معمای مرحله دوم آتش بس در غزه

تبیین:

فشارهای واشنگتن، اتحادیه اروپا و برخی کشورهای منطقه ای به حماس در خصوص پذیرش مرحله دوم آتش بس غزه ادامه دارد. در حالی که روایت‌های سیاسی، به‌ویژه از سوی دولت ایالات متحده، بر طبل موفقیت در مذاکرات آتش‌بس غزه می‌کوبند، شواهد میدانی از جنوب و مرکز نوار غزه، تصویری کاملاً متضاد را ترسیم می‌کنند. شعار «آتش‌بس در حال استمرار است» از سوی حامیان خارجی، در تقابل آشکار با حملات هوایی و زمینی اسرائیل قرار گرفته است؛ وضعیتی که می‌توان آن را «آتش بس در زیر آتش» نامید.

منابع خبری موثق از ادامه حملات هوایی اسرائیل به مناطق شرقی خان‌یونس و همچنین مناطق جنوبی شهر رفح خبر می‌دهند. این مناطق، که پیشتر به عنوان مناطق امن یا محل استقرار غیرنظامیان در جریان توافق‌های احتمالی تلقی می‌شدند، همچنان هدف بمباران‌های سنگین قرار دارند. فراتر از جنوب، تیراندازی‌های نیروهای اسرائیلی مناطق شرقی اردوگاه‌های آوارگان البریج و المغازی در مرکز نوار غزه را نیز هدف گرفته است. این حملات، نه تنها نشان‌دهنده نقض آشکار هرگونه آتش‌بس ضمنی است، بلکه عملاً هرگونه امید به آغاز مرحله بعدی مذاکرات را در هاله‌ای از تردید فرو می‌برد.

در نقطه مقابل این واقعیت خونین، دولت دونالد ترامپ سخن از استمرار آتش‌بس و حرکت به سوی «مرحله جدید» آن به میان می‌آورد. این خوش‌بینی سیاسی، تنها زمانی منطقی به نظر می‌رسد که فرض کنیم دولت آمریکا اهداف دیگری جز توقف واقعی درگیری‌ها را دنبال می‌کند. اخبار موجود حکایت از آن دارد که آمریکا کشورهای واسطه (مانند قطر و مصر) را تحت فشار شدید قرار داده تا حماس را وادار به پذیرش شروط مرحله بعدی آتش‌بس کنند؛ شروطی که به نظر می‌رسد بیشتر بر پایه‌های امنیتی اسرائیل استوار است تا حفظ جان غیرنظامیان فلسطینی.نکته کلیدی و بنیادین این است که مختصات آتش‌بس ادعایی مدنظر ترامپ، تفاوتی ماهوی با مختصات جنگ ندارد. در حالی که توپخانه و نیروی هوایی اسرائیل همچنان فعال است، هرگونه تعهدی از سوی حماس برای خروج یا تبادل اسرا، در خلاء و تحت فشار نظامی شدید صورت گرفته و فاقد ضمانت اجرایی واقعی خواهد بود. آتش‌بسی که همزمان با ادامه بمباران‌ها اعلام می‌شود، در حقیقت ابزاری برای خرید زمان، بازآرایی نیروهای نظامی، یا وادار کردن یک طرف ضعیف‌تر به پذیرش شروط نامطلوب است؛ نه راهی به سوی صلح پایدار.

این تضاد میان ادبیات سیاسی حامیان آتش‌بس و اقدامات میدانی، تنها به پیچیدگی بحران دامن می‌زند و اعتبار هرگونه تلاش دیپلماتیک را زیر سؤال می‌برد. تا زمانی که صدای توپخانه بر صدای مذاکره‌کنندگان غالب باشد، هرگونه «آتش‌بس» اعلام شده، تنها یک وقفه تاکتیکی در زیر آتش ادامه خواهد بود.