ورود قدرتمند چین به مناقشه فلسطین

 بدون تردید تحولات غرب آسیا یکی از مهمترین دگرگونی‌هایی است که دهه‌های اخیر در نظام بین‌الملل رخ داده است. به دلیل جایگاه ژئوپلتیکی این منطقه می‌توان گفت که اهمیت این تحولات به گونه‌ای است که موجبات بازتعریف سیاست خارجی برخی قدرتهای فرامنطقه‌ای را در قبال این منطقه فراهم کرده است.  در این میان، مواضع چین به عنوان یکی از قدرتهای نوظهور و تاثیرگذار جهان در قبال تحولات غرب آسیا از اهمیت خاصی برخوردار است. با تقویت جایگاه چین در عرصه بین‌الملل، نقش‌آفرینی این کشور در مناطق استراتژیک هم افزایش می‌یابد و غرب آسیا یکی از این مناطق است که این روزها بیش از پیش نظر رهبارن چین را به خود جلب کرده است، و بدون اغراق پکن در حال حاضر به یکی از متغیرهای تاثیرگذار شکل دهنده به تحولات منطقه تبدیل شده است.

یکی از مهمترین بحرانهای غرب آسیا در چند دهه اخیر مناقشه بین فلسطین و رژیم صهیونیستی است که با وجود ارائه ابتکارهای بین‌المللی برای پایان دادن به این مناقشه اما در عرصه عمل هیچ اقدامی انجام نشده است. بنابراین، چینی‌ها در این موضوع بسیار مهم هم ورود کرده‌اند تا شاید با طرحهای صلح خود بتوانند این بحران را ختم به خیر کنند تا آرامش و صلح در این منطقه پرتنش برقرار شود. با افزایش ماجراجویی‌های رژیم صهیونیستی در کرانه باختری و نوار غزه که سرزمین‌های اشغالی را ملتهب کرده، چین هم از این مسئله به شدت ابراز نگرانی کرده است.

میانجیگری در مناقشه فلسطین

وزیر خارجه چین در روزهای اخیر گفت که کشورش، رژیم صهیونیستی و فلسطین را به نشان دادن شجاعت سیاسی و اتخاذ گامهایی برای از سرگیری مذاکرات صلح تشویق می‌کند و چین برای تسهیل این امر آماده است. کین گانگ در گفتگوی تلفنی با الی کوهن، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی اظهار کرد، چین از بابت تنش فعلی میان این رژیم و فلسطین نگران بوده و اولویت فعلی این است که وضعیت کنترل شده و جلوی تشدید هر چه بیشتر درگیری و حتی خارج شدنش از کنترل گرفته شود.

وزیرخارجه چین بیان داشت که همه طرفها باید آرامش و خویشتنداری خود را حفظ کرده و دست از حرفها و کارهای افراطی و تحریک‌آمیز بردارند و راه اساسی خارج شدن از این وضعیت از سرگیری مذاکرات صلح و اجرای «راه حل دو کشوری» است و هیچ گاه برای انجام کار درست دیر نیست و پکن آماده میانجی‌گری گفتگو‌های صلح بین دو طرف است. بر اساس این گفته‌ها، چین در مسئله اسرائیل-فلسطین هیچ منافع خودخواهانه‌ای ندارد و تنها امید به امکان همزیستی مسالمت آمیز اسرائیل و فلسطین و حراست از صلح و ثبات منطقه‌ای دارد. دو هفته پیش هم که نظامیان صهیونیستی به مسجدالاقصی یورش برده و صدها معتکف فلسطینی را زخمی و بازداشت کردند، دولت چین از رژیم صهیونیستی خواست که اقداماتی که به تشدید تنش منجر می‌شود را متوقف کند.

چین تا سال گذشته در قبال تحولات فلسطین موضع انفعالی داشت اما با تغییر و تحولاتی که در عرصه ژئوپلتیکی پس از شروع جنگ اوکراین به وجود آمد، بیش از پیش به این مناقشه متمرکز شد. همانطور که رئیس جمهور چین در نشست عربی-چینی در نوامبر 2022 که در عربستان برگزار شد، از راهکار تشکیل دو دولتی در سرزمین‌های اشغالی حمایت کرد و خواستار پایان دادن به ظلم و بی‌عدالتی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی‌ها شد و این گونه موضع‌گیری حمایت از مظلومان فلسطین برای اولین بار از سوی رهبران پکن انجام شد و نشان داد که این کشور سعی دارد نقش مهمی در مناقشه فلسطین بازی کند.

چین که خود را برای رهبری جهان در دو دهه آینده آماده می‌کند بر روی مسئله اقتصاد به عنوان ضامن پیش برنده این جایگاه متمرکز است و به دنبال ایجاد ثبات و امنیت در مناطق مهم جهان به ویژه غرب آسیا است. زیرا ناامنی و بی‌ثباتی برای رشد و توسعه اقتصادی و تجاری پکن سمی مهلک است و لذا تلاش می‌کند به بزرگترین مناقشه جهانی در فلسطین پایان دهد.

به چالش کشیدن هژمونی آمریکا

چین در اسفند ماه گذشته با میانجیگری بین ایران و عربستان سعودی، به هفت سال تنش بین دو کشور پایان داد، و درصدد است این رویه را در تحولات فلسطین هم در پیش بگیرد. چینی‌ها با اتحاد بین ایران و کشورهای عربی سعی کردند با کاهش تنشها در غرب آسیا، زمینه را برای حضور گسترده خود در جهان اسلام هموار کنند. چین که کشورهای عربی بویژه منطقه خلیج فارس را بخشی از پازل ابرقدرتی خود در جهان می‌داند به همین خاطر به موضوعات مهم در جهان عرب هم توجه خاصی دارد تا بتواند نظر مساعد رهبران عرب را به خود جلب کند و مسئله فلسطین همان چیزی است که مقامات پکن روی آن متمرکز شده‌اند.

از سوی دیگر، رهبران پکن به این مسئله پی برده‌اند که افکارعمومی جهان عرب به آرمان قدس حساس است و برای اینکه ملتهای مسلمان را راضی نگه دارند ناگزیر هستند موضع رسمی خود را درباره مناقشه فلسطین مشخص کنند. جمعیت قریب به 2 میلیارد مسلمان در جهان به خودی خود برای چینی‌ها مزیت به شمار می‌رود و می‌تواند از این ظرفیت اجتماعی برای ارتقای جایگاه خود در جهان اسلام استفاده کند.

تلاش چین برای ورود به تحولات فلسطین، از بعد دیگری هم قابل ارزیابی است. این  مسئله مبرهن است که آمریکا در هفت دهه گذشته در مناقشه بین رژیم صهیونیستی و فلسطینی‌ها یکه‌تازی می‌کرد و با حمایت از اشغالگران، اجازه نمی‌داد تا فلسطینی‌ها به حقوق پایمال شده خود دست پیدا کنند. آمریکا سعی می‌کرد با مدیریت این بحران، امنیت صهیونیست‌ها را تضمین کند و با استفاده از حق وتو خود در شورای امنیت سازمان ملل از هر گونه مداخله خارجی در سرزمین‌های اشغالی ممانعت می‌کرد و به خوبی ثابت شده که واشنگتن مانع بزرگی بر سر راه حل این مناقشه طولانی مدت جهانی بوده است. لذا، چین که در یکسال گذشته با آمریکا سرشاخ شده است سعی دارد تا هژمونی این کشور را در خاورمیانه به چالش بکشد. در زمانی که آمریکا ماجراجویی‌ها نظامی خود در تایوان و شبه جزیره کره را با هدف مهار رقیب نوظهور خود افزایش داده است، چینی‌ها هم سعی دارند در مناطق تحت کنترل و نفوذ واشنگتن با قدرت وارد شده و موی دماغ این کشور شوند.

پکن در توافق ایران و عربستان، اولین پیام را به مقامات کاخ سفید ارسال کرد که بعد از این در خلیج فارس، بازیگر تصمیم گیرنده پکن است و نفس آمریکایی‌ها را خواهد گرفت، همچنانکه مقامات واشنگتن نسبت به نفوذ گسترده چین در منطقه ابراز نگرانی کردند. چین به اختلافات بین کشورهای عربی و آمریکا پی برده است و لذا سعی دارد با همه توان به این کشورها وارد شود. چرا، که هر چه جایگاه و نفوذ چین در منطقه افزایش یابد، به همان انداره نقش آفرینی آمریکا هم کاهش پیدا خواهد کرد، همانطور که در یکسال گدشته رهبران عربستان و امارات رفتار تحقیرآمیزی با واشنگتن داشتند و با سیاستهای آن در جهان همراهی نکردند.

این بار هم پکن سعی دارد در مناقشه فلسطین، آمریکا را از دور خارج کرده و با ایجاد صلح در سرزمینهای اشغالی مسیر ابرقدرتی خود را هموار کند. چینی‌ها به خوبی می‌دانند که اگر بتوانند مناقشه فلسطین را پایان دهند نه تنها در بین کشورهای اسلامی بلکه در جهان نام خود را به عنوان قدرت ثبات‌ساز مصالحه‌گر جاودانه خواهند کرد و تصویری مثبت از چینی‌ها در ذهن جهانیان نقش خواهد بست که اگر بحرانهای جهانی تحت مدیریت این کشور باشد، صلح برقرار خواهد شد و متعاقب آن موج نگاه منفی به سیاست‌های آمریکا در جهان هم افزایش خواهد یافت.

احترام به اصل حاکمیت کشورها، ظهور مسالمت‌آمیز و مخالفت با هژمونی از استراتژی‌هایی محسوب می‌شود که پکن از طریق آنها به مدیریت بحرانهای بین‌المللی پرداخته است و به همین خاطر تاکنون غیر دیدگاه منفی آمریکایی‌ها که پکن را تهدیدی برای هژمونی رو به افول خود می‌دانند، نگاه منفی علیه چینی‌ها وجود نداشته است.

با وجود تلاش چین برای نقش آفرینی در تحولات فلسطین، اما مقامات صهیونیستی تمایل چندانی به حضور فعال این کشور در سرزمینهای اشغالی ندارند. با وجود اینکه در ماههای اخیر تنش بین دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی و دولت دموکرات آمریکا تشدید شده است، اما واشنگتن همچنان بزرگترین حامی این رژیم است و خود صهیونیست‌ها هم به این مسئله اعتراف می‌کنند. لذا، اسرائیلی‌ها دوست ندارند که غیر از آمریکا، قدرت دیگری پایش به مناقشه فلسطین باز شود، آن‌هم چین که در ماههای گذشته رویکرد اتحاد با ایران و کشورهای عربی دشمن تل‌آویو را در پیش گرفته است.