گزارش یک سفر؛ آیا تهران حلقه وصل آنکارا و دمشق خواهد شد؟

پایگاه رهنما:

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان هفته گذشته در قالب سفری دوره‌ای و به‌منظور دیدار از مناطق زلزله‌زده به ترکیه و سوریه سفر کرد.

وزارت امور خارجه کشورمان درباره سفر امیرعبداللهیان به ترکیه اعلام کرد: این سفر با هدف ابراز همدردی و همبستگی در پی زلزله اخیر این کشور در شهر قهرمان مرعش صورت می‌گیرد و وزیر امور خارجه ایران با مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه دیدار خواهد داشت و از شهر «آدیامان» نیز بازدید می‌کند.

وزیر امور خارجه کشورمان بامداد چهارشنبه در بدو ورود به آنکارا در جمع خبرنگاران گفت که در پی حادثه تلخ زلزله در این کشور به‌نمایندگی از آقای رئیس جمهور و دولت و ملت ایران به مناطق زلزله‌زده سفر می‌کند.

در گفتگوی امیرعبداللهیان با طرف ترکیه‌ای، علاوه بر موضوع زلزله، 3 موضوع دیگر حائز اهمیت و برجسته بود؛

اولی، موضوع کریدورهای منطقه قفقاز و آسیای میانه بود که امیرعبداللهیان دراین‌باره در نشست خبری خود گفت: در خصوص روابط گمرکی و ترانزیتی که بخش مهمی از همکاری‌های دو کشور را تشکیل می‌دهد نیز گفت‌وگو کردیم. بر شراکت منطقه‌ای به‌جای رقابت منطقه‌ای در کریدورهای حمل‌ونقل منطقه‌ای از جمله کریدورها بین ایران و ترکیه تأکید داریم.

دومی هم مربوط به قفقاز بود که در این خصوص امیرعبداللهیان با اشاره به باز شدن پای صهیونیست‌ها در قفقاز گفته بود: یکی از پیامدهای بحران در قفقاز باز شدن پای رژیم صهیونیستی در منطقه است. ما حضور صهیونیست‌ها در منطقه را تهدید جدی علیه صلح و ثبات منطقه می‌دانیم. صهیونیست‌ها هر جا پا گذاشتند، ثمره‌ای جز ناامنی و ایجاد بحران نداشتند. ایران به همه طرف‌ها هشدار می‌دهد که نسبت به رفتار رژیم جعلی اسرائیل هوشمندانه عمل کنند و در قفقاز و سایر مناطق پای رژیم صهیونیستی را باز نکنند.

سومین موضوع، مربوط به روابط ترکیه و سوریه بود که رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در این خصوص گفت: معتقدیم ترکیه و سوریه دو کشور مهم در غرب آسیا هستند و همان‌طور که در سفر گذشته خودم به چاووش اوغلو گفتم، ایران در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که بین ایران و ترکیه جریان دارد علاقه‌مند بود که در مسئله همکاری‌ها و رفع سوءتفاهمات بین ترکیه و سوریه به نقش مثبت خود قویاً ادامه دهد. با توافقی که در نشست قبلی در آنکارا داشتیم، ایران از حضور در هرگونه فرمت چهارجانبه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه استقبال می‌کند.

وزیر خارجه ترکیه هم که پیش از این رئیس جمهور کشورش از احتمال حضور ایران در فرمت سه‌جانبه ترکیه، سوریه و روسیه خبر داده بود، از این اقدام استقبال کرده گفت: ایران تمایل خود برای پیوستن به مذاکرات ترکیه، سوریه و روسیه را ابراز کرده است و ترکیه هم از آن استقبال می‌کند. به‌هرحال آستانه تنها قالب باقیمانده سوریه است، در حال برنامه‌ریزی نشستی بین چهار وزیر خارجه هستیم.

امیرعبداللهیان پس از آن به شهر زلزله‌زده آدیامان رفت و ضمن حضور در این مناطق، با مردم زلزله‌زده شهر دیدار کرد و از کمپ برپاشده از سوی سازمان‌ها و نهادهای امدادی ایران بازدید به‌عمل آورد.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان، پس از ترکیه به سوریه رفت که اولین مقصدش در این سفر، شهر لاذقیه بود، در این شهر، حضور بر سر مزار حافظ اسد، رئیس جمهور فقید سوریه از اولین اقدامات وزیر امور خارجه کشورمان بود.

امیرعبداللهیان در لاذقیه نیز از مناطق زلزله‌زده دیدار و در کمپ زلزله‌زدگان این شهر حضور پیدا کرد.

وی پس از آن به دمشق رفته با بشار اسد رئیس جمهور و فیصل مقداد همتای سوری خود دیدار کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار با همتای سوری در نشست خبری اظهار داشت: باور داریم که گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای، رمز برون‌رفت منطقه از بحران‌ها و پیشرفت، توسعه و امنیت پایدار منطقه‌ای است. ایران از هرگونه ابتکار، گفت‌وگو، عادی‌سازی و توسعه روابط منطقه‌ای استقبال می‌کند، در این چارچوب از نشست چهارجانبه ایران، سوریه، ترکیه و روسیه با هدف دستیابی به همکاری‌های هرچه بیشتر و خارج شدن منطقه از بحران و سوءتفاهمات استقبال می‌کنیم، معتقدیم زمان خروج نیروهای خارجی از سرزمین سوریه و احترام به تمامیت ارضی این کشور فرارسیده است. ایران همه طرف‌ها را به احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و امنیت و ثبات سوریه و منطقه دعوت می‌کند، گفت‌وگوهای ما ناظر بر ثبات و امنیت پایدار در سوریه و منطقه است، دیدگاه‌هایی را در فرمت چهارجانبه ایران، سوریه، ترکیه و روسیه در دستورکار قرار دادیم.

بشار اسد رئیس جمهور سوریه نیز در دیدار امیرعبداللهیان نکته قابل‌تأملی گفت: در شرایط حساس تحولات منطقه‌ای، این سفر یک معنای عمیق سیاسی نیز به‌همراه دارد.

موارد ذکرشده در بالا نشان می‌دهد که موضوع روابط ترکیه و سوریه در نگاه منطقه‌ای ایران جایگاه ویژه‌ای یافته است و تهران تلاش دارد از تأثیر منطقه‌ای خود برای نزدیکی هرچه بیشتر دمشق و آنکارا استفاده کند؛ به‌خصوص اینکه تلاش‌های چند ماه اخیر ترکیه برای عادی‌سازی روابط با سوریه تاکنون نتوانسته است نتیجه چندانی برای این کشور به‌همراه داشته باشد، زیرا دمشق اولین گام برای عادی‌سازی روابط را خروج نیروهای نظامی ترکیه از شمال سوریه و همچنین دست کشیدن از حمایت مادی، سیاسی و تسلیحاتی از معارضه مسلح در شمال سوریه یعنی ادلب خوانده است.

به‌نظر می‌رسد در نشستی که طی هفته جاری در مسکو در سطح معاونان وزیر خارجه بین سوریه، ترکیه، روسیه و ایران خواهد بود، تهران دیدگاه‌های خود را برای نزدیکی طرفین ارائه کند، به‌خصوص اینکه مقدمات آن در دیدار امیرعبداللهیان با وزیر خارجه ترکیه و رئیس جمهور و وزیر خارجه سوریه فراهم شده است.

باید منتظر ماند و دید که آیا این گره منطقه‌ای با کمک و پیشنهادات ایران قابلیت باز شدن خواهد یافت یا نه زیرا عادی‌سازی روابط بین سوریه و ترکیه برای اردوغان و انتخابات پیشِ‌روی ترکیه در اردیبهشت ماه می‌تواند تأثیرات بسیار مهمی داشته باشد، موضوعی که هم تهران و هم دمشق به آن واقف هستند.