ناتو و سناریوی گشودن جبهه دوم جنگ علیه روسیه

پایگاه رهنما:

در دهمین ماه جنگ اوکراین، غرب همچنان به دنبال راه‌های جدیدی برای کمک به اوکراین است تا شاید بتواند ماشین پیشروی‌های عملیات نظامی روسیه را زمینگیر کند.

آمریکا و اروپا که بازی را در میدان اوکراین به روسیه باخته‌اند اکنون در فکر گشودن جبهه‌های جدیدی از درگیری هستند. درهمین رابطه دنیس گونچار، رئیس اداره چهارم کشور‌های مستقل مشترک المنافع در وزارت خارجه روسیه گفته که درخواست‌های تحریک آمیزی از گرجستان برای گشودن جبهه دوم جنگ علیه روسیه از سوی کی‌یف و برخی از کشور‌های غربی صورت گرفته است. این مقام دیپلماتیک روسیه با تاکید بر فشار غرب به گرجستان برای درگیر کردن روسیه در قفقاز، تاکید کرد که تماس‌های منظم بین مسکو با گرجستان، آبخازیا و اوستیای جنوبی ضروری است. به گفته این مقام روسی، در شرایط کنونی موضوع تدوین توافق‌نامه الزام آور قانونی در مورد عدم توسل به زور با گرجستان و تحدید و تعیین مرز‌ها که از سوی مسکو، آبخازیا و اوستیای جنوبی مورد بحث است، در اولویت قرار خواهد گرفت.



جبهه گرجستان از پیش شکست خورده است

از زمان حملات روسیه به اوکراین، درخواست‌های مکرر از گرجستان برای استفاده از این فرصت برای گشودن «جبهه دوم» علیه روسیه و بازپس‌گیری مناطق جداشده آبخازیا و اوستیای جنوبی به زور صورت گرفته است، اما به نظر می‌رسد مقامات تفلیس با این برنامه خطرناک به شدت مخالف بوده و در مقابل خواسته غربی‌ها مقاومت می‌کنند.

اوستیای جنوبی و آبخازیا که بخشی از خاک گرجستان هستند از زمان استقال این کشور به طور خودمختار اداره می‌شدند و تفلیس در سال ۲۰۰۸ قصد داشت با اقدام نظامی این مناطق را دوباره تحت کنترل دولت مرکزی قرار دهد، اما روسیه با اقدام نظامی اجازه نداد گرجستان برنامه‌های دیکته شده ناتو را به پیش ببرد و از آن زمان این دو جمهوری به صورت مستقل اداره می‌شوند و روسیه تنها کشوری است که استقال آن‌ها را به رسمیت شناخته است. از اینرو، غربی‌ها سعی دارند تا بار دیگر گرجستان را برای بازپس گیری مناطق جدا شده تحریک کنند تا شاید بتوانند تحولات میدانی اوکراین را به نفع خود تغییر دهند.

پس از شروع جنگ اوکراین، رهبران اوستیای جنوبی از ترس اینکه تفلیس از درگیری روس‌ها در جبهه غربی استفاده کرده و این مناطق را دوباره پس بگیرد، آمادگی خود را برای الحاق به خاک روسیه اعلام کردند، ولی گفتند که مردم باید از طریق رفراندوم به این مسئله رأی دهند.

بیشتر مردم این منطقه هم خواهان پیوستن به روسیه هستند و در صورتی که غرب بخواهد جبهه قفقاز را فعال کند، روسیه بدون تردید واکنش نشان خواهد داد و همان رفراندومی که در مناطق چهارگانه اوکراین برگزار کرد در اوستیای جنوبی و آبخازیه هم اجرا خواهد کرد تا گرجستان و غرب برای همیشه دستشان از این مناطق کوتاه شود.



گرجستان تمایلی به جنگ ندارد

هر چند مقامات گرجی از سال ۲۰۰۸ در رویای بازگرداندن سرزمین‌های اشغال شده هستند، اما از طرفی تمایل کمتری برای شروع درگیری مجدد با مسکو دارند. زیرا از یک طرف از واکنش روسیه می‌ترسند و بر اساس نظرسنجی‌هایی که در گرجستان انجام شد ۹۵ درصد مردم خواهان حل اختلافات مرزی با روسیه از طریق راه‌های مسالمت آمیز هستند و با توسل به زور مخالف هستند. از طرف دیگر، رهبران کنونی تفلیس هم سعی دارند تا خود را صلح طلب نشان دهند و در سال‌های اخیر هم اقدامی تحریک آمیز انجام نداده‌اند و آرامش نسبی در این کشور حاکم شده است.

برخلاف ادعای غربی‌ها که می‌گویند روسیه در موقعیت ضعف قرار دارد و نمی‌تواند در جبهه‌های دیگر وارد شود، اما مقامات تفلیس به خوبی می‌دانند که روسیه اکنون در شرایطی است که هر گونه اقدام تحریک آمیز در قفقاز جنوبی را که از سوی ناتو طراحی شده باشد با قدرت تمام پاسخ خواهد داد.

به همین دلیل حتی میخائیل ساکاشویلی، رئیس‌جمهور سابق گرجستان که در سال ۲۰۰۸ ضرب شست روس‌ها را چشیده بود مخالفت خود را با اقدام نظامی برای بازپس گیری این مناطق اعلام کرده است. گرجستان با اینکه مخالفت خود را با حمله روسیه به اوکراین اعلام کرد، اما در مقابل به تحریم‌های غرب علیه مسکو هم نپیوست و به نوعی جانب احتیاط را در پیش گرفت تا با هر دو طرف مناقشه روابط خود را حفظ کند.



توان و اعتمادی به غرب باقی نمانده است

مسئله دیگر که سبب شده تا رهبران گرجستان بی‌گدار به آب نزنند این است که در شرایط کنونی نمی‌توانند روی حمایت‌های غرب حساب باز کنند. زیرا با آشکار شدن واقعیات جنگ اوکراین، بسیاری از متحدان آمریکا به نیات پنهان این کشور پی بردند که هدفی جز تامین منافع خود نداشت و این مسئله را بار‌ها رهبران اروپا اعتراف کرده‌اند.

نکته دیگر این است که اگر مقامات گرجستان هم با گشودن جبهه دوم علیه روسیه موافقت کنند باید در قابل این سناریوی خطرناک تضمین‌های امنیتی از آمریکا و اروپا بگیرند، اما قدر مسلم این است که اعضای ناتو به دلیل جنگ اوکراین، بسیاری از تسلیحات خود را از دست داده‌اند و مقامات ناتو هر روز به این مسئله اذعان می‌کنند که زرادخانه‌هایشان رو به اتمام است. در چنین شرایطی دخیل بستن به غربی که حتی نمی‌تواند جبهه اوکراین را هم حمایت کند، چگونه می‌تواند جبهه گرجستان را که ابعاد آن می‌تواند به مراتب گسترده‌تر باشد مدیریت کند.



راه سخت کمک به اوکراین

موضوع دیگر راه‌های کمکرسانی به گرجستان است که در مقایسه با اوکراین محدودیت‌های بسیار بیشتری دارد. مسیر ارسال کمک‌های نظامی و لجستیکی به اوکراین به دلیل همجواری کیف با چند کشور اروپایی که دور از مرز‌های روسیه قرار دارند، از طرق مختلف هوایی و زمینی صورت می‌پذیرد، اما چنین امکانی برای گرجستان به دلیل موقعیت سوق الجیشی آن به راحتی امکانپذیر نیست. زیرا کمک‌های تسلیحاتی یا باید از طریق سرزمین ترکیه انجام شود که مقامات آنکارا به دلیل حساسیت‌های مسکو، حاضر نمی‌شوند تا اجازه ورود هواپیما‌های ناتو به گرجستان را بدهند و یا از دریای سیاه انجام می‌شود که در حال حاضر تحت کنترل پدافند هوایی و موشکی روسیه قرار دارد و انهدام تسلیحات قبل از رسیدن به مقصد بسیار زیاد است.

کشور‌های عضو ناتو بر این باورند که روسیه به دلیل جنگ اوکراین، بیشتر توان نظامی خود را از دست داده است و توان جنگ در جبهه‌های دیگر را ندارد و از اینرو سعی دارند با گشودن جبهه قفقاز بتوانند برنامه‌های خود را پیدا کنند تا شاید مسکو مجبور به عقب‌نشینی از اوکراین شده و در کنار آن بخش‌های جدا شده گرجستان هم پس از سال‌ها به دولت مرکزی بازگردانده شوند.

علی رغم آنکه روسیه بخشی از تسلیحات و نیرو‌های خود را در کارزار اوکراین از دست داده است، اما با این حال مقامات مسکو بار‌ها اعلام کرده اند که تسلیحات زیادی را در اختیار دارند که می‌توانند همزمان با کل ناتو مقابله کنند.

روسیه بخش اعظم نیرو‌های حافظ صلح خود را از اوستیای جنوبی و آبخازیا به مناطق درگیری در اوکراین اعزام کرده است و غربی‌ها این مسئله را به فال نیک گرفته‌اند که گرجستان می‌تواند در یک عملیات برق آسا این مناطق جدا شده را دوباره پس بگیرد.

چنین تصوری در مورد در مورد شبه جزیره کریمه نیز وجود داشت و اوکراینی‌ها امیدوار بودند که حتی بتوانند پس از ۸ سال کریمه را پس بگیرند، اما اکنون نه تنها کریمه در دست روس‌ها است بلکه ۱۵ درصد از خاک اوکراین هم به تصرف روسیه درآمده است و اگر قرار باشد، گرجستان هم وارد این بازی شود، نه تنها آبخازیا و اوستیا که حتی ممکن است بخش‌های دیگری از گرجستان هم توسط روس‌ها تصرف شود.

غربی‌ها درحالی در سودای گشودن جبهه جدید هستند که در خود اوکراین هم به بن‌بست خورده‌اند و در هفته‌های اخیر به مقامات کی‌یف التماس می‌کنند که هر چه سریعتر روند مذاکرات صلح با روسیه را از سربگیرد. زیرا ادامه بحران را به صلح خود نمی‌دانند و فرسایشی شدن جنگ بیش از آنکه به ضرر روسیه باشد برای غرب گران تمام خواهد شد؛ لذا تلاش برای گشودن جبهه دوم به نوعی فرو رفتن بیشتر در باتلاق است و گرجی‌ها با طناب پوسیده دولتمردان کاخ سفید به چاه نخواهند رفت.