درس‌های جنگ دیروز برای جنگ امروز

از روزی که ملت ایران تصمیم گرفت مستقل باشد و در مسائل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و عمرانی روی پای خودش بایستد، درست از همان ایام، آن‌ها که از فراسوی مرز‌ها سالیان سال بر روی منابع و استعداد‌های این کشور خیمه زده بودند، مقابل این مردم ایستادند و هر روز به بهانه‌ای چوب لای چرخ پیشرفت و آسایش جامعه مسلمان ایرانی گذاشتند؛ یک روز با جنگ تمام‌عیار و تحمیلی نظامی، یک روز با ترور و ناامنی، روز دیگر با انواع تهدید‌ها و سم‌پاشی‌های فرهنگی و عقیدتی و یک روز هم با تحریم و تنگنای اقتصادی؛ برای هرکدام از این مزاحمت‌ها نیز بهانه‌های دروغین و غیرصادقانه و در پوشش رنگ و لعاب‌های صلح‌جویانه و بشردوستانه کم نداشته‌اند. در تمام این سال‌ها البته ابزار اقتصادی را زمین نگذاشته‌اند و تلاش کرده‌اند تا با حربه تحریم، اقتصاد و معیشت مردم را در مخمصه قرار دهند. در سال‌های اخیر و با بهانه‌های جدیدتر از جمله فناوری هسته‌ای، تحرک و تقلای دشمنان در «جنگ اقتصادی» بیشتر شده و حالا دیگر همه از مسئولین گرفته تا مردم و نخبگان، از جنگ اقتصادی صحبت می‌کنند که به صورت نابرابر و ظالمانه بر آن‌ها تحمیل شده و هر مرحله از ان نیز، با خط و نشان کشیدن‌های قدرت‌های سلطه‌گر جهانی همراه است.

 

خیلی روشن و واضح هم هست که اگر هدف دشمن در جنگ نظامی، تصرف سرزمین و در جنگ فرهنگی، تصرف افکار و عقاید مردم باشد، در جنگ اقتصادی مهمترین هدف او، ایجاد نارضایتی عمومی و تبدیل آن به شورش اجتماعی است تا از این رهگذر، خیلی راحت‌تر به اهداف جنگ فرهنگی، سیاسی و حتی نظامی دست پیدا کند. حالا وقتی مسیر جنگ اقتصادی اینقدر برای دشمن حساس و راهبردی محسوب می‌شود و در شرایطی که همه از اهمیت مقابله با این جنگ سخن می‌گویند، برای مقابله با آن و به قول جامعه‌شناسان برای «اجتماعی کردن» این مقابله، چه باید کرد؟ آیا به صرف گفتن و بازگفتن و سخنرانی در همایش‌ها و مباحثه در تاکسی و مترو، چیی از خطرات جنگ اقتصادی و فشار‌های آن کم می‌شود؟! قطعا پاسخ منفی است. پس باید مسئولانه‌تر و با ظرافت بیشتر با این جنگ مقابله شود تا تیر دشمن بدخواه این مردم، به سنگ بخورد. این روز‌ها سالگرد آغاز عملیات ماندگار و حماسی کربلای ۵ است که در دی و بهمن سال ۱۳۶۵ در شلمچه انجام شد و با وجود شهیدان نام‌آوری که مردم در این عملیات تقدیم کردند، این نبرد به یکی از فتوحات به یاد ماندنی و راهگشای دفاع مقدس تبدیل شد که حتی به نوعی، سرنوشت جنگ را در سال‌های پایانی آن به نفع ایران رقم زد. ایام دفاع مقدس هشت ساله ملت ایران که کربلای ۵ یک صفحه از صفحات افتخارآمیز آن است، برای امروز جامعه ایرانی هم درس‌های ماندگار و راهگشا و موثر کم ندارد که در شرایط امروز هم می‌تواند به عامل نجات‌بخش برای مردم و مسئولان تبدیل شود. «همبستگی و مشارکت عمومی»، یکی از مهمترین درس‌های ماندگار دفاع مقدس است که در آن سال‌های سخت و دشوار در قالب‌های مختلف از جمله جهاد سازندگی در مناطق محروم و تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه در محلات و مناطق خودش را نشان می‌داد. هرچند در حال حاضر هم رویش‌های امیدبخشی مانند «اردو‌های جهادی» به فرصتی برای جبران کاستی‌های مدیریتی برخی مسئولان در شرایط جنگ اقتصادی تبدیل شده، اما هنوز جای کار بسیار وجود دارد تا همان روحیه همبستگی و کار جمعی که در دروان دفاع مقدس باعث دلگرمی رزمندگان می‌شد، امروز هم بدنه اجتماع را در مقابل تهاجم دشمن مقاوم و واکسینه کند.

 

ساده‌زیستی مردم و مسئولان» آموزه به یاد ماندنی دیگر دوران دفاع مقدس است که امروز جای خالی آن به ویژه در میان مدیران بیشتر احساس می‌شود؛ وقتی مردم ببینند که همه طبقات اجتماعی و همه مسئولان، در مصرف و مخارج خود حد اعتدال را رعایت می‌کنند و مانور تجمل را مذموم می‌شمارند، طبیعی است که تحمل آن‌ها در مقابل فشار‌های ناشی از جنگ اقتصادی و تحریم دشمن بسیار بیشتر و باورپذیرتر می‌شود؛ «جهادی کار کردن مدیران» هم میراث دیگری از همین نوع است که در دهه ۶۰ و در دوران جنگ به خوبی دیده می‌شد و حتی چندی اوایل امسال نیز رهبرمعظم انقلاب در دیدار نوروزی با جمعی از مسئولان، صفا و سادگی آن روز‌ها را به یاد مدیران نظام آوردند و به همه تلنگر زدند. «ایثار و گذشت به نفع دیگری» و «خودداری از احتکار در هر سطح و اندازه‌ای»، درس دیگر سال‌های جنگ تحمیلی است که هنوز در خاطره مردم باقی مانده که چطور باعث نزدیکی دل‌ها و مقابله با سختی‌ها می‌شد و چه کسی است که باور ندشاته باشد، امروز هم همان روحیه می‌تواند ساختار‌های اجتماعی را مستحکم و نفوذناپذیر کند؟ دفاع مقدس، از این گنجینه‌های فرهنی و اجتماعی کم ندارد؛ کافیست یکبار با دقت و با نگاه ضرورت، آن درس‌ها را مرور کرد.