلات از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است، اما کرد‌ها بر این باورند که این اقدام مقدمه‌ای است برای احقاق حقوق از دست رفته آنان در قالب یک نظام فدرالیسم.
اعلام عقب نشینی آمریکا
زمانی که ترامپ تصمیم خود را مبنی بر عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی از خاک سوریه اعلام کرد، بیش از همه کرد‌های سوریه نگران شدند. آمریکا طی سال‌های گذشته از کرد‌های سوریه در قالب تشکل نیرو‌های دموکراتیک حمایت می‌کرد تا علیه داعش بجنگند. حدود دو هزار سرباز آمریکایی در شمال سوریه مستقر بوده و به نیرو‌های دموکراتیک سوریه آموزش می‌دهند و از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند. این نیرو‌هایی متشکل از ائتلاف میان گروه‌های کُرد با محوریت یگان‌های مدافع خلق (YPG) و اعراب در مناطق بازپس‌گرفته شده شرق فرات هستند. نگرانی کرد‌ها در عرصه میدانی ناشی از دو موضوع است: داعش و ترکیه.
مقامات کرد سوریه تصمیم آمریکا برای خروج از سوریه را عامل تشدید اقدامات آنکارا علیه کرد‌ها و زنده شدن طمع ورزی‌های این کشور در سوریه می‌دانند. مروری بر سیاست‌ها و اقدامات آمریکا در سوریه نشان می‌دهد که واشنگتن از کرد‌ها استفاده ابزاری می‌کند، لذا کرد‌های سوری بار‌ها مورد خیانت کشور‌های غربی به ویژه آمریکا قرار گرفته‌اند. برخی ناظران گفته‌اند عقب نشینی آمریکا از سوریه و خالی‌کردن پشت کرد‌ها از سوی این کشور، امتیازی است که واشنگتن به آنکارا داده تا از ادامه فشار بر سعودی در پرونده قتل جمال خاشقچی و حتی برخی نزدیکان ترامپ از جمله کوشنر جلوگیری کند. براساس این فرض، حملات ترکیه علیه کرد‌های شمال دور از انتظار نیست. حتی در داخل آمریکا برخی سناتور‌های جمهوری‌خواه به صراحت این پرسش را پیش روی ترامپ قرار دادند که در صورت خروج نیرو‌های آمریکا از سوریه تکلیف کرد‌ها چه خواهد شد؟ کرد‌های سوریه طی سال‌های گذشته در قالب متحد آمریکا در منطقه فعالیت داشتند و حالا خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از سوریه کرد‌های این کشور را در برابر ترکیه و حضور نظامی در مزر‌های شمالی سوریه تضعیف می‌کند. البته آمریکا برای حل این مشکل پیشنهاد احداث منطقه امن در عمق حدود ۳۵ کیلومتری در خاک سوریه را داده است تا هم مانع جنگ میان نیرو‌های کرد و آنکارا شود، و هم‌بخشی از دغدغه‌های ترکیه را برطرف کرده باشد. به‌دنبال آن دولت ترکیه رایزنی‌های خود با آمریکا و روسیه را شروع کرد تا کنترل این منطقه امن را در دست بگیرد، اما به دلیل مخالفت روسیه به نتایج مطلوب نرسیده است. منطقه امن از نگاه روسیه همان پیمان آدانا میان سوریه و ترکیه است که عمق آن از ۵ کیلومتر فراتر نمی‌رود (پیمان آدانا در سال ۱۹۹۸ میان آنکارا و دمشق به امضا رسید و به ارتش ترکیه این حق را می‌دهد که برای تعقیب نیرو‌های پ‌ک‌ک تا عمق ۵ کیلومتری وارد خاک سوریه شود و تدابیر لازم را برای حفظ امنیت ملی خود اتخاذ کند).
مذاکره با دولت
کرد‌ها در شرایطی که آمریکا به آن‌ها پشت کرده و از سویی نظام سوریه به پیروزی‌های زیادی دست یافته و اکثر مناطق کشور را از دست تروریست‌ها آزاد کرده است، نسبت به مذاکره با دولت ابراز تمایل کرده‌اند. بشار اسد رئیس جمهوری سوریه پیشتر تاکید کرده بود تمام خاک سوریه را دوباره تحت کنترل خواهد گرفت. با این حال برای نخستین بار در اردیبهشت ماه گذشته در حالی که از لحن تهدیدآمیز نیز استفاده می‌کرد، گفت: همه در‌ها برای گفت‌وگو با کرد‌ها باز است. پس از آنکه در مرداد ماه مذاکراتی میان کرد‌ها و دولت برگزار شد و درباره مساله تشکیل دولت خودمختار در شمال سوریه بحث شد. مذاکرات اولیه به نتایج ملموسی نرسید، اما دو طرف توافق کردند مذاکرات ادامه یابد. شورای سوریه دموکراتیک، شاخه سیاسی «نیرو‌های دموکراتیک» اخیرا اعلام کرد برای ادامه مذاکرات برای پایان دادن به جنگ و درگیری هشت ساله در این کشور با دولت مرکزی به توافق رسیده‌اند. یکی از مسئولان «حزب اتحاد دموکراتیک» سوریه هم گفت که مذاکرات بین کُرد‌های سوریه با دولت بر سر استان‌های «رقه، حسکه و دیرالزور» همچنان در جریان است. این شورا که اکثریت اعضای آن را کرد‌ها تشکیل می‌دهند، پس از توافق اولیه در دمشق در خصوص تشکیل چند کمیته ویژه برای پیشبرد گفت‌وگو‌ها به منظور پایان‌دادن به جنگ به ویژه در مناطق شمال شرق این کشور تاکید کرد. تقویت مذاکرات با دولت نشان می‌دهد، کرد‌های سوریه تلاش می‌کنند به توافقی با بشار اسد، دست یابند که براساس آن خودگردانی کرد‌ها در سوریه تداوم یابد. آن‌ها از هم‌پیمان خود یعنی آمریکا به شدت نگران و بی‌اعتماد هستند، زیرا درباره حمایت و عملکرد آینده آمریکا هیچ ضمانتی ندارند. پیش بینی می‌شود کرد‌ها در مذاکره با دولت به اهداف خود دست نخواهند یافت، زیرا در موضع ضعف قرار دارند و احتمال این که بار دیگر به زیر چتر حاکمیت مرکزی بازگردند بیشتر است؛ و البته اگر کرد‌ها نسبت به خودمختاری در مناطق شمالی اصرار ورزند، چالش در مناطق کردی همچنان تداوم خواهد یافت. اگر قطع حمایت‌های آمریکا موقتی نباشد و روسیه هم به کرد‌ها روی خوش نشان ندهد، علاوه بر ترکیه، با دولت مرکزی هم مشکل پیدا کرده و آرمان‌هایی همچون خودمختاری و قدرالیسم برای آن‌ها به محاق خواهد رفت.