سایه مرگ آمریکا بر طالبان پساظواهری

هادی محمدی طی یادداشتی نوشت: صبح دهم مردادماه ایمن ظواهری در منزلی که مرتبط با سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور طالبان بود، هدف دو موشک از پهپادهای امریکایی قرار گرفت. گزارش‌های بعدی منابع اطلاعاتی امریکا نشان داد که حداقل این منزل سه ماه زیرنظر و اشراف پهپادهای شناسایی یا ماهواره‌های جاسوسی امریکا قرار داشته است و این بدان معناست که امریکایی‌ها بدون هماهنگی دولت عمران‌خان از فضای پاکستان بارها عبور کرده و هدف خود را در رصد کامل قرار داده‌اند. البته دستگاه اطلاعاتی پاکستان به‌دلیل مشکلات ریشه‌دار اقتصادی و همچنین رویه‌های همکاری نزدیک با امریکایی‌ها، شاید به‌جز عبور پهپادها، در مورد محل سکونت ظواهری هم همکاری کرده باشند. این رخداد در ابعاد زیادی دارای پیامد است که بر روند تحولات افغانستان یا شکاف‌های درون طالبان و رقابت‌های موجود در بین آنها، آثار جدی دارد.

شاید امریکایی‌ها هم این نکته را در چگونگی هدف قرار دادن و زمان و محل سکونت وی در محاسبات و کارکرد آن منظور کرده باشند. در عین حال واکنش‌های طالبان که از زبان ملاهبت‌الله رهبر طالبان یا برخی دیگر از مقامات طالبان شنیده شده، حاکی است که امریکا در کوتاه‌مدت، راه اعتمادسازی را که در دوحه دنبال می‌کرد، از دست خواهد داد و با چماق حضور ظواهری نمی‌تواند از طالبان امتیازخواهی کند.

نکته مهم‌تر اینکه روابط طالبان و پاکستان که در یک سال گذشته با فراز و نشیب همراه بود و تحریک طالبان پاکستان هم به‌شکل بسیار جنجالی دست به کنشگری می‌زد، با کشته شدن ظواهری، وارد مرحله جدیدی خواهد شد و پاکستان به‌جز وام ۲/۱ میلیارددلاری از صندوق پول بین‌المللی و با وساطت امریکا، مشکلات امنیتی زیادی را باید تحمل کند، چراکه در نگاه عمومی طالبان، متهم اصلی است. اعلام جنگ مجدد تحریک طالبان پاکستان به ارتش آن کشور، اولین پیامد است که باید واکنش‌های القاعده را نیز به آن افزود. جانشین ایمن ظواهری برخلاف او که پزشک بود، یک نظامی مصری و با تجربه است و کمترین پیامد و احتمال در اجرای انتقام از امریکاست و اینکه روندهای نظامی و عملیاتی و امنیتی القاعده علیه امریکا، وارد مرحله جدیدی خواهد شد.

از جمله پیامدهای مهم کشته شدن ایمن ظواهری، بی‌اعتمادی بین جناح‌های درونی طالبان است که به‌دنبال خائن می‌گردند. شنیده شده که ملا هبت‌الله گفته، «چرا ظواهری را نیاوردید تا با او ملاقات کنم!» با اینکه برخی علاقه دارند از گروه تحقیق طالبان، گزاره‌ای مبنی بر اینکه «در محل اصابت موشک امریکایی هیچ جسدی پیدا نشده است»، شنیده شود، ولی در شرایط فعلی تمامی طرف‌ها به این اطمینان رسیده‌اند که امریکا اگرچه در دوحه با طالبان مذاکره می‌کند و دست مخملی خود را نشان می‌دهد، ولی تمامی جناح‌های داخلی طالبان هدف انتقام امریکا خواهند بود، ولی این کار بر اساس برنامه‌ریزی ویژه‌ای که امریکایی‌ها دنبال می‌کنند، اجرا خواهد شد و نه آن‌ها که در دوحه با امریکا مذاکره می‌کنند و نه آن‌هایی که به ایمن ظواهری پناه داده‌اند، هیچ‌یک در امان نیستند. به هر حال افغانستان با کشته شدن ایمن ظواهری به سمت مرحله‌ای از شدت بی‌ثباتی به پیش می‌رود و فعال‌تر شدن داعش و داعش خراسان و عملیات‌های تروریستی آن‌ها در ۲۰ روز گذشته، با هدف پوشش دادن به اقدام امریکاست و پیامدهای امنیتی کشته شدن ظواهری، سناریوها و کنش‌های انتقامی مختلف را در درون طالبان و محیط خارجی درپی دارد و بسیاری از مباحث اقتصادی در نشست تاشکند، امکان اجرایی نخواهند داشت.