امنیت جهانی در سال ۲۰۲۵ همچنان در حال گسترش است؛ آزمایشات مهم در سال ۲۰۲۶ در راه است.

تبیین:

اندیشکده چتم هاوس لندن  : 12 دسامبر – 21  آذر 1141

 www.chathamhouse.org

 نویسنده: ماریون مسمر، کاتیا بگو

نشر محتوای مقالات در اندیشکده های خارجی صرفا به منظور درک مناسبات تحلیلی خارجی و هم افزایی تحلیلی مخاطبان بوده و موسسه تبیین محتواهای مزبور را رد یا تأیید نمی کند.

رویدادهای نگرانکننده در زمینه گسترش سلاحهای هستهای، امنیت فضایی و جنگ هیبریدی نشان میدهد که سال 2422 سالی بود که نظم امنیتی بینالمللی در آن بدتر شد. 

سال 2025 سال موفقی برای نظم امنیتی بینالمللی نبود. اگرچه آتشبسی در جنگ غزه حاصل شد، اسرائیل و حماس یکدیگر را به نقض آن متهم میکنند. در مناطق دیگر، از اوکراین تا سودان، درگیریها به نظر غیرقابل حل میرسند و خطر خشونت در نقاطی از ونزوئلا تا مرز هند و پاکستان وجود دارد.

در پاسخ به این بیثباتی، دولتها هزینههای دفاعی خود را در سطحی افزایش دادند که از زمان جنگ سرد بیسابقه است. همزمان، بسیاری از کشورهای غربی هزینههای کمکهای بینالمللی را کاهش دادهاند.

سال 2025 چندین روند مهم در زمینه ناامنی جهانی را تسریع کرد که چهار روند آن برجسته است: 

۱ .درگیریها و انرژی هستهای

کنترل تسلیحات هستهای ادامه یافت، اما آزمایشهای موشکی هستهای و متعارف قدرتهای بزرگ نگرانیها را تشدید کرد. زرادخانه چین نیز در حال گسترش است و مسیر آن میتواند تا پایان دهه به اندازه روسیه یا ایالات متحده باشد، و تعادل استراتژیک شکنندهای ایجاد کند.

در فوریه، کنفرانس امنیتی مونیخ با حضور معاون رئیسجمهور ایالات متحده، جی دی ونس، کاهش تعهد دولت جدید ترامپ به دفاع اروپا را نشان داد و اعتبار ماده 2 ضمانت دفاع متقابل ناتو را زیر سؤال برد، بهویژه در سایه تهدیدات هستهای روسیه علیه اوکراین.

در ماه مه، بحران چهار روزه بین هند و پاکستان، دو کشور دارای سلاح هستهای، نگرانیها درباره افزایش تنش هستهای را برجسته کرد. در ماه ژوئن، حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران و تعلیق بخشی از بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، وضعیت برنامه هستهای ایران را نامشخص کرد و نگرانیهای امنیتی خاورمیانه را افزایش داد.

در اکتبر، روسیه ادعا کرد موشک کروز با موتور هستهای آزمایش کرده و ایالات متحده و روسیه امکان تجدید آزمایش تسلیحات هستهای را مطرح کردند. همچنین، پرزیدنت ترامپ از کره جنوبی برای ساخت زیردریاییهای هستهای حمایت کرد که ترس از گسترش سلاحهای هستهای منطقهای را افزایش داد.

سال2026 نقطه عطف مهمی برای کنترل تسلیحات هستهای خواهد بود؛ استارت جدید، آخرین توافقنامه کنترل تسلیحات بین آمریکا و روسیه، در فوریه 2026 منقضی میشود. عدم توافق حتی یک تمدید نمادین میتواند به گسترش کنترلنشده زرادخانههای هستهای و تحریک گسترش سلاحهای هستهای در سایر کشورها منجر شود. 

2 .تشدید جنگ هیبریدی

حملات هیبریدی در اروپا از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین افزایش چشمگیری داشته است. سال 2422 با اختلالات متعدد توسط هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای خدمهدار و بالونها در فرودگاهها و پایگاههای نظامی مشخص شد. اکثر کشورها سیستم دفاع کافی در برابر هواپیماهای بدون سرنشین ندارند و این اختلالها تأثیر زیادی بر سفر هوایی و امنیت زیرساختها داشته است.

افزایش این حوادث احتمالاً اقدامات اروپا در سال 2026 را تحت تأثیر قرار خواهد داد. وزیر خارجه لهستان هشدار داده که کشورش ممکن است برای مقابله با هواپیماهای روسی دست به اقدام نظامی مستقیم بزند، اقدامی که میتواند تنشها را به طور بیسابقهای افزایش دهد. 

۳ .وابستگی متقابل تسلیحاتی

سال 2025 نشان داد کشورها به طور فزایندهای از پیوندهای اقتصادی و زنجیرههای تأمین برای اهرم ژئوپلیتیکی استفاده میکنند. چین با محدود کردن صادرات، از جمله قطعات هواپیماهای بدون سرنشین و تراشهها، تسلط خود بر منابع حیاتی را به ابزار فشار تبدیل کرد. ایالات متحده نیز از نفوذ اقتصادی و امنیتی خود برای کسب امتیازات تجاری و تعرفهای بهره برد.

کشورهایی که به باز بودن زنجیرههای تأمین وابسته بودند، اکنون تلاش میکنند قابلیتهای حاکمیتی خود را افزایش دهند و اتکای خود به دیگران را کاهش دهند، که این روند در سال 2422 میتواند منبع تنش شود.

۴ .امنیت فضایی و بازگشت «جنگ ستارگان»

ایالات متحده در مارس 2422 اشتراکگذاری تصاویر ماهوارهای با اوکراین را متوقف کرد و این زنگ خطری برای اعضای اروپایی ناتو بود. آلمان، فنلاند و بریتانیا سرمایهگذاریهای قابل توجهی در امنیت فضایی انجام دادند و فرانسه بودجه 1.2 میلیارد یورویی برای دفاع فضایی اختصاص داد.

در ماه مه، پرزیدنت ترامپ پروژه «گنبد طلایی» برای دفاع موشکی در برابر حملاتICBM  را اعلام کرد. روسیه نیز در سپتامبر و اکتبر فعالیتهای خصمانهای در فضا انجام داد، از جمله پرتاب ماهوارههای نظامی و حملات پارازیتی.

در سال 2026، فضا تجاریتر، نظامیتر و شلوغتر خواهد شد، اما هیچ برنامه معناداری برای بهروزرسانی معاهدات حاکمیت فضایی وجود ندارد.

چشم انداز2026: تشدید تهدیدها

سال 2026 با انقضای استارت جدید و کنفرانس بازنگری معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای، نقطه عطفی برای امنیت جهانی خواهد بود. موفقیت در ایجاد توافقات حفاظتی میتواند نظم بینالمللی را تقویت کند، اما دولتها ممکن است هنوز تهدیدات امنیتی را کافی حس نکنند تا به یک اقدام مشترک دست یابند.