شیعیان شبه قاره روی گسل ناامنی و تروریسم

در روزهای گذشته، منطقه پاراچنار واقع در شمال غرب پاکستان و نزدیک به مرز با کشور افغانستان، بار دیگر شاهد موجی از خشونت‌ها علیه جامعه شیعیان و پیروان اهل بیت بوده است. 

به گزارش منابع محلی، این حملات که توسط گروه‌های تروریستی تحریک طالبان پاکستان و لشکر جهنگوی انجام شده، منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر از جمله معلمان و ساکنان محلی شده بود.

گفته می شود پنج روز درگیری مسلحانه در شمال غربی پاکستان ۳۵ کشته و بیش از ۱۶۰ مجروح برجا گذاشت. گروه‌های شیعه پاکستانی می‌گویند عناصر تکفیری با همدستی تروریست‌ها به بهانه منازعات بر سر زمین و مزارع، ساکنان شیعه این منطقه را هدف قرار می‌دهند.

بهرام زاهدی کارشناس مسائل شبه قاره، اهداف حمله کنندگان را به دو دلیل باورهای ضدشیعی و نیز علاقه به گسترش زمین‌ها و تصرف سرزمینهای بیشتر  که هدف اصلی است ، خلاصه می‌کند.

این کارشناس شبه قاره با بیان اینکه جامعه شیعیان در پاکستان حدود پنجاه میلیون نفر هستند که تقریبا یک پنجم جمعیت کشور را تشکیل داده اند افزود: شهر پاراچنار مرکز بخش کرم در ایالت خیبرپختونخوا است و مردم آن از شیعیان پشتوزبان هستند. در اطراف این شهر طوایف هم زبان و هم نژادی زندگی می کنند که اهل سنت هستند. متأسفانه از حدود چهل سال پیش یعنی از سال ۱۹۸۱ میلادی، در این منطقه درگیری های جدی میان دو گروه مذهبی شکل گرفت و جریانهای تند و ضدشیعی نظیر سپاه صحابه و لشکر جهنگوی هم کم کم وارد میدان شدند و فضای درگیری را تشدید و خشن تر کردند.

به گفته زاهدی در سالهای اخیر با پیدایش گروهی به نام تحریک طالبان پاکستان معروف به تی.تی.پی، این گروه نیز در حوادث منطقه و شهادت شیعیان پاراچنار احتمالا دست داشته است اما چیزی که رسما دلالت بر حضور این گروه در درگیری های منطقه باشد را حداقل من مشاهده نکرده ام.

این کارشناس همچنین اظهار داشت: منازعه این منطقه بیشتر به شکل درگیری طوایف منطقه است و مردم منطقه شیعه نشین مورد تهاجم و ایذاء طوایف همسایه قرار می گیرند. طی چهاردهه دوطرف منازعه متحمل خسارات زیادی شده اند و می دانند که این اقدامات باعث بهبود حال مردم شیعه و سنی منطقه نخواهد شد.

درگیری‌های خونین میان گروه‌های مذهبی و فرقه‌ای در این منطقه از گذشته تاکنون وجود داشته و بسیاری از شیعیان جان خود را در این راه از دست داده‌اند. بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین جنگ در پاراچنار در سال ۲۰۰۷ میلادی رخ داد که طی آن، گروه‌های تکفیری این منطقه را به محاصره درآوردند.

بر اساس آمارها از ژانویه ۲۰۱۲ تا ژانویه ۲۰۱۳، تنها در نتیجه ۷۷ حمله تروریستی، ۶۳۵ شیعه به شهادت رسیدند و صدها نفر دیگر زخمی شدند. این حملات و خشونت‌ها توسط جریان تکفیری و به دلیل شیعه بودن مردم این منطقه است. ناامنی موجب شده بسیاری از مردم این منطقه برای کار به کشورهای دیگر مهاجرت کرده و بخشی از درآمد خود را ناچاراً برای خرید سلاح و دفاع از خانواده و جامعه خود صرف می‌کنند.

انتقادات از بی‌توجهی دولت پاکستان

ناکارامدی تمهیدات امنیتی و تکرار حملات تروریستی به شیعیان صدای اعتراض مردم و حتی سیاسیون پاکستانی را از عملکرد دولت و نهادهای نظامی و امنیتی در پی داشته است.

در همین راستا سناتور علامه ناصر عباس جعفری، رئیس حزب مجلس وحدت مسلمین، از ارتش و دولت پاکستان خواسته است تا اقدامات جدی برای محافظت از شیعیان و مجازات عوامل این جنایات انجام دهند.

وی هشدار داد که اگر دولت در این زمینه کوتاهی کند، مردم از سراسر پاکستان برای حمایت از مظلومین پاراچنار به این منطقه خواهند آمد.

از سوی دیگر، معترضان در شهرهای مختلف پاکستان، از جمله اسلام‌آباد، لاهور، و کراچی، تجمع‌هایی برگزار کرده و خواستار توجه جدی دولت به مشکلات و رنج‌های شیعیان پاراچنار شدند. معترضان دولت را به بی‌توجهی و عدم مسئولیت‌پذیری در قبال امنیت و حقوق شهروندان پاکستانی دارای مذهب شیعه متهم می‌کنند.

در این ارتباط نیز بهرام زاهدی در پاسخ به این پرسش که آیا نهادهای امنیتی و پلیس پاکستان در مواجهه با گروه های تروریستی و تکفیری ناتوان هستند یا برای عدم برخورد دلایل دیگری وجود دارد؟ تصریح کرد: باید بگویم که هر دوی اینهاست، هم کار بسیار دشواری است و هم شاید انگیزه جدی برای برخورد با هیچ‌یک از این گروه ها وجود ندارد».

به گفته زاهدی اولاً دولت پاکستان بعد از چند روز تاخیر به قضیه ورود کرد و ثانیاً نیروی شبه نظامی fc وابسته به ارتش در روزهای درگیری متأسفانه حضور بدی داشته و یک پای اصلی حمله به شیعیان همین عوملfc بوده اند. 

این کارشناس با اشاره به نقش مدارس دینی در ترویج دیدگاه های افراط گرایی در پاکستان از ناتوانی دولت در اجرای قوانین نظارتی بر فعالیت‌ها این مراکز سخن گفت.

این کوتاهی دولت و نهادهای امنیتی پاکستان و شاید همراهی بخش فاسد آن‌ها با جریان تکفیری در حالی است که این کشور مکرراً به رفتار هندوهای افراطی مانند جنبش ناسیونالیست افراطی هندوتوا در آزردن و قتل مسلمانان اعتراض می‌کند.

این گروه‌های هندی به تخریب مساجد و اعمال محدودیت‌های شدید علیه مسلمانان پرداخته‌اند. تاکنون بیش از ۳۰۰۰ مسجد تاریخی در هند توسط این گروه‌ها تخریب یا به معابد هندو تبدیل شده است.

این وضعیت نشان‌دهنده یک چالش منطقه‌ای برای اقلیت‌های مذهبی است که در هر دو کشور هند و پاکستان تحت فشارهای شدید و خشونت‌های سیستماتیک قرار دارند. متأسفانه برپایه شواهد رخ داده، دولت‌های پاکستان و هند، گاه با بی‌توجهی به این خشونت‌ها دامن زده و حقوق اقلیت‌های مذهبی را نقض کرده‌اند.

وضعیت بحرانی شیعیان در پاراچنار پاکستان و مسلمانان در هند، نیازمند توجه و اقدام فوری از سوی جامعه بین‌المللی است. سکوت رسانه‌ای و عدم پوشش کافی این بحران‌ها، مظلومیت اقلیت‌های مذهبی را دوچندان کرده و امکان رسیدگی به حقوق انسانی آن‌ها را کاهش داده است.