بررسی اهمیت اقتصادی آفریقا برای ایران؛ از واردات گوشت قرمز تا احداث پالایشگاه‌های فراسرزمینی

رئیس‌جمهور پس از پایان برنامه‌های سفر فشرده خود به سه کشور آفریقایی، با بدرقه رئیس جمهور زیمباوه روز گذشته هراره را به مقصد تهران ترک کرد.

به گفته کارشناسان سفر بالاترین مقام اجرایی کشور پس از ۱۰ سال به این قاره، نشان‌دهنده اهمیت قاره آفریقا در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای حضور در بازار‌های بکر و استفاده از همه ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و تجاری در راستای منافع ملی متقابل است.

اوگاندا؛ کشوری با ظرفیت عظیم تولید لبنیات و محصولات کشاورزی 

بررسی‌ها نشان می‌دهد اوگاندا دارای صنعت لبنیات بزرگ، رو به رشد و با پتانسیل صادراتی بالا است، اما مقدار قابل توجهی از شیر تولیدی در این کشور به دلیل نبود امکانات فرآوری و نگهداری مورد استفاده قرار نمی‌گیرد که به همین علت برای سرمایه‌گذاری در این بخش، به ویژه در احداث کارخانه‌های فرآوری شیر، احداث سردخانه و کارخانه تولید محصولات لبنی، ظرفیت قابل توجهی وجود دارد. 

اوگاندا همچنین ظرفیت‌های قابل توجهی در تولید انواع مختلف محصولات زراعی، انواع میوه‌ها، سبزیجات و محصولات پر سودی نظیر قهوه و چای دارد. بازار مواد غذایی این کشور ظرفیت پاسخگویی به تقاضای داخلی برای محصولات غذایی را دارد، اما در حال حاضر مقدار قابل توجهی از مواد غذایی به دلیل کمبود زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و حمل و نقل از بین می‌رود. در نتیجه، برای سرمایه‌گذاری در این بخش، به ویژه در توسعه زیرساخت‌هایی برای ذخیره‌سازی و حمل و نقل لبنیات و مواد غذایی و همچنین ساخت تأسیسات فرآوری مواد غذایی، فرصت‌های مناسبی وجود دارد.

اوگاندا به دلیل زمین‌های حاصلخیز بلااستفاده و ارزان قیمت، منابع آبی فراوان و نیروی کار ارزان دارای موقعیت مناسبی جهت انجام کشت فراسرزمینی است. همچنین مقامات این کشور به دنبال فاصله گرفتن از کشاورزی سنتی و مکانیز‌‌کردن کشاورزی خود هستند. به همین دلیل حوزه صادرات ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی و حتی راه‌اندازی خط تولید این محصولات در اوگاندا از ظرفیت خوبی برخودار است.

صادرات دارو و تجهیزات پزشکی  

برخی شرکت‌های ایرانی به صورت محدود دارو و تجهیزات پزشکی به اوگاندا صادر می‌کنند، اما ایران نیازمند حضور جدی‌تر و گسترده‌تر در این حوزه است. 

کارشناسان می‌گویند می‌توان از ظرفیت فعالیت بیمارستان ایران و اوگاندا، ساخته‌شده از طریق کمک‌های توسعه‌ای ایران، جهت معرفی، بازاریابی و فروش دارو و تجهیزات پزشکی نیز استفاده کرد.

فرصت‌های اقتصادی همکاری با کنیا؛ از واردات گوشت تا تامین مواد اولیه 

کارشناسان می‌گویند منطقه شرق آفریقا از جمله کنیا زمینه خوبی برای تأمین نیاز‌های اساسی کشور ما دارد. 

کنیا، سومالی و تانزانیا جزء بزرگترین گله‌داران آفریقا هستند، بنابراین می‌توان گوشت مورد نیاز کشور را به صورت تازه و گرم از این کشور‌ها وارد کرد. 

درحال حاضر سه خط کشتیرانی بین بندرعباس و بندر مومباسا فعال است که حدوداً هر یازده روز یک کشتی در این مسیر در حرکت است. با توجه به این فاصله نزدیک منطقی است که نیاز به گوشت و سایر محصولات کشاورزی را از این منطقه تأمین کنیم.

کنیا به دلیل وجود جمعیت جوان و دسترسی به مواد اولیه تولید، می‌تواند اولین کشور خارجی باشد که ایران در آن شهرک صنعتی تأسیس می‌کند. 

کنیا در تلاش است تا در مسیر بندر مومباسا در شرق این کشور به نایواشا در غرب که کریدور تجاری این کشور است، شهرک‌های صنعتی و مناطق پردازش صادرات تأسیس کند. برای این منظور در تلاش برای ایجاد زیرساخت‌های لازم و همین‌طور ارائه امتیازات و تسهیلات برای سرمایه‌گذاران خارجی است.

صادرات کالا‌های ایرانی به کل آفریقا با تاسیس شهرک صنعتی در کنیا

ایجاد شهرک صنعتی توسط ایران علاوه بر تأمین نیاز کشور‌های منطقه شرق آفریقا می‌تواند با توجه به امضای توافقنامه تجارت آزاد بین کشور‌های آفریقایی در سال ۲۰۲۱، زمینه صادرات این کالا‌ها به کل آفریقا را تأمین کند.

کشور‌های آفریقایی به لحاظ صنعتی بسیار ضعیف هستند؛ بنابراین عمدتا تولیدات خود را چه در حوزه کشاورزی و چه منابع معدنی به صورت خام صادر می‌کنند. راه‌اندازی خط تولید ایرانی علاوه بر کمک به فعالان اقتصادی ایرانی می‌تواند با ایجاد اشتغال برای جمعیت جوان کنیایی به بهبود وجهه ایران در کنیا کمک کند.

درحال حاضر کنیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان چای و قهوه در دنیا است، اما به دلیل عدم دسترسی به ماشین‌آلات و توان فرآوری این محصولات، مجبور به صادرات بخش زیادی از چای و قهوه خود به‌صورت فله است؛ بنابراین فرصت مناسبی است که فعالان اقتصادی ایران هم به صادرات ماشین‌آلات صنعتی به این کشور بپردازند و هم نسبت به راه‌اندازی خط تولید اقدام کنند.

همچنین کنیا یکی از حوزه‌های مورد توجه جهت همکاری حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است که کشور‌های اروپایی چندین توافقنامه در این حوزه با کنیا امضا کرده‌اند. 

یکی از دستورکار‌های دولت کنیا تأمین برق مورد نیاز مناطق دورافتاده و روستایی است که به شبکه سراسری برق دسترسی ندارند. دولت تلاش می‌کند برق این مناطق را از طریق انرژی خورشیدی تأمین کند. با توجه به اینکه شرکت‌های متعدد ایرانی در این بخش فعالیت می‌کنند، این حوزه می‌تواند فرصت خوبی برای حضور شرکت‌های ایرانی در کنیا باشد. 

صادرات انواع فرآورده‌های نفتی به زیمباوه با احداث پالایشگاه فراسرزمینی  

زیمباوه به‌علت تحریم‌های بین‌المللی نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه‌های عمرانی است. این کشور همچنین در همه ساختار‌های اقتصادی(کشاورزی، صنایع، معادن و ...) نیازمند بازسازی است. ایران در این زمینه می‌تواند از لحاظ تأمین نیروی متخصص، تجهیزات و ارائه خدمات فنی - مهندسی به این کشور کمک کند. 

جمهوری اسلامی ایران همچنین با اتکاء به ظرفیت‌های اقتصادی خود می‌تواند در پروژه‌هایی از جمله صنایع تراکتورسازی، صنایع دارویی، انتقال فناوری، کشت فراسرزمینی، صادرات دارو، ساخت بیمارستان و اعزام پزشکان متخصص نیز در این کشور فعالیت کند. 

زیمباوه در بُعد صنایع نفت و گاز نیز نیازمند واردات انواع فرآورده‌های نفتی است، ضمن آنکه احداث پالایشگاه در این کشور از دیگر زمینه‌های همکاری بشمار می‌آید.

تسهیل مسیر تجارت با سفر به کشور‌های مختلف

مهرداد سعادت دهقان، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه، در رابطه با اهمیت سفر آیت الله رئیسی به آفریقا در گفت‌وگو با میزان اظهار کرد: سفر رئیس‌جمهور از آن جهت به آفریقا و کشور‌های همسایه اهمیت دارد و مثبت است که هر چقدر با سایر کشور‌ها ارتباط برقرار شود، مسیر تجارت کشور با جهان با تسهیل روبه‌رو خواهد شد. 

وی در ادامه افزود: دیپلماسی اقتصادی با رفت و آمد‌های سیاسی شکل می‌گیرد و دولت‌ها با انجام مذاکرات با سایر کشورها، بستر و مسیر‌های تجاری را برای بخش خصوصی فراهم می‌کنند و ما در این دوره شاهد این اتفاق مثبت از سوی دولت سیزدهم هستیم. 

سعادت تاکید کرد: در اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه ما به تجار و فعالان اقتصادی پیشنهاد داده‌ایم که از کشور ترکیه برای صادرات کالا‌های ایرانی به سایر کشور‌ها استفاده کنند که یکی از این کشور‌های هدف، کشور‌های آفریقا است.

به گفته سعادت با ایجاد بستر و زمینه فعالیت‌های اقتصادی ایران در قاره آفریقا میزان صادرات و تجارت افزایش خواهد یافت. 

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه با اشاره به اینکه ایران تحت تحریم‌های ظالمانه است، گفت: ایران می‌تواند با کمک شرکت‌های ایرانی حاضر در ترکیه مراودات مالی خود را با کشور‌های هدف انجام دهد.