تبیین:
نویسنده: محمد سجاد شیرودی
پاسخ حماس به طرح آتشبس ترامپ (که در سپتامبر ۲۰۲۵ ارائه شد) واقعاً هوشمندانه طراحی شد و این پاسخ نه تنها بخشی از فشارهای بینالمللی رو خنثی میکند، بلکه موقعیت حماس رو در مذاکرات بدون اینکه تسلیم شود تقویت خواهد کرد، در ادامه، اول متن طرح ترامپ را بصورت خلاصه بررسی می کنم و به پاسخ حماس می پردازم، سپس روند اجرای فعلی رو بررسی میکنم.
متن طرح ترامپ
طرح ترامپ یک برنامه ۲۰ نقطهای برای پایان جنگ غزه است که هدف ظاهری آن آتشبس فوری، آزاد کردن گروگانها، خلع سلاح غزه، بازسازی اقتصادی و مسیر به سوی صلح پایدار می باشد. این طرح در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵ در کنفرانس خبری کاخ سفید با حضور نتانیاهو اعلام شد و مهلت تا ۵ اکتبر برای پذیرش داد که نکات کلید آن بشرح ذیل می باشد :
1.آتشبس و خروج نظامی: آتشبس فوری، توقف همه عملیات نظامی (از جمله بمباران هوایی)، و خروج مرحلهای اسرائیل از غزه بدون اشغال یا الحاق.
2.تبادل گروگانها و زندانیان: آزاد کردن همه گروگانهای اسرائیلی (زنده و مرده) ظرف ۷۲ ساعت پس از پذیرش اسرائیل، در ازای آزاد کردن ۲۵۰ زندانی فلسطینی محکوم به حبس ابد، ۱۷۰۰ فلسطینی بازداشتشده پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (شامل همه زنان و کودکان)، و تبادل اجساد (۱ اسرائیلی در برابر ۱۵ فلسطینی).
3.خلع سلاح و عفو: عفو و خروج امن برای اعضای حماس که سلاحهاشون رو کنار بگذارند، نابودی همه زیرساختهای نظامی حماس (تونلها، کارخانههای سلاح)، و خلع سلاح کامل غزه تحت نظارت مستقل بینالمللی.
4.کمکهای انسانی و بازسازی: ورود فوری کمکها (حداقل برابر با توافق ژانویه ۲۰۲۵)، بازسازی زیرساختها (آب، برق، بیمارستانها)، و توزیع از طریق سازمان ملل، هلال احمر و نهادهای بیطرف. همچنین ایجاد منطقه اقتصادی ویژه برای جذب سرمایه و ایجاد شغل.
5.حکومت موقت: اداره غزه توسط کمیته تکنوکرات فلسطینی بیطرف، تحت نظارت "هیئت صلح" به ریاست ترامپ (با حضور افرادی مثل تونی بلر)، و استقرار نیروی تثبیت بینالمللی (ISF) برای آموزش پلیس فلسطینی و امنیت مرزها.
6.آینده بلندمدت: تضمین عدم تهدید غزه برای همسایگان، گفتگوی بینادیانی برای تغییر ذهنیتها، و مسیر مشروط به دولت فلسطینی اگر اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطین انجام بشه.
این طرح بر اساس تجربیات قبلی (مثل طرح صلح ۲۰۲۰ ترامپ) ساخته شده و حمایت کشورهایی مثل فرانسه، آلمان، روسیه، امارات، مصر، ترکیه، قطر و انگلیس رو جلب کرده است.
پاسخ حماس
حماس در ۳ اکتبر ۲۰۲۵ پاسخ رسمی خود را از طریق میانجیگران (قطر و مصر) ارسال کرد. این پاسخ مثبت اما مشروط هست و نشاندهنده استراتژی هوشمندانهای برای حفظ موقعیت می باشد. نکات کلیدی پاسخ:
1.توافقها: حماس موافقت کرده همه گروگانهای اسرائیلی (زنده و مرده) رو طبق فرمول تبادل طرح ترامپ آزاد کنه، مشروط به "شرایط میدانی لازم" (مثل امنیت برای تبادل). همچنین آماده واگذاری اداره غزه به یک بدنه فلسطینی مستقل (تکنوکراتها) بر اساس اجماع ملی فلسطینی و با حمایت عرب و اسلامی هست. حماس از ورود کمکهای فوری، بازسازی زیرساختها و مخالفت با اخراج فلسطینیها هم استقبال کرده است.
2.شرایط و مذاکرات: حماس اعلام کرده آماده مذاکره فوری از طریق میانجیگران برای جزئیات تبادل و دیگر عناصر طرح است. اما در مورد خلع سلاح، نقش آینده حماس در حکومت و نیروی تثبیت بینالمللی سکوت کرده یا مخالف غیرمستقیم نشان داده – مثلاً تأکید کرده که خودش بخشی از چارچوب ملی فلسطینی باقی می ماند و مسائل آینده باید در اجماع ملی بحث شود، نه تسلیم به شرایط ترامپ.
3.تفاوتها با طرح ترامپ: حماس روی خلع سلاح و حذف کامل نقش خودش توافق نکرده و همچنین به جای نظارت بینالمللی به ریاست ترامپ، بر اجماع فلسطینی و حمایت عرب-اسلامی تأکید دارد. این پاسخ را می شود "بله، اما..." دانست – پذیرش کلیدی برای نشان دادن تمایل به صلح، اما حفظ اهرم برای مذاکرات.
روند اجرای طرح
تا ۴ اکتبر ۲۰۲۵، طرح در مرحله اولیه اجرا قرار دارد اما با چالشهایی روبرو است:
1.واکنش ترامپ: ترامپ پاسخ حماس رو مثبت ارزیابی کرده و گفته "حماس آماده صلح پایدار هست"، و به رژیم صهیونیستی دستور داده "فوری بمباران غزه رو متوقف کند" تا گروگانها امن آزاد شوند. کاخ سفید تأیید کرده حماس با آزاد کردن گروگانها موافقت کرده اما در مورد خلع سلاح و واگذاری قدرت غیرمتعهد می ماند.
2.واکنش رژیم صهیونیستی: نتانیاهو از طرح حمایت کرده و گفته آماده اجرای مرحله اول (آزاد کردن گروگانها) می باشد. اما گزارشها نشان می دهد رژیم بمباران را ادامه داده و از دستور ترامپ به نوعی در ظاهر سرپیچی کرده است .
3.میانجیگری و حمایتها: قطر و مصر متعهد به پیشبرد مذاکرات هستند. ترکیه، فرانسه، آلمان و انگلیس از پاسخ حماس استقبال کردن و خواستار توقف فوری درگیریها شدند. سازمان ملل هم فرصت رو برای پایان "تراژدی" غزه دانسته است.
4.جریان فعلی: مذاکرات برای جزئیات تبادل گروگانها شروع شده، اما جادهبلوکها شامل اختلاف بر سر "شرایط میدانی"، خلع سلاح و حکومت آینده می باشد. اگر حماس مهلت ۵ اکتبر را رد کند، ترامپ تهدید کرده عواقب سنگینی خواهد داشت، اما پاسخ فعلی فرصت مذاکره رو باز نگه داشته است.
در انتها باید عرض کنم ، پاسخ حماس هوشمندانه است چون تعادلی بین پذیرش و مقاومت ایجاد کرده و موقعیت استراتژیک خود رو حفظ می کند:
1.خنثی کردن فشارها: با پذیرش آزاد کردن گروگانها (که اولویت ترامپ و نتانیاهو است)، حماس خودش را به عنوان شریک صلح ظاهری نشان می دهد و ترامپ را راضی می کند – ترامپ بلافاصله پاسخ رو مثبت دید و فشار را به ظاهر روی اسرائیل برد. این کار توپ را به زمین اسرائیل می اندازد، چون حالا نتانیاهو تحت فشار آمریکاست تا بمباران رو متوقف کند، در حالی که حماس زمان نیاز دارد.
2.حفظ اهرمها: حماس روی نقاط حساس مثل خلع سلاح سکوت کرده یا مذاکره میخواهد، که نشان دهنده عدم تسلیم کامل است. این اجازه می دهد حماس در مذاکرات آینده (با میانجیگران) شرایط خودش را تحمیل کند، مثل تأکید بر اجماع فلسطینی به جای نظارت ترامپ. اگر مذاکرات شکست بخورد، حماس می تواند بگوید "ما آماده بودیم، اما اسرائیل مانع شد".
3.بهرهبرداری از شرایط سیاسی: در سال ۲۰۲۵، با ریاستجمهوری ترامپ و تمرکزش روی "صلح خاورمیانه"، حماس با پاسخ مثبت اما مشروط، از تنشهای داخلی اسرائیل (مثل اختلاف نتانیاهو با ترامپ) استفاده می نماید. همچنین، حمایت عرب-اسلامی (مثل ترکیه و قطر) رو حفظ می کند.
4.ریسکها و آینده: این پاسخ می تواند به آتشبس موقت منجر شود، اما تجربه ثابت کرده رژیم صهیونیستی و آمریکا به تعهدات خود پایند نیستند اما زمان و متقاعد کردن فضای بین المللی در اینجا مهم است.
ارسال نظرات