واقعیتی به نام «نابرابری واکسیناسیون»

پایگاه رهنما:

رسانه‌های ضد ایرانی مدام تولید واکسن توسط ایران را غیر اقتصادی می‌خوانند و ادعا می‌کنند که اگر ایران همه‌ی واکسن مورد نیاز خود را از کشورهای خارجی تامین می‌کرد، سریع‌تر و با هزینه‌ای بسیار کمتر می‌توانست سهم قابل توجهی از جمعیت بالای 18 سال خود را واکسینه کرده و زنجیره‌ی ابتلا به ویروس کرونا را قطع کند. اما آیا این ادعا صحیح است!؟ داشبورد واکسیناسیون جهانی، توزیع شدیداً نابرابر واکسن کرونا در جهان را نشان می‌دهد. کشورهای ثروتمندتر و توسعه یافته – که خود تولیدکننده‌ی واکسن هستند- سهم بالایی از واکسیناسیون را از آن خود کرده‌اند و کشورهای در حال توسعه یا فقیر، عمدتاً از موهبت واکسیناسیون عمومی بی‌بهره‌اند. نابرابری جهانی واکسیناسیون به‌قدری شدید است که سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد این نابرابری هشدار داده و اشاره کرده است که عقب ماندن کشورهای در حال توسعه و فقیر از روند واکسیناسیون، اقتصاد جهانی را در آینده با چالش مواجه خواهد کرد. بنابراین ایران برای تسریع در واکسیناسیون، نمی‌توانست تنها به واردات اکتفا کند و حتماً باید خود دست به تولید می‌زد.

• توزیع نابرابر سلامتی!

در حالی که 3/56% از کانادایی‌ها، 7/49% از آمریکایی‌ها، 8/49% از آلمانی‌ها، 6/45% از فرانسوی‌ها و 9/55% از بریتانیایی‌ها به طور کامل واکسینه شده‌اند، اوضاع واکسیناسیون در کشورهای آفریقایی به شدت نامناسب است و کشورهای آفریقایی در بهترین حالت، 5% از مردمشان را به طور کامل واکسینه کرده‌‌اند. در آفریقای جنوبی تنها 9/3% مردم به طور کامل واکسینه شده‌اند. در نیجریه تنها 3/0% و در سودان تنها 4/0% واکسینه شده‌اند. معجزه‌ی کشورهای آفریقایی مراکش است که توانسته با واکسینه کردن 27% از مردم خود، با اختلاف نسبت به سایر کشورهای آفریقا جلوتر باشد. در کشورهای منطقه‌ی ما نیز اوضاع مناسب نیست. اگرچه در ترکیه شاهد واکسیناسیون 4/29%ی هستیم و در عربستان 3/19% مردم به طور کامل واکسینه شده‌اند، اما ارمنستان، ترکمنستان، عراق و افغانستان به مراتب از ایران عقب‌تر هستند. در کشور ما نیز اگرچه تنها 9/2% جمعیت به طور کامل واکسینه شده‌اند، اما تسریع روند واکسیناسیون در روزهای اخیر باعث شده است که 3/9% دست‌کم یک دوز را دریافت کنند.

           آسیب اقتصاد جهانی

پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که اگر کشورهای فقیر یا در حال توسعه نیز می‌توانستند مانند کشورهای پیشرفته به سرعت واکسیناسیون عمومی داشته باشند، فقط همین کشورها می‌توانستند 38 میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی خود را افزایش دهند. این در حالی است که کشورهای پیشرفته، میلیون‌ها دلار برای تحریک اقتصاد خود خرج کرده‌اند. اگر کشورهای پیشرفته برای تولید و توزیع واکسن به طور عمومی در جهان، سرمایه‌گذاری می‌کردند و در صادرات واکسن به سایر کشورها، به صورت قطره‌چکانی عمل نمی‌کردند، رونق اقتصادی در کشورهای در حال توسعه نیز روی اقتصاد آنها تاثیر مثبت می‌گذاشت؛ چرا که کشورهای در حال توسعه زمانی می‌توانند از کشورهای توسعه‌یافته و با درآمد بالا واردات داشته باشند که درآمد ملی بالایی داشته باشند. اگر جیب مشتری‌های یک فروشگاه خالی باشد، روشن است که مغازه‌دار نیز کسب‌وکارش با رکود مواجه می‌شود.

• هشدارهای WTO

سازمان بهداشت جهانی در گزارشی می‌نویسد: «پیش‌بینی می‌شود کشورهای ثروتمند که واکسیناسیون سریعتری داشته‌اند و از نظر اقتصادی سریعتر بهبود یابند در حالی که کشورهای فقیرتر حتی نتوانسته اند کادر درمان و افراد در معرض خطر (کهنسالان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای) را واکسینه کنند. این کشورها ممکن است تا سال 2024 به سطوح رشد اقتصادی‌ای که پیش از کرونا داشتند، نرسند». در همین گزارش آمده است که: «نابرابری واکسن همه کشورها را تهدید می‌کند و خطر موفقیت در اهداف توسعه پایدار را تغییر می‌دهد». بنابراین پرسش اینجاست که با این همه تاکیدات و هشدارهای سازمان بهداشت جهانی، چرا کشورهای توسعه‌یافته فقط به فکر خود هستند!؟ پاسخ روشن است. در زمانه‌ای که انگلستان، برای کسب درآمد بیشتر برای مردم خودش به دنبال خروج از اتحادیه‌ی اروپا می‌رود و در آمریکا نیز دولت ترامپ، کشور را به سمت تمرکز بر اقتصاد داخلی می‌برد، نفع جمعی جهانی اهمیت خود را از دست می‌دهد. کشورهای توسعه‌یافته خود با تولیدات صنعتی بیش از حد، محیط زیست را آلوده می‌کنند اما صنایع دیگر کشورها را برای جلوگیری از مشکلات زیست‌محیطی محدود می‌کنند.

• باید می‌ساختیم

اقتصاد جهانی از عقلانیت تهی شده و نهادهای بین‌المللی تنها به تذکر و هشدار بسنده می‌کنند. «نابرابری جهانی واکسیناسیون» توهم توطئه نیست؛ یک واقعیت است. واقعیتی بزرگ که نهادهایی مانند سازمان بهداشت جهانی نیز نمی‌توانند آن را انکار کنند. در چنین شرایطی، نشستن به انتظار واردات واکسن از سایر کشورها، به معنای محروم کردن مردم کشورمان از واکسیناسیون سریع و همگانی بود. بنابراین به لحاظ اقتصادی، حتماً تولید واکسن، صرفه‌ی اقتصادی داشت. شاید کشورهای پیشرفته مجبور باشند به خاطر حفظ وجهه‌ی خود، واکسن‌ها را خیلی گران به فروش نرسانند، اما موضوع اینجاست که به چه کسانی واکسن می‌دهند!؟ اگر واقعاً واکسن ارزان به وفور در اختیار همه‌ی کشورها قرار می‌دهند، پس «نابرابری واکسنی» که در آمارها می‌بینیم و سازمان بهداشت جهانی نگران آن است، چیست!؟ به‌نظر می‌رسد واکسن، حتی اگر ارزان به دست کشورها برسد، به کشورهای دوست و همسو می‌رسد و سایر کشورها باید در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی، امتیازات گزافی بدهند تا بتوانند از موهبت واکسن کشورهای پیشرفته بهره‌مند شوند. بنابراین نه تنها ساخت واکسن برای مردم خودمان معقول بود، بلکه در شرایط نابرابری واکسیناسیون جهانی، فرصت خوبی برای صادرات (البته پس از واکسیناسیون عمومی در ایران) فراهم است. باید هوشمندی جمهوری اسلامی در سرمایه‌گذاری روی ساختن واکسن کرونا را قدر دانست.

عنوان نمودار: میزان دُز واکسن تزریق شده به ازای هر صد نفر در کشورهای جهان

منبع: سازمان بهداشت جهانی