گره افغانستان در دوحه باز می شود؟

رزماری دی‌کارلو، معاون امور سیاسی دبیرکل سازمان متحد نیز ده روز پیش در سفر به کابل با مقامات حکومت طالبان از جمله امیر خان متقی، وزیر خارجه دیدار و از آنها دعوت کرد نمایندگان خود را به نشست دوحه بفرستند. استفان دوجاریک، سخنگوی عمومی سازمان ملل در نیویورک به خبرنگاران گفت که روزماری دی‌کارلو، معاون آنتونیو گوترش در امور سیاسی از ۱۸ تا ۲۱ ماه مه به کابل سفر کرد.

عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر حکومت طالبان پس از دیدار با خانم دی‌کارلو گفت که نشست قبلی دوحه «کوتاهی‌هایی» داشت و «ناقص» بود. او گفت امیدوار است که در نشست آتی دوحه شرایط حکومت طالبان پذیرفته شود تا هیئت آنها در آن شرکت کند. حکومت طالبان خواهان آن است تا کرسی افغانستان در سازمان ملل به آنها سپرده شود و همچنین مخالف تعیین یک نماینده ویژه برای افغانستان است که براساس قطعنامه شورای امنیت سازمان، این نماینده باید معرفی شود.

با این حال همان گونه که گفته شد این اولین نشست بین المللی درباره افغانستان نیست که برگزار می شود، اما چرا این نشست‌ها تا کنون نتوانسته به نتایج مملموسی دست یابد؟

موضع مبهم سازمان ملل

به نظر می رسد که عمده نشست‌هایی که تا کنون درباره افغانستان برگزار شده با هماهنگی و در مواردی با میزبانی نمایندگان سازمان ملل برگزار شده است، اما مشکل کار این جاست که موضع سازمان ملل درباره حاکمیت طالبان در افغانستان چندان روشن نیست. در واقع سازمان ملل از یک طرف دولت طالبان در افغانستان را مشروع نمی داند و از طرف دیگر در حال مذاکره با آن‌هاست. تعیین نماینده ویژه سازمان ملل برای افغانستان نشان دهنده موضع گیری انتقادی سازمان ملل در قبال طالبان است. از طرف دیگر سازمان ملل هنوز نتوانسته درباره نماینده قانونی افغانستان به یک نتیجه گیری مشخصی دست یابد و از این رو طالبان به عنوان گروه حاکم در افغانستان همچنان خود را ملزم به سازمان ملل نمی داند.

بنابراین موضع مبهم سازمان ملل درباره طالبان و وضعیت افغانستان یکی از دلایل بی نتیجه بودن نشست هایی است که تا کنون با میزبانی سازمان ملل درباره افغانستان برگزار شده است.

فاصله زیاد واقعیت و شعار

از سوی دیگر فاصله زیادی میان شعارهای غرب درباره افغانستان و واقعیت‌های امروز افغانستان وجود دارد و شماری از آگاهان امور بین‌المللی پیش از این گفته بودند که تفاهم میان دولت سرپرست افغانستان به ریاست طالبان و شعارهای غرب درباره افغانستان بسیار دشوار است. در واقع کشورهای اروپایی و آمریکا بر اصول و مفاهیمی درباره افغانستان تاکید دارند که حتی در دوره اشغال افغانستان توسط آمریکا نیز محقق نشده بود و در شرایط فعلی بسیار بعید است که دولت موقت طالبان درباره برخی از این مفاهیم به توافق برسد. مسائلی مانند آزادی زنان و برخی دیگر از آزادی‌های غربی حتی در دوره اشغال افغانستان توسط آمریکا نیز صورت عملی به خود نگرفت، پس در حال حاضر کشورهای غربی چگونه از طالبان انتظار عملی شدن برخی از این شعارها را دارند؟ این تفاوت باعث شده تا به طور معمول در نشست‌های بین‌المللی نیز کشورهای غربی و اروپایی و سازمان ملل به نتیجه قابل توجهی درباره افغانستان دست نیابند.

«دکتر اکرم عارفی»، استاد دانشگاه و آگاه اموربین‌المللی در کابل پیش از این در گفتگو با خبرنگاران با بیان اینکه جلسات قبلی دوحه موفقیت‌های لازم را بدست نیاورد، تصریح کرد: «در نشست دوم دوحه هم اختلافات میان کشور‌ها بوجود آمد که این اختلافات فاصله‌ها میان کشور‌ها، سازمان ملل و دولت سرپرست افغانستان را بیشتر ساخت.» عارفی اظهار داشت که نقاط مشترک میان دولت سرپرست افغانستان و جامعه جهانی خیلی دور است و دولت سرپرست تلاش دارد به اساس باور‌ها و ارزش‌های دینی خود که سال‌ها برای آن جنگیده‌اند سیاست‌های داخلی و خارجی خویش را تنظیم کند اما غرب چیز دیگر می‌خواهد. این آگاه امور بین‌الملل بیان داشت: برعکس ارزش‌های که دولت سرپرست افغانستان بر آن تاکید دارد؛ سازمان ملل و کشور‌های غربی بالای ارزش‌های دیگر پافشاری دارند به این دلیل چوکات‌ها تفاهم در سومین نشست دوحه هم بسیار با هم فاصله دارد.

بی اعتمادی دوجانبه

از سوی دیگر نوعی بی اعتمادی دو جانبه میان افغانستان تحت حاکمیت طالبان و جامعه بین‌المللی حاکم است. کشورهای غربی و بسیاری از کشورهای بین المللی هنوز حاضر به پذیرش طالبان به عنوان قدرت حاکم در افغانستان نیستند و در مقابل طالبان نیز اعتمادی زیادی به کشورهای خارجی ندارد. طالبان حتی نسبت به تلاش‌های جامعه جهانی بد گمان هستند، زیرا باور دارد که این تلاش‌ها در راستای توسعه نفوذ غرب در امور افغانستان صورت می‌گیرد تا بار دیگر جای پای در افغانستان باز کند. براین اساس، تداوم این بی اعتمادی باعث شده تا به طور کلی نشست‌های بازیگران غربی و بین المللی درباره افغانستان طی سه سال گذشته همواره ناکام و ناتمام بماند.