افغانستان؛ ناامید از صلح، نگران از بازگشت جنگ

وضعیت افغانستان برخلاف انتظارتی که از شروع روند گفتگوهای صلح میان دولت مرکزی و طالبان می‌رفت به سرعت در جهت ناامنی و جنگ پیش می‌رود. جنگ در افغانستان میان نیروهای دولت مرکزی و شبه نظامیان طالبان در بخش زیادی از وستوالی‌ها جریان دارد و در مقابل چشمان نگران مردم افغانستان طالبان توانسته است کنترل بیش از 50 ولسوالی و بخش زیادی از مناطق این کشور (به گفته ذبیح الله مجاهد ، سخنگوی طالبان طی یک ماه گذشته بیش از 70 ولسوالی) را از دست نیروهای دولتی خارج کند.

در شمال افغانستان ، نیروهای طالبان شهر اصلی قندوز را محاصره کرده و مناطق پیرامون آن بویژه مسیر عبور به مرز تاجیکستان ، شیرخان بندر را تصرف کرده اند. همچنین در جدیدترین تحولات طالبان منطقه خاش در استان بدخشان شمالی را روز چهارشنبه گذشته اشغال کرد. حال مناطق وسیعی از کشور یا به دست طالبان افتاده اند ، یا در هرج و مرج قرار گرفته‌اند. این در شرایطی است که روند مذاکرات در قطر نیز به بن بست خورده و به نظر می‌رسد که میز مذاکره قادر به فرونشاندن آتش جنگ نیست.

روی ناخوش کاخ سفید به اشرف غنی

در وضعیت نابسامان کنونی افغانستان، اشرف غنی رئیس جمهوری و عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی صلح افغانستان با کوله‌باری از نگرانی‌ها و درخواست‌ها از کاخ سفید راهی آمریکا شده‌اند تا احتملاً در گفتگو با بایدن رئیس‌جمهوری جدید این کشور، وی را نسبت به تداوم مسئولیت‌های واشنگتن نسبت به شرایط افغانستان قانع سازند. مهمترین خواسته هیئت افغانستان بی تردید به لزوم بازنگری آمریکا در زمانبندی خروج نیروهای نظامی از افغانستان و ضرورت فوری دخالت نظامی ارتش‌های غربی برای کمک به نظامیان افغانستان برای بازپسگیری مناطق از دست رفته از چنگ طالبان می‌باشد.

خواسته‌هایی که در دوران ترامپ صراحتاً وقهی به آنها نهانده نمی‌شد و اکنون در دوران بایدن نیز با ادبیاتی دیپلماتیک‌تر و آتشی کندتر دست رد به سینه دولتمردان افغانی نهاده شد. بایدن در این جلسه با بیان اینکه: "افغان ها باید در مورد آینده خود تصمیم بگیرند" در واقع این پیام را در لفافه به هیئت افغانی رسانید که دولت آمریکا سیاست یکجانبه خود در قبال تحولات افغانستان که بر مبنای منافع کاخ سفید و در تقابل با منافع ملت افغانستان قرار دارد ادامه خواهد داد و در صورت تداوم مخالفت، دولت کابل در رویارویی با طالبان تنها است.

بایدن البته وعده داد که حمایت از افغانستان از نظر پشتیبانی و حمایت نظامی و اقتصادی و سیاسی آنها پایان نمی یابد اما مجدداً بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تأکید کرد. اگرچه در طول‌ ماه‌های پس از توافق میان طالبان و آمریکا در اسفند 1398 تاکنون، نیروهای آمریکایی و طالبان درگیری نظامی قابل توجهی نداشته اند اما با این حال به نظر می‌رسد که کاخ سفید برای اقناع کردن افکار عمومی افغانستان و دادن اطمینانی حداقلی در مورد تداوم حمایت‌های نظامی از افغانستان در آینده حاضر شد روز گذشته حملات هوایی را علیه شبه نظامیام طالبان صورت دهد.

از زمان آغاز خروج نیروهای تحت هدایت آمریکا از افغانستان در اول ماه مه ، وضعیت امنیتی در این کشور جنگ زده به طور قابل توجهی بدتر شده است. تاکنون آمریکا بیش از نیمی از نظامیان خود را از خاک افغانستان خارج کرده و موعد 11 سپتامبر را برای خروج کامل نظامیان قرار داده است.

این در حالی است که منتقدان این روند را خروج غیرمسئولانه نظامیان خارجی از افغانستان عنوان می‌کنند. دولت افغانستان به راحتی منابع نظامی را برای مهار طالبان ندارد ، حتی با فرض اینکه بودجه بین المللی همچنان ادامه داشته باشد. مجموع قدرت نیروهای امنیتی کشور 352000 نفر است. تابستان گذشته ، 185،478 پرسنل در نیروهای مسلح - ارتش ، نیروهای ویژه و نیروی هوایی - و 103،224 نفر دیگر در نیروی پلیس مشغول خدمت بودند.

با کسر تعهدات مربوط به نقش های تدارکاتی و پشتیبانی و همچنین مرخصی ، نیروهای امنیتی افغانستان می توانند در یک روز معین حدود 180،000 پرسنل جنگی را اعزام کنند.

برای درک این که این اعداد چقدر کم هستند ، مورد جامو و کشمیر را می توان مثال آورد. هند حدود 350،000 سرباز را برای محافظت از این ایالت تعیین کرده است. حدود 80،000 نفر از آنها در 62 گردان مسلح و پنج تیپ ذخیره متعهد ضد شورش - به همراه 85،000 پلیس ایالتی و 60،000 پلیس دیگر.

نیروهای هند در کشمیر باید از حدود 101000 کیلومتر مربع سرزمینی محافظت کنند که از طریق جاده به خوبی متصل شده اند و در حالیکه در مناطق زیادی خشونت و درگیری نظامی وجود ندارد ، در مقایسه با 662،225 کیلومتر مربع افغانستان ، که دارای زیر ساخت های اولیه لجستیکی همانند کشمیر نیز نیست. 

تخمین ها حاکی از آن است که این نیروها در برابر 200000 نفر از پرسنل طالبان و گروه های وابسته مانند القاعده قرار دارند که متشکل از حدود 50،000 جنگجوی اصلی است و 100،000 نفر دیگر نیز متعهد به انجام عملیات محلی هستند. برآورد می شود که طالبان در تجارت مربوط به مواد مخدر در مناطق روستایی و همچنین مالیات آن بر معادن و حمل و نقل ، بیش از 1.5 میلیارد دلار در سال درآمد داشته باشد.

آمریکا به دنبال ضربه زدن به امنیت همسایگان افغانستان

آمریکا از خروج سریع از افغانستان کنار نهادن منافع ملت افغانستان از روند توافق با طالبان منافع ژئوپلتیکی خود را دنبال می‌کند. امروز ، عناصر گروه بندی شده زیر چتر طالبان تهدیدات جدی برای دشمنان ایالات متحده در منطقه هستند: جهادگران اویغور یکی از مهمترین تهدیدات امنیتی چین از تحولات افغانستان است. همچنین حضور تروریست‌‌های تکفیری همانند شاخه داعش افغانستان در آسیای میانه به عنوان حیات خلوت روسیه می‌تواند یکی دیگر از دشمنان آمریکا را درگیر چالش‌های امنیتی از روی کار امدن طالبان کند.ناگفته پیداست که گروههایی نیز با برنامه ضد شیعه متعهد به جنگ با ایران هستند.

پی بردن این اهداف چندان دشوار نیست. دولت افغانستان و حتی ارتش ایالات متحده سالهاست که می داند - و به طور علنی شکایت می کند - طالبان به فعالیت خود در مناطق امن در پاکستان ادامه می دهند. لذا در حالی که پاکستان حمایت‌های مالی و نظامی را از آمریکا دریافت می‌کند از طریق ژنرال های پاکستانی بویژه سازمان آی اس آی - که در تدارکات و تأمین اطلاعاتی طالبان دست دارند- ایالات متحده امیدوار است که از ادامه نفوذ خود در افغانستان اطمینان حاصل کند.

بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که اگرچه پایان حضور نظامی آمریکا در افغانستان در 11 سپتامبر ، بیست سال پس از آغاز آن ، آغاز صلح نخواهد بود. در عوض ، نوعی ماشین جنگنده دائمی در حال آماده شدن است که همچنان آمریکا اداره کننده آن است.