آب در کوزه و ما تشنه‌لبان می‌گردیم؛ گزارشی از وضعیت اسفناک تولید کاغذ در کشور

پایگاه رهنما:

روزهای پایانی هفته گذشته به‌دنبال نوسان در نرخ ارز‌، بازار کاغذ نیز با نوساناتی مواجه شد،‌ این نوسان قیمت در حوزه کاغذ تحریر با توجه به ثابت ماندن قیمت‌ها حداقل برای یک هفته گذشته روی 580 هزار تومان با افزایش 13 هزار تومانی همراه بود، به گونه‌ای که هر بند کاغذ تحریر 70 در 100 چینی به قیمت 593 هزار تومان به‌فروش رفته است.

کاغذ روزنامه،‌ مقوای پشت طوسی‌، کاغذ پشت چسب‌دار‌، کاغذ کاربن لس و کاغذ A4 نیز از جمله دیگر انواع کاغذهستند که در یک هفته گذشته دچار افزایش قیمت شده‌اند.

در این میان نگاهی به آمارهای نشر کتاب در فروردین و اردیبهشت‌ماه نشان می‌دهد که ناشران فعلاً دست از انتشار کتاب‌های جدید شسته‌اند. این امر شامل حال تمامی ناشران از جمله ناشران بزرگ می‌شود.

فروردین ماه که با وجود دو هفته تعطیلی نوروز،‌ ناشران یا کتاب‌های جدید چاپ نکردند یا اعلام وصولی انجام نگرفته است،‌ پس از آن در اردیبهشت ماه نیز اگرچه هنوز آمار نشر کتاب به صورت کامل مشخص نیست،‌ اما با توجه به شواهد موجود و با توجه به گرانی‌های اخیر بازار کاغذ‌، آمار چندان بالایی نخواهد بود و ما قطعاً با افت قابل توجهی در روند نشر مواجه خواهیم بود.

از سوی دیگر مخاطبان نیز در دو ماه اخیر با توجه به افزایش قیمت کتاب‌ها به شیوه برچسب‌گذاری توسط ناشر کمتر روی خوشی به خریداری کتاب نشان داده‌اند و این وضعیت را برای کتابفروشانی که  سه هفته نیز از تعطیلات ستاد ملی مبارزه با کرونا متضرر شدند‌، بغرنج‌تر می‌کند.

در سوی دیگر ماجرا وضعیت کاغذ دولتی نیز مشخص نیست و به نظر می‌رسد که دولت و وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با کاهش نسبی قیمت‌ها در بازار کاغذ‌، دوباره از تب و تاب گرفتن ارز دولتی برای کاغذ افتاده‌اند.

محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد، در این زمینه به خبرنگار تسنیم می‌گوید:‌ دولت هنوز پاسخ روشنسی در این زمینه به ما نداده است،‌ ما اما همچنان امیدواریم که خبرهای خوشی در این زمینه به ما برسد.

وی چندی پیش نیز در مصاحبه‌ای گفته بود که  ایجاد تغییر در سیستم دولت، با توجه به تصمیم اتخاذ شده ـ حذف کاغذ از فهرست کالا‌های گروه یک ـ آسان نیست. نگرانی دولت از این بابت است که اگر گشایشی درباره کاغذ حاصل شود، شاید بخش‌های دیگر نیز توقع این گشایش را داشته باشند. دولت با درک اهمیت موضوع، در تلاش و پیگیر یافتن راه‌حلی است تا بدون این آسیب، مسئله تامین کاغذ را بر‌طرف کند. 

حال این پرسش مطرح است که دولت چگونه می‌تواند مسئله تامین کاغذ را سامان دهد؟ اگر قرار باشد ارزی برای واردات تخصیص پیدا نکند،‌ چگونه باید انتظار داشت که کاغذ با قیمتی به دست ناشر برسد که انتشار کتاب ادامه‌دار باشد؟

طبیعتاً یکی از بهترین اقدامات پیش‌روی دولت در این زمینه کمک به رفع مشکلات و موانع تولید در داخل است،‌ موضوعی که دغدغه 10 سال اخیر دلسوزان حوزه تولید و شخص رهبر انقلاب بوده است. مسئولان نیز هر کدام در حد حرف به آن اشاره کرده‌اند بدون اینکه مشکلات و موانعی که بر سر این راه است و از قضا به باور فعالان این حوزه چندان هم مشکلات و موانع دشواری نیست برطرف شود.

سوال اینجاست که اگر همتی برای رفع مشکل دسترسی به کاغذ وجود داشته و یا دارد؟ پس چگونه است که بزرگترین کارخانه تولید داخلی کاغذ تحریر در کشور را داریم؛ ولی خط تولید تحریر در آن متوقف شده است؟ چگونه است که هنوز پس از چندین سال کشمکش مشکل تامین مواد اولیه کارخانه مازندران برای تولید تحریر برطرف نشده است؟ و این کارخانه در چند سال اخیر شاهد جابه‌جایی مدیران یکی پس از دیگری بوده است؟ چگونه است که همه حمایت‌ها در چند سال اخر از واردات بوده و در مقابل راه را بر تولید بسته‌ایم؟ به نظر می‌رسد که اگر همتی برای تولید داخلی کاغذ وجود داشت اکنون در وضعیتی نبودیم که نه ارزی برای تخصیص به کاغذ داشته باشیم و نه چاره‌ای دیگر برای تامین ْآن. اگر تنها یک دهم میلیاردها دلاری که برای واردات کاغذ در سال‌های اخیر صرف شده است،‌ صرف حمایت از تولید شده بود‌، خطر تولید با ظرفیت تولید سالانه 150 هزار تن کاغذ داخلی امروز خاموش نشده بودو و تولید تحریر در کشور به صفر نمی‌رسید. از همین روست که فعالان حوزه تولید کاغذ در کشور کارنامه دولت روحانی در حوزه کاغذ را مردود دانسته و معتقد هستند که تمام تلاش‌های انجام شده در دهه 80 برای تولید کاغذ بر باد رفته است.