شنبه بعد از انتخابات و آزمون اخلاق و معنویت

قطار انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری و ششمین دوره شورا‌های اسلامی شهر و روستا بالاخره به ایستگاه آخر رسید و منتخب مردم برای سکانداری قوه اجرایی کشور و منتخبان ملت در شورا‌های شهر و روستا مشخص شدند. با تمام شدن انتخابات و مشخص شدن فرد یا افراد پیروز، از یک سو انتظارات از دولت آینده برای عمل به وعده‌ها و پیگیری تحقق آن‌ها و تلاش برای آبادانی کشور آغاز می‌شود و از سوی دیگر، رفتار‌هایی در بین فعالان سیاسی و انتخاباتی بروز و ظهور می‌کند که بدون تعارف، باید به اثرات فرهنگی و اجتماعی این رفتار‌ها – اعم از رفتار‌های مثبت و منفی – توجه کرد.
انتخابات و رفتار‌های فرهنگی اجتماعی فعالان سیاسی، همیشه با یک کلیدواژه همراه است؛ «اخلاق انتخاباتی». همین کلیدواژه هم ملاک و معیاری است که عیار صداقت و وزانت فعالان انتخاباتی سنجیده شود. اخلاق انتخاباتی هم در دوران رقابت معنی دارد و هم بعد از پایان رقابت و مشخص شدن فرد پیروز.

• اخلاق پیروزی؛ اخلاق شکست
تا زمانی که رقابت در حال انجام است، اخلاق انتخاباتی حکم می‌کند که رقبا در عین رقابت جدی با همدیگر و تلاش برای جلب رأی مردم، مرز‌های اخلاق و انصاف را نسبت به همدیگر رعایت کنند و از تخریب، تهمت و دروغ نسبت به همدیگر پرهیز کنند، برنامه‌ها و ایده‌های خود را صادقانه و واقع‌بینانه با مردم در میان بگذارند و مراقب اعتماد مردم باشند. وقتی هم که انتخابات تمام می‌شود مسئله «اخلاق انتخاباتی» بیشتر از قبل اهمیت می‌یابد. فرد یا افراد پیروز در میدان رقابت، باید مراقب باشند که مغرور نشوند و در دام خودبرتربینی و تحقیر و تضعیف رقیب گرفتار نشوند و فرد یا افراد بازمانده از گردونه رقابت هم باید قاعده بازی را بپذیرند و ضمن احترام به ساز و کار‌های قانونی، به منتخب مردم نیز احترام بگذارند و تلاش کنند تا به صورت مسئولانه و منصفانه، از او پیگیری مسائل کشور را مطالبه کنند و با نقد سازنده و به موقع، زمینه اصلاح واقعی امور را فراهم کنند.
کاملا مشخص است که چنین منشی در مواجهه با مسئله انتخابات – حین و بعد از برگزاری انتخابات – هم نشانه سلامت نفس و تقوای فعالان امر انتخابات و مسئولیت‌شناسی آن‌ها در قبال جامعه است و هم تاثیری مستقیم بر بدنه جامعه و خلق و خوی اجتماعی آن‌ها می‌گذارد.
این همان نکته‌ای که چندی قبل هم رهبر معظم انقلاب تذکر دادند و گفتند: «رعایت اخلاق اسلامی در مناظره‌ها و مصاحبه‌ها، موجب سرریز شدن آن در جامعه و الگوگیری مردم خواهد شد»؛ این قاعده فقط منحصر به روز‌های رقابت نیست و اتفاقا بعد از تمام شدن رقابت هم، بیشتر به آن نیاز است.
• ره‌آورد‌های فرهنگی و اجتماعی یک رقابت
انتخابات به ظاهر، یک پدیده سیاسی است، اما در پس آن اثرات فرهنگی و اجتماعی بسیاری نهفته است؛ رفتار فعالان انتخاباتی قبل، حین و بعد از برگزاری انتخابات هم می‌تواند باعث رشد فضائل اخلاقی و بالا رفتن روحیه تحمل همدیگر و نقدپذیری و نقدکنندگی مسئولانه در جامعه شود و هم می‌تواند بخاطر نوع رفتار سیاسیون – اعم از بلوا و آشوب یا بهانه‌تراشی بر سر راه دولت منتخب – زیرآب اخلاق و فضائل انسانی را بزند.
به بیان ساده‌تر، بسیاری از رفتار‌ها و خلقیات و عادات رفتاری رواج یافته در بدنه جامعه، ریشه در رفتار‌های مسئولان و زمامداران امور دارد، کما اینکه معصوم (ع) نیز تاکید کرده است که «الناس علی دین ملوکهم؛ مردم بر روش و مسلک حاکمان خود هستند»؛ بنابراین در شرایطی که به دلیل مشکلات اقتصادی و تهاجم‌های فکری و فرهنگی صورت گرفته، جامعه به اندازه کافی در معرض آسیب‌های رفتاری و فرهنگی است، حالا دیگر سیاسیون و آن‌هایی که مدعی اصلاح جامعه و درانداختن طرحی نو هستند، دیگر نباید با سهل‌انگاری‌ها و سوء رفتار‌های سیاسی خود در میدان انتخابات، با روح و روان جامعه بازی کنند و تیشه به ریشه هنجار‌های اخلاقی و فرهنگی آن بزنند.
سخن ماندگار رهبر حکیم انقلاب در یکی از انتخابات‌های سالیان قبل هنوز در ذهن‌های بیدار و هوشیار جولان می‌دهد که فرمودند: «همواره باید شنبه‌ی پس از انتخابات، روز مهربانی و بردباری باشد. چه طرفداران نامزد منتخب و چه هواداران دیگر نامزد‌های محترم، از هرگونه رفتار و گفتار تحریک آمیز و بدگمانانه پرهیز کنند. رئیس جمهور منتخب و محترم، رئیس جمهور همه‌ی ملت ایران است و همه و از جمله رقیبان دیروز باید یکپارچه از او حمایت و به او کمک کنند. بی‌شک این نیز امتحانی الهی است که موفقیت در آن خواهد توانست رحمت خداوند متعال را جلب کند».