معمای امنیتی عراق و خطر تکرار یک اشتباه تاریخی!

درحالی که جریانهای سیاسی همسو با مقاومت عراق سعی دارد به پاس خدماتی که نیروهای حشدالشعبی در یک دهه اخیر برای این کشور انجام داده‌اند، مزایایی را برای بسیج مردمی در نظر بگیرند، اما با این حال برخی جریان‌های وابسته به خارج که از اول با این گروه زاویه داشتند در این مسیر کارشکنی می‌کنند.

پس از قانون ادغام حشدالشعبی در نیروهای مسلح عراق در آذرماه 1395، اکنون پارلمان در نظر دارد تا قانون خدمت و بازنشستگی نیروهای این گروه‌ها را تصویب کند اما در این زمینه اختلافات بین اعضای پارلمان بالا گرفته است.

در همین ارتباط «محمد الخفاجی» نماینده پارلمان عراق روز یکشنبه گفت:جلسه امروز به دلیل عدم توافق نمایندگان بر سر قرار گرفتن قانون مربوط به مجاهدان حشد الشعبی در دستور کار پارلمان، به حد نصاب نرسید و جلسه به تعویق افتاد.

سهیله السلطان، دیگر نماینده پارلمان نیز گفت:تا زمانی که قانون مجاهدان حشدالشعبی در دستورکار قرار نگیرد، هرگز در جلسات پارلمان حاضر نخواهیم شد.

علال الناشی، از دیگر نمایندگان پارلمان نیز تأکید کرد: قدردانی از جانفشانی مجاهدان قهرمان حشد الشعبی که با خون پاک خود این سرزمین را آبیاری کرده‌اند، تنها با تصویب این قانون، ممکن می‌شود. حبیب الحلاوی، دیگر نماینده پارلمان نیز گفت:«هیچ گونه سازش و چشم‌پوشی از قانون خدمت و بازنشستگی قهرمانان حشدالشعبی در کار نیست».

همچنین فراکسیون پارلمانی «دولت قانون» اعلام کرد که جلسات پارلمان را تا زمانی که قانون مذکور در دستورکار پارلمان قرار گیرد، تحریم خواهد کرد. عقیل الفتلاوی، رئیس این فراکسیون با اشاره به اهمیت زیاد این قانون گفت:«این یک قانون حیاتی تضمین‌کننده حقوق فرزندان حشدالشعبی و تقویت جایگاه حقوقی و اجتماعی آنهاست».

پارلمان عراق، اخیرا در شور نخست با پیش نویس قانون خدمت و بازنشستگی نیروهای حشدالشعبی موافقت کرد. فالح الفیاض، رئیس حشدالشعبی با استقبال از این اقدام پارلمان تاکید کرد:«این قانون تضمین کننده رعایت انصاف در قبال مجاهدان حشدالشعبی از نظر وظایف و حقوق، زیر چتر قانون و تحت امر فرماندهی کل قوا خواهد بود».

اینکه جلسات پارلمان به دلیل عدم حضور نمایندگان نزدیک به مقاومت به حد نصاب نرسیده است، نشان می‌هد که وزن سیاسی حامیان این گروه در داخل پارلمان بالا است که می‌تواند با استفاده از فشارهای سیاسی این قانون را که جبران بخشی از خدمات حشدالشعبی به حساب می‌آید، تصویب کنند.  

حشدالشعبی از نیروهای نظامی عراق و بخشی از نیروهای مسلح این کشور است که تحت فرماندهی فرمانده کل نیروهای مسلح قرار دارند و از حدود ۶۷ گروه تشکیل شده است. حشدالشعبی پس از صدور فتوای جهاد کفایی از سوی آیت‌الله «سید علی سیستانی» مرجع عالیقدر شیعیان عراق پس از سیطره گروه تکفیری داعش بر مناطق وسیعی از استان‌های عراق، تشکیل شد.

برخی تحلیلگران معتقدند که تأخیر در تصویب این قانون ممکن است بخشی از تلاش‌ها برای تضعیف یا حتی حذف حشدالشعبی باشد. این تحلیل‌ها بر این اساس است که با عدم تصویب قوانین حمایتی، ممکن است حقوق و مزایای نیروهای حشدالشعبی نادیده گرفته شود و این امر به تضعیف روحیه و کارایی این نیروها منجر شود. همچنین، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که فشارهایی برای انحلال حشدالشعبی از سوی آمریکا وجود دارد، اما این ادعاها توسط مقامات عراقی تکذیب شده است.

فشار خارجی علیه حشدالشعبی  

بدون شک سرنخ هر اقدامی علیه نیروهای حشدالشعبی به آمریکا بازمی‌گردد که از زمان تاسیس این گروه مردمی سعی کرده تا به روش‌های مختلف به آن ضربه زده و از دایره ساختارهای سیاسی و امنیتی عراق کنار بزند.

ایالات متحده نگرانی‌هایی درباره نقش و نفوذ حشد الشعبی در عراق دارد. این کشور مدعی است که حشدالشعبی، به‌ عنوان یک نیروی شبه‌نظامی با ارتباطات نزدیک با ایران، می‌تواند تهدیدی برای منافع آمریکا در منطقه باشد. به‌عنوان مثال، در گذشته، ایالات متحده حملاتی علیه مواضع حشدالشعبی انجام داده و این گروه را تهدیدی برای نیروهای خود در عراق دانسته است. این نگرانی‌ها باعث شده که ایالات متحده با تقویت و قانونی‌شدن بیشتر حشدالشعبی، از جمله قانون بازنشستگی مخالفت کند.

آمریکا به خوبی می داند تا زمانی که امنیت عراق به دست نیروهای مقاومت باشد نمی‌تواند نقشه‌های شوم خود را در این کشور اجرا کند و به همین خاطر سعی دارد از طریق مقامات تحت نفوذ خود در عراق فشارها به حشدالشعبی را افزایش دهد.

آمریکاییها به این مسئله واقف هستند که تصویب قانون بازنشستگی، بار دیگر اراده حاکمیت سیاسی و دموکراتیک در عراق در تأیید جایگاه حشدالشعبی به عنوان رکن اصلی نیروهای مسلح، نمایان خواهد شد و این امر موجب عقیم ماندن و توجیه‌ناپذیر شدن هرگونه فشار سیاسی علیه حشد به بهانه عدم کنترل دولت بر این نیرو می‌شود. 

تلاشهای واشینگتن برای تضعیف بسیج مردمی عراق به ویژه پس از شکستهای ارتش صهیونیستی در غزه و لبنان افزایش یافته است، زیرا حشدالشعبی به عنوان تهدید بالقوه برای منافع آمریکا و رژیم اشغالگر در منطقه به شمار می‌رود و در بحبوحه جنگ غزه نیز با صدها حمله موشکی و پهپادی به پایگاهای آمریکا و سرزمینهای اشغالی نشان داد که در کنار گروه‌های مقاومت در منطقه ایستاده است.

مسئله دیگر مانع بودن حشدالشعبی در مسیر تکرار برنامه‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی در سوریه برای عراق است. 

عراقی‌ها بر این باورند که امنیت نسبی که اکنون در سایه آن زندگی می‌کنند مرهون مجاهدت رزمندگان حشدالشعبی است که بدون هیچ گونه چشم داشتی از جان و مال عراقیها در برابر تروریستهای داعش دفاع کردند و اجازه ندادند یک وجب  از خاک این کشور به دست تکفیریها و حامیان خارجی آنها بیفتد. اگر این گروه‌ها نباشند، همان سناریویی که در سوریه توسط رژیم صهیونیستی اجرا می‌شود در عراق نیر تکرار خواهد شد تا طرح توسعه سرزمینهای اشغالی «از نیل تا فرات» محقق شود.

تثبیت جای پای آمریکا توسط عناصر داخلی عراق  

به نظر می‌رسد که فشارهای واشنگتن بر بغداد سمت و سوی دیگری نیز دارد و آن تلاش برای تداوم حضور نظامی در خاک عراق پس از موعد اکتبر 2025 است. 

یک مقام ارشد امنیت ملی عراق در این باره اظهار داشت که در نشست دولت تاکید کرده است:«در حال حاضر، درخواست خروج آمریکا و ائتلاف بین‌المللی از عراق به صلاح نیست». هر چند سخنگوی دولت بعداً مجبور به عقب‌نشینی شد و گفت که «زمان بندی توافق شده بین عراق و نیرو‌های ائتلاف بین‌المللی که از سوی کمیته عالی نظامی صادر شد، همچنان پابرجاست و تاکنون تغییری نکرده است»، اما سخنان محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در دیدار با دریاسالار استوارت مونک فرمانده فرماندهی نیروهای مشترک ناتو در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ مهر تاییدی بر این بود که بغداد کماکان به همکاری با ناتو علاقه‌مند است.

السودانی در این دیدار بر اهمیت همکاری با ناتو در چارچوب مشارکت بلندمدت، به ویژه در زمینه حمایت مستشاری برای مبارزه با تروریسم، و توسعه و بازسازی نیروهای امنیتی عراق که به تقویت امنیت و ثبات در عراق کمک می کند، تاکید کرد. تمایل به همکاری بلندمدت با ناتو، همان خواسته اصلی مقامات کاخ سفید است تا حضور خود در عراق را در پوشش دیگری تثبیت کنند.

برخی از مقامات عراقی استدلال می‌کنند که با روی کار آمدن گروه‌های مسلح در سوریه، بهتر است که نیروهای آمریکایی در عراق حضور داشته باشند تا تروریست‌ها مجددا نتوانند به عراق یورش ببرند و تجربه ظهور داعش را تکرار نشود.

این درحالی است که از دیدگاه نیروهای مقاومت، حضور نظامی آمریکا از ریشه‌های اصلی بی‌ثباتی در عراق بوده است.

دولتمردان بغداد درحالی به کمک‌های واشینگتن برای مبارزه با تروریسم دل بسته‌اند که اسکات پری نماینده جمهوریخواه کنگره آمریکا اخیرا در گزارشی برای توجیه قطع کمکهای خارجی آمریکا (USAID)، این اژانس را متهم کرد که در پوشش کمک‌های بشردوستانه سالانه صدها میلیون دلار به گروه‌های تروریستی از جمله داعش و القاعده و جبهه النصره و بوکوحرام و طالبان اعطا کرده است. 

با توجه به نقش کلیدی حشدالشعبی در تأمین امنیت عراق و حمایت گسترده مردمی از این نیروها، هرگونه تلاش برای تضعیف یا حذف آن محکوم به شکست است و تصویب قانون خدمت و بازنشستگی نه تنها به تثبیت جایگاه قانونی و تأمین حقوق نیروهای حشدالشعبی کمک می‌کند بلکه دست بیگانگان را برای ایجاد ناامنی در عراق کوتاه خواهد کرد.