«خلع سلاح مقاومت عراق» خوابی که برای آمریکا تعبیر نمی‌شود

درحالی‌ که گروه‌های مقاومت وساير جریانهای همراه پس از پیروزی قاطع در انتخابات پارلمانی عراق، درحال رایزنی برای انتخاب نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور هستند تا روند سیاسی کشور بدون چالش ادامه یابد، برخی جریانهای سیاسی بار دیگر با صحنه‌گردانی آمریکا می‌کوشند فضای پس از انتخابات را ملتهب کنند.

این جریانها که همواره در بزنگاه‌های حساس فعال می‌شوند تلاش دارند شیرینی مشارکت گسترده در انتخابات اخیر را به کام ملت عراق تلخ کنند. در همین راستا، طی روزهای گذشته باز هم زمزمه‌های خلع سلاح گروههای مقاومت از سوی برخی چهره‌های سیاسی عراقی بلند شده است.

در همین چارچوب، فائق زیدان، رئیس شورای عالی قضایی عراق، روز شنبه مدعی شد که گروه‌های مقاومت به توصیه او برای همکاری در زمینه خلع سلاح پاسخ مثبت داده‌اند. با این حال، انتشار این ادعا با واکنش‌های شدید گروه‌های مقاومت مواجه شد و آنها هرگونه مصالحه یا توافق در این موضوع را از اساس رد کردند.

«عبدالقادر کربلائی» معاون نظامی جنبش «النجباء» اعلام کرد که این گروه مسلح همچنان به مقاومت در برابر نیرو‌های آمریکایی با همه روشها ادامه خواهد داد و حضور نظامی آمریکا در این کشور را نقض آشکار حاکمیت عراق می‌داند.

کربلائی در بیانیه‌ای گفت که باقی‌ ماندن نیرو‌های آمریکایی در عراق با وجود درخواستهای رسمی و مردمی برای خروج، دخالت مستقیم در امور داخلی کشور محسوب می‌شود. معاون نظامی النجباء ادامه داد:«اشغالگری، دلیل مشروع برای ادامه مقاومت است و این حق را ملتهای تحت اشغال دارند و این موضع از کرامت ملت عراق سرچشمه می‌گیرد».

همزمان، کتائب حزب‌الله عراق نیز با صدور بیانیه‌ای مخالفت خود را با خلع سلاح اعلام و تاکید کرد که تحقق حاکمیت و امنیت کامل عراق شرط لازم برای چنین اقدامی است.

در این بیانیه آمده است، مقاومت یک حق مشروع به شمار می‌رود و سلاح در دستان نیروهای مجاهد گردان‌های حزب‌الله باقی خواهد ماند. سخن گفتن درباره توافق با دولت در این خصوص تنها بعد از خروج تمام نیروهای اشغالگر ناتو و نیروهای ارتش ترکیه امکان پذیر است. در این بیانیه آمده است که هر کسی به دنبال تحویل دادن سلاحش بدون تحقق حاکمیت کامل در عراق است به صورت شخصی تصمیم می‌گیرد.

پیشتر «قیس الخزعلی» رهبر عصائب اهل الحق گفته بود:«ما به شعار انحصار سلاح در دست دولت ایمان داریم چرا که ما بخشی از این دولت هستیم».

فشارهای آمریکا برای خلع سلاح مقاومت

خلع سلاح گروههای مقاومت پروژه‌ای است که آمریکا طی سالهای اخیر به‌ طور جدی بر اجرای آن اصرار داشته و پس از انتخابات اخیر که گروه‌های نزدیک به مقاومت موفق شدند اکثریت کرسی‌های پارلمان را به دست آورند، این موضوع بیش از گذشته در کانون توجه واشینگتن قرار گرفته است.

به گفته مقامات عراقی، آمریکا پس از انتخابات پارلمانی نوامبر از دولت بغداد خواسته بود برای انحلال شش گروه مسلح اقدام کند. واشینگتن همچنین شرط کرده که این گروه‌ها به‌ویژه پس از کسب شمار قابل توجهی از کرسی‌های پارلمان، در دولت جدید عراق مشارکت نداشته باشند.

واشینگتن با اتکا به جریانهای همسو در عراق تلاش می‌کند مانع اصلی تحقق اهداف خود را از میان بردارد اما گروه‌های مقاومت که ستون اصلی ساختار دفاعی کشور هستند تاکنون اجازه نداده‌اند این سناریوها به بی‌ثباتی عراق منجر شود.

فشارهای واشینگتن برای خلع سلاح گروه‌های مقاومت درحالی ادامه دارد که این نیروها طی یک دهه گذشته نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین امنیت عراق ایفا کرده‌اند. در دوران اشغال بخش‌هایی از عراق توسط گروه تروریستی داعش، همین نیروهای مقاومت با فداکاری و جانفشانی توانستند تروریست‌ها را شکست داده و ثبات و آرامش را به کشور بازگردانند.

پس از آن نیز بدون هیچ چشم‌داشتی به مقابله با تهدیدات تکفیری‌ها ادامه داده‌اند و این مسئولیت همچنان پابرجاست، به‌گونه‌ای که هر روز اخباری از عملیات گروههای حشدالشعبی برای خنثی سازی تهدیدات داعش در سراسر عراق منتشر می‌شود. همچنین این گروهها در جریان رفراندوم استقلال اقلیم کردستان در سپتامبر ۲۰۱۷، زمانی که تمامیت ارضی عراق در معرض تهدید قرار داشت، در مرزهای اقلیم مستقر شدند تا از تجزیه کشور جلوگیری کنند.

در عرصه سیاسی نیز گروههای مقاومت با اینکه در سه دوره اخیر بیشترین کرسی‌های پارلمان را به دست آورده‌اند، در مسیر انسجام و وحدت ملی حرکت کرده‌اند. به‌ گونه‌ای که اجازه ندادند بن‌بست‌های سیاسی طراحی ‌شده از سوی واشینگتن، این کشور را به سمت بی‌ثباتی سوق دهد. پیروزی قاطع این جریان‌ها در انتخابات اخیر و اعتماد دوباره مردم نشان می‌دهد که مقاومت هم در حوزه امنیتی و هم سیاسی مسیر درستی را طی می‌کند و از نگاه عراقیها حضور گروههای مقاومت برای صلح و ثبات کشورشان ضرورتی انکارناپذیر است.

در مقابل، آمریکا می‌کوشد جریان مقاومت را عامل اصلی ناامنی و بی‌ثباتی در عراق معرفی کند اما این مسئله مبرهن است که خود واشینگتن طی دو دهه گذشته بزرگترین عامل ناامنی و ویرانی در این کشور بوده است. آمریکا نه‌ تنها اقدامی مؤثر برای برقراری ثبات در عراق انجام نداده بلکه با سیاستهای مخرب خود، این کشور را به سمت بحران‌های امنیتی عمیق‌تر سوق داده است.

از حمایت گروه تروریستی داعش گرفته تا حمله به مواضع گروه‌های مقاومت، همگی در راستای تضعیف جریان مقاومت و حذف آن از معادلات عراق انجام شده تا زمینه برای سلطه بر کشوری ضعیف و وابسته فراهم شود. واشینگتن به ‌خوبی می‌داند تا زمانی که مقاومت در عراق حضور فعال دارد امکان اجرای نقشه‌های خود را نخواهد داشت.

از اینرو، اکنون که این جریانها در ساختارهای امنیتی و سیاسی کشور نقش مؤثری یافته‌اند، آمریکا با تمام توان وارد میدان شده تا بار دیگر شانس خود را برای تحقق اهدافش امتحان کند.

تهدید داعش و آمریکا باقی است

گروههای مقاومت که ضامن اصلی امنیت عراق به شمار می‌روند، تأکید کرده‌اند تا زمانی که تهدیدات خارجی پابرجاست، سلاح خود را زمین نخواهند گذاشت. در شرایطی که عناصر گروه تروریستی داعش بار دیگر در سوریه و عراق فعال شده‌اند و همچنان تهدیدی جدی برای امنیت مرزهای دو کشور محسوب می‌شوند، نیروهای مقاومت آماده هستند تا در صورت هرگونه تحرک از سوی این گروه تکفیری، از مردم و تمامیت ارضی عراق دفاع کنند. از اینرو، همان‌گونه که گردانهای حزب‌الله و جنبش النجبا اعلام کرده‌اند، در وضعیت کنونی تحویل سلاح از سوی جریان مقاومت منتفی است.

نکته مهم دیگر که باعث شده گروه‌های مقاومت بر حفظ سلاح خود اصرار ورزند، حضور نظامیان آمریکایی در عراق است که این گروهها خواستار اخراجشان هستند. از دید این جریان‌ها، خروج نیروهای اشغالگر آمریکایی می‌تواند زمینه بازگشت ثبات و آرامش به عراق را فراهم کند و تا زمانی که هزاران نیروی خارجی در این کشور حضور دارند، سخن گفتن از خلع سلاح معنا ندارد.

جنبش النجبا در این باره به صراحت تاکید کرده که هیچ فشار یا تهدیدی نمی‌تواند مسیر مقاومت را تغییر دهد و این جنبش بر گزینه مقابله تا پایان حضور نظامی خارجی در عراق پایبند است. النجبا و حزب‌الله عراق اعلام کردند که تنها پس از خروج نیروهای ناتو و ترکیه از عراق می‌توان درباره انحصار سلاح در دست دولت مرکزی گفتگو کرد، شرایطی که در حال حاضر فراهم نیست.

زیرا در غیاب گروه‌های مقاومت، عراق در برابر تهدیدات خارجی آسیب‌پذیر خواهد شد و این امر می‌تواند تمامی دستاوردهایی را که این گروه‌ها طی یک دهه برای ثبات و امنیت کشور به دست آورده‌اند، به خطر اندازد. به همین دلیل، رهبران مقاومت زیر فشارهای خارجی تسلیم نمی‌شوند، به‌ویژه در زمانی که رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا برای تمامی کشورهای منطقه نقشه‌هایی در سر دارد.

تهدید سلاح پیشمرگه

آمریکا درحالی بر خلع سلاح گروه‌های مقاومت اصرار می‌ورزد که در بخش دیگری از عراق، نیروهای پیشمرگه در اقلیم کردستان بیش از دو دهه است به‌ طور مستقل سلاح در اختیار دارند. هرچند در قانون اساسی عراق به مسلح بودن پیشمرگه‌ها اشاره شده اما این نیروها نیز عملاً در زمره گروه‌های شبه‌نظامی جای می‌گیرند و خارج از کنترل دولت مرکزی فعالیت می‌کنند. بنابراین، گروه‌های مقاومت معتقدند اگر قرار است اصل انحصار سلاح در اختیار دولت مرکزی اجرا شود، این قاعده باید شامل همه گروه‌ها باشد و استثنایی در کار نباشد.

در همین چارچوب، گردانهای حزب‌الله در بیانیه‌ خود یکی از دلایل عدم خلع سلاح را وجود همین تهدیدات داخلی عنوان کرده و گفته است:«باید از امنیت ملت عراق و مقدسات این کشور در برابر تهدیدات عناصر وابسته به جولانی و نیروهای پیشمرگه اطمینان حاصل شود».

واگذاری سلاح به نیروهای پیشمرگه در زمان تدوین قانون اساسی جدید و پس از اشغال عراق، با هدف جلوگیری از بی‌ثباتی در اقلیم صورت گرفت، با این حال، هرچند احزاب کرد و واشینگتن خلع سلاح این نیروها را غیرقانونی می‌دانند ولی این ساختار حقوقی قابل بازنگری و اصلاح است. علاوه‌براین، نیروهای حشدالشعبی نیز در اسفند ۱۳۹۶ به دستور حیدر العبادی، نخست‌وزیر وقت عراق در ساختار رسمی ارتش ادغام شدند و اکنون جزو ارکان اصلی نیروهای امنیتی کشور محسوب می‌شوند.

بنابراین، مواضع گروههای مقاومت نشان می‌دهد که نیروهای پیشمرگه نیز همانند نیروهای اشغالگر خارجی در غیاب مقاومت می‌توانند تهدیدی جدی برای کیان و تمامیت ارضی عراق باشند و شاید سناریوی استقلال کردستان که هشت سال پیش با درایت حشدالشعبی ناکام ماند، در صورت ضعف دولت مرکزی ممکن است بار دیگر اجرایی شود.

با این وجود، آمریکا در موضوع خلع سلاح رویکردی دوگانه و هدفمند اتخاذ کرده است. تحرکات خزنده واشینگتن، از جمله استقرار نظامیان در پایگاه‌های اقلیم و افتتاح بزرگترین کنسولگری خود در اربیل، نشانه‌ای روشن از تلاش آمریکا برای ایجاد بی‌ثباتی در عراق است.

علاوه‌براین، گزارش‌هایی مبنی بر توافق محرمانه اربیل با ترکیه برای استقرار نیروهای نظامی در شمال اقلیم منتشر شده که آشکارا برخلاف قانون اساسی عراق است، چرا که تنها دولت فدرال صلاحیت امضای چنین قراردادهایی را دارد. این تحولات نشان می‌دهد که رهبران اقلیم با پشتوانه واشینگتن در پی تقویت موقعیت خود و ایجاد اهرم فشار علیه دولت مرکزی هستند، امری که می‌تواند توازن قدرت داخلی و امنیت ملی عراق را تحت تأثیر جدی قرار دهد.

تجربه نشان داده که سیاستهای آمریکا نه تنها کمکی به حل بحران‌های سیاسی و امنیتی عراق نکرده بلکه مداخلات فزاینده آن در امور داخلی عراق، این کشور را به سوی بی‌ثباتی بیشتر سوق داده است. در شرایط کنونی نیز گروههای مقاومت همانگونه که پیش‌تر در برابر این ماجراجویی‌ها ایستادگی کرده‌اند، اجازه نخواهند داد واشینگتن و متحدانش بار دیگر امنیت عراق را به خطر اندازند. از اینرو، تلاش آمریکا برای خلع سلاح مقاومت بی‌نتیجه خواهد بود، زیرا این گروه‌ها نه تنها زیر فشارهای خارجی تضعیف نشده‌اند بلکه با افزایش نفوذ سیاسی و پایگاه مردمی گسترده، هر روز قدرتمندتر شده و مقابله با این جریان ریشه‌دار با گذر زمان دشوارتر خواهد شد.