تنش بی سابقه در روابط پاریس و واشنگتن/ جنگ دیپلماتیک میان کاخ سفید و کاخ الیزه

پاریس در اقدامی کاملا بی سابقه، سفرای خود را از واشنگتن و کانبرا فراخوذانده است. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که آسترالیا قرارداد خرید زیردریایی را با فرانسه فسخ کرد و تصمیم گرفت که زیردریایی‌های هسته‌ای را امریکا بخرد.

حکومت فرانسه تصمیم اش را مبنی بر فراخوانی نمایندگان ارشد سیاسی این کشور از ایالات متحده امریکا و آسترالیا اعلام کرد. ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه گفت که این تصمیم از سوی امانوئل ماکرون رئیس جمهور این کشور درخواست شده است. این اقدام پس از آن روی دست گرفته شد که آسترالیا قرارداد خرید زیردریایی به ارزش حداقل ۴۰ میلیارد دلار را روز پنجشنبه با فرانسه فسخ کرد. این زیردریایی‌های فرانسه انرژی خود را از دیزل-برق می‌گرفت و از امریکا با انرژی اتمی فعالیت می‌کرد. وزیر خارجه فرانسه در یک اعلامیه خبری تاکید کرد که تصمیم پاریس "با جدیت استثنایی اعلامیه ها، توجیه می‌شود. "
فرانسوی‌ها بهت زده اند
کاخ الیزه به شدت بهت زده و خشمگین است. انعقاد معامله‌ای پشت پرده میان واشنگتن و کانبرا با هدف فسخ معامله قبلی میان کاخ الیزه و استرالیا، بدترین ضربه حیثیتی به حاکمت فرانسه محسوب می‌شود. این در حالیست که پاریس طی سال‌های گذشته و اخیر به یکی از مهره‌های واشنگتن در نظام بین الملل تبدیل شده است. حتی انتقادات موردی امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه از دونالد ترامپ و بایدن، روسای جمهور قبلی و فعلی آمریکا، هیچ گاه جنبه‌ای جدی و محکم نداشته است. در هر حال، فرانسه خشم خود را علیه این معامله میان استرالیا و ایالات متحده اعلام کرده است و البته انگلیس نیز در این معامله دست داشته است. به عبارت بهتر، به زودی ممکن است سفیر فرانسه در انگلیس نیز از سوی کاخ الیزه فراخوانده شود. در گذشته، بعضا تنش‌هایی مقطعی میان پاریس و زوج واشنگتن-لندن به وجود آمده است، اما منتهی به فراخواندن سفرای فرانسه از این کشور‌ها نشده است.
آمریکا فقط ابراز تاسف می‌کند!
واکنش کاخ سفید نسبت به اقدام اخیر کاخ الیزه در فراخوانی سفرا، در نوع خود قابل تامل است. کاخ سفید اعلام کرد که از این تصمیم ایالات متحده، ابراز تأسف می‌کند، ولی در عین زمان تلاش می‌کند که این تنش را از راه‌های دیپلماتیک حل کند. ند پرایس، سخنگوی کاخ سفید در یک اعلامیه خبری از فرانسه به عنوان "شریک حیاتی و قدیمی‌ترین متحد ما" یادآوری کرده و گفت که احتمالاً در نشست هفته آینده مجمع عمومی سازمان ملل متحد مذاکرات در سطح بالا انجام خواهد شد. با این حال، بعید به نظر می‌رسد که واشنگتن، لندن و کانبرا از تصمیم خود در خصوص انعقاد و امضای موسوم به "آکسوس " صرف نظر کنند. در حالی که در اعلامیه اتحاد دفاعی استرالیا و آمریکا از چین نام برده نشده است، اما جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، یکی از دلایل برای اتحاد موسوم به (AUKUS) را "تهدید‌های در حال تحول سریع" عنوان کرده است. در عین زمان موریسون گفته است که این پیمان سه گانه زمینه آن را مهیا خواهد کرد که «در برابر چالش‌های مغلق و روزافزون در حوزه اقیانوس‌های هند و آرام وارد عمل گردیم.»
انعقاد این پیمان، منجر به انتقاد مشترک پکن و اتحادیه اروپا شده است. چین روز پنجشنبه در ارتباط به این پیمان واکنش تندی نشان داده و آن را «به شدت غیرمسئولانه» عنوان کرده است. ژاوو لی ژیانگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفته است که این پیمان «صلح و ثبات را در منطقه شدیداً تضعیف و مسابقه تسلیحاتی را تشدید می‌کند.»
برخی سران اتحادیه اروپا نیز معتقدند که شکل دهی اتحاد فعلی میان آمریکا، استرالیا و انگلیس (آن هم با بهره گیری از زیردریایی‌های هسته‌ای)، منجر به افزایش احتمال تشدید بحران‌های منطقه‌ای در شرق آسیا و اقیانوس آرام و اقیانوس هند خواهد شد. در این صورت، پای بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا از جمله آلمان و فرانسه نیز به دلیل عضویت در ناتو، به صورت خودکار به منازعات باز خواهد شد. فراتر از آن، پاریس و برلین از اینکه واشنگتن بدون مشورت با اعضای دیگر ناتو این پیمان را تنظیم و امضا کرده است، شدیدا خشمگین و نگران هستند.
استرالیا در میان دوراهی
به نظر می‌رسد استرالیا اکنون بر سر یک دوراهی استراتژیک قرار گرفته است: کانبرا ناچار است اکنون میان واشنگتن و پاریس (یا همان اتحادیه اروپا) دست به انتخاب بزند. وزارت خارجه استرالیا اعلام کرده است که نسبت به تصمیم فراخوانی سفیر فرانسه از کانبیرا، ابراز تأسف می‌کند و در عین حال بر همکاری‌های مشترک بر امور دیگر با پاریس پایبند است. این بیانیه وزارت امور خارجه استرالیا نشان می‌دهد که این کشور قصد ندارد از تصمیمی که مبنی بر کنارگذاشتن پاریس از معامله با خود (بر سر خرید زیردریایی هسته‌ای) گرفته، اجتناب کند.
اسکات موریسون، نخست وزیر آسترالیا آسیب‌های دوجانبه با فرانسه را پذیرفت، اما گفت که در این خصوص با امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه رایزنی خواهد کرد. نتیجه این رایزنی، صرفا در صورتی مورد پذیرش کاخ الیزه خواهد بود که منجر به لغو قرار داد جدید میان استرالیا با انگلیس و آمریکا شود! موضوعی که تحقق آن با توجه به مواضع مطرح شده از سوی بازیگران غربی، بعید به نظر می‌رسد. در این میان، مقامات استرالیایی معتقدند که معامله کانبرا با واشنگتن و لندن ماهعیتی کاملا رئالیستی و واقع گرایانه دارد! موریسون در مصاحبه با یک رادیوی آسترالیایی گفت که این انتخاب، در "محیط استراتیژیک جدیدی که با آن روبرو هستیم" انجام شده است.

با این همه فرانسه از سال‌ها به این طرف به دنبال یک شریک استراتژیک سیاسی، اقتصادی و نظامی اروپایی برای منطقه اقیانوس آرام است. این هفته اتحادیه اروپا از برنامه‌های خود برای هند و اقیانوس آرام رونمایی کرد.

جوزپ بورل، مأمور ویژه اتحادیه اروپا در امور خارجی گفته است که انتقاد فرانسه را درک می‌کند و این اتحادیه نیز از ایجاد چنین پیمانی اطلاع قبلی نداشته است. بورل نیز از تلاش‌های اتحادیه اروپا در حوزه هند و اقیانوس آرام خبر داده و گفته است که مأموریت‌های دریایی این اتحادیه را در حوزه مذکور افزایش می‌دهند و نیز این اتحادیه در نظر دارد تا قرارداد‌های بیشتر تجارتی و همکاری‌های مشترک را در این حوزه به امضاء برساند.