اصلاح کشاورزی در کمتر از یک درصد "حوضه آبریز دریاچه ارومیه"

تبیین:

مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با اشاره به اصلاح روش‌های کشاورزی در حوضه آبریز ارومیه گفت: این روش‌ها با وجود نتایج مثبت، تنها در کمتر از یک درصد حوضه اجرا شده و به همین دلیل تأثیر آنها در کل حوضه محسوس نیست.
تالاب‌های انزلی و پریشان از مهم‌ترین تالاب‌های ایران هستند که در سال‌های اخیر با چالش‌های زیست‌محیطی متعددی مواجه بوده‌اند.
در سال‌های اخیر، مشکلاتی نظیر کاهش سطح آب، ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی و رشد بی‌رویه گیاهان مهاجم مانند سنبل آبی، تهدیداتی جدی برای اکوسیستم تالاب انزلی به‌وجود آورده است.
تالاب پریشان نیز در سال‌های اخیر با مشکلاتی نظیر خشک‌شدن تدریجی، کاهش تنوع زیستی، و تغییرات اقلیمی مواجه بوده است.
با توجه به شرایط این دو تالاب، در آذر ۱۴۰۳، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که در دوره جدید طرح حفاظت از تالاب‌ها، دو تالاب انزلی و پریشان به طرح قبلی حفاظت مشارکتی که شامل تالاب‌های ارومیه، شادگان و بختگان بود، اضافه شده‌اند. این اقدام با هدف افزایش همکاری بین‌بخشی و گسترش فعالیت‌های مشارکتی برای حفاظت مؤثرتر از این تالاب‌ها صورت گرفته است. در رابطه با این موضوع، مهری اثنی‌عشری؛ مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران به تسنیم گفت: با توجه به اضافه شدن دو تالاب انزلی و پریشان به طرح ملی حفاظت از تالاب‌های ایران، موضوعاتی که پیش‌تر در تالاب‌های ارومیه، شادگان و بختگان دنبال می‌کردیم، اکنون به این دو تالاب نیز تعمیم داده می‌شود. این موضوعات شامل حوزه‌هایی، چون ترویج کشاورزی پایدار، معیشت‌های جایگزین و تنوع‌بخشی به معیشت خانوار‌های روستایی است.
وی درباره تهدید سنبل آبی در تالاب انزلی توضیح داد: موضوع سنبل آبی، یکی از مسائل مرتبط با گونه‌های مهاجم است که به طور مشخص در برنامه‌های فعلی پروژه تعریف نشده است؛ یعنی در حال حاضر موضوعی نیست که بگوییم حتماً در دستور کار داریم. با این حال، اگر در روند برنامه‌ریزی مشارکتی با دستگاه‌ها و جامعه محلی به این نتیجه برسیم که بخشی از اعتبارات پروژه می‌تواند به این مسئله اختصاص یابد، قطعاً به آن پرداخته خواهد شد. اما در حال حاضر جزو اولویت‌های کاری ما نیست.
مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران بیان کرد: کمک‌های بین‌المللی، از جمله حمایت مالی دولت ژاپن، نیز به این پروژه و تالاب‌ها اختصاص یافته است.
وی درباره وضعیت فعلی این دو تالاب نیز بیان کرد: طبق آخرین آمار استان، تالاب پریشان کاملاً خشک هستند و هیچ‌یک از چشمه‌های آن آبدار نیست.
اثنی‌عشری درباره اقدامات سازه‌ای و فیزیکی در طرح حفاظت از تالاب‌ها توضیح داد: پروژه ما عمدتاً یک پروژه توسعه‌ای است که تمرکزش بر ارائه راهکار‌های نرم‌افزاری است. هدف، تغییر دیدگاه‌ها، سیاست‌ها، و رفتار در میان متولیان تالاب‌ها و جوامع محلی است. از این رو، تمرکز زیادی بر راه‌حل‌های سخت‌افزاری نداریم، اما در مواردی مانند خرید تجهیزات مرتبط با رویکرد‌های ترویجی، اقداماتی در برنامه پیش‌بینی شده است.
وی درباره دریاچه ارومیه گفت: در دریاچه ارومیه، این برنامه‌ها چندین سال است اجرا می‌شود. با این حال، حوضه آبریز دریاچه ارومیه بسیار وسیع است و برنامه‌های ما شامل کل حوضه آبریز نشده است. درحال حاضر در آذربایجان غربی و شرقی، حدود ۲۲۰ روستای پایلوت تحت پوشش پروژه قرار دارند و تعداد زیادی کشاورز و زمین‌های کشاورزی شامل آن می‌شوند، اما به دلیل پایلوت بودن پروژه، سطح زیر کشتی که در آن برنامه‌های ما اجرا شده است، کمتر از یک درصد کل منطقه است. بنابراین، نمی‌توان انتظار داشت نتایج در سطح گسترده‌ای محسوس باشد. با این حال، دستاورد‌های طرح پایلوت امیدوارکننده و مثبت هستند و نیازمند توسعه به سایر مناطق‌اند.
مدیر طرح حفاظت از تالاب‌های ایران درباره الگوی کشاورزی در حوضه آبریز ارومه توضیح داد: پروژه ما به دنبال تغییر الگوی کشت نیست، اما توصیه می‌کنیم که محصولات آب‌بر در این مناطق کشت نشوند. با این حال، تغییر الگوی کشت به سادگی امکان‌پذیر نیست چرا که معیشت جامعه محلی وابسته به کشاورزی است.
اثنی‌عشری در پایان گفت: ما تلاش می‌کنیم تکنیک‌های کشاورزی را در مراحل کاشت، داشت، و برداشت اصلاح کنیم تا مصرف آب و نهاده‌های شیمیایی مدیریت شود.