فرصت‌سوزی ۳دولت برابر ایده نجات‌بخش امام خامنه‌ای/ طرحی که اقتصاد بیمار و ۸۰۰هزار بیکار را نجات می‌داد ولی متوقف شد/ برآورد سالانه ۱۶هزار میلیارد تومان درآمد برای مردم

در ادامه سیاست راهبردی مقام معظم رهبری برای قوی شدن اقتصاد از داخل برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها که مهمترین معضل این روزهای اقتصاد و تنها راه‌حل هم هست، امسال هم ایشان بر راهبرد حمایت از تولید داخل برای قوی شدن اقتصاد تأکید کردند و بر همین اساس، سال 99 به‌عنوان سال جهش تولید نام‌گذاری شد.

اما متأسفانه این دولت هم در ادامه کم‌توجهی عمومی دولت‌ها به مسئله تولید داخل و قوی شدن اقتصاد با تکیه بر توان داخلی برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها، خیلی به مسئله جهش تولید در سال جاری نپرداخته است، در همین راستا، امام خامنه‌ای در جلسه اخیر شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، ضمن تأکید مجدد بر جهش تولید، بر توجه بیشتر مسئولان به این موضوع به‌ویژه در سه حوزه خودرو، انرژی و کشاورزی تأکید کردند.

توسعه بخش کشاورزی یکی از کلیدی‌ترین راه‌حل‌ها برای تحقق جهش تولید با هدف خودکفایی و بی‌اثر کردن تحریم‌ها، تأمین امنیت غذایی، افزایش حجم تولید و اشتغال‌زایی، کاهش قیمت مواد غذایی و کالاهای اساسی، رشد صادرات و درآمد ارزی، مهاجرت معکوس به روستاها، بهبود معیشت روستاییان و ده‌‌ها اثر مثبت دیگر بر پیشرفت اقتصاد و معیشت مردم است،
بر همین اساس، رهبر معظم انقلاب از ابتدای رهبری‌شان حتی در زمان ریاست جمهوری توجهی ویژه به پیشرفت اقتصاد با محوریت توسعه بخش کشاورزی داشته‌اند که یکی از این نمونه‌ها طرح موسوم به احیای دشت خوزستان است.

*طرح مهمی که پس از 17 سال معطلی نصفه‌ونیمه اجرا شد

امام خامنه‌ای در سال 1375 در سفر به استان خوزستان پیشنهاد احیای دشت‌های خوزستان و ایلام به‌وسعت 800 هزار هکتار برای استفاده مردم منطقه و کشاورزی در آنها به دولتِ وقت ارائه دادند، که بعد از گذشت 12 سال یعنی تا سال 87 هیچ‌گونه اقدامی در راستای اجرای این پروژه توسط دولت‌های وقت یعنی دو دولت اصلاحات و دولت نهم برای آن صورت نگرفت تا آنکه در آن سال در سفر نوروزی رهبر معظم انقلاب به خوزستان، ایشان مجدداً پیگیر آن پروژه شدند و اشاره کردند که؛ خبری از آن طرح نشد؟

بعد از این فرمایش دوم رهبری معظم انقلاب مسئولان محلی وزارت جهاد کشاورزی این ابرپروژه را آغاز کردند اما از آنجا که اعتبارات مورد نیاز آن در نظر گرفته نشده بود، این پروژه ملی صرفاً به‌صورت برنامه‌ای استانی پیگیری شد و نتایج و پیشرفت قابل توجهی نداشت.

در سال 89 یعنی پس از 14 سال، بالاخره ردیف بودجه‌ای برای این طرح در نظر گرفته شد اما بودجه در نظر گرفته‌شده باز هم متناسب با هزینه‌های طرح نبود و پیشرفت چندانی نیز نداشت تا اینکه در سال 92 یعنی پس از 17 سال برای این ابرپروژه حوزه کشاورزی 1.5 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی اختصاص یافت تا با سرعت بیشتری به کار خود ادامه دهد.

از همان ابتدای کار، این پروژه به‌دلیل آنچه عدم تأمین آب توسط وزارت نیرو خوانده شد از 800 هزار هکتار برآورد به 550 هزار هکتار کاهش یافت اما همین مقدار نیز دوباره در دو بخش تعریف شد که بخش اول آن به‌وسعت 295 هزار هکتار اجرایی شد و در سال 97 به بهره‌برداری رسید، اما بخش دوم آن به‌وسعت 255 هزار هکتار هنوز متوقف است و تنها در سال 99 بودجه‌ای برای فعالیت‌های مطالعاتی آن در نظر گرفته شده است.

برای درک منافع این ابرپروژه برای کشور می‌توان اشاره داشت که در سال زراعی 98‌ـ‌97 در سطح 295 هزار هکتار فاز اول تنها با زیرکشت بردن 200 هزار هکتار از این اراضی برای شلتوک برنج 5هزار میلیارد تومان درآمدزایی برای مردم ایجاد شد که نزدیک به کل هزینه انجام‌شده 5هزار و 500 میلیارد تومانی فاز اول است.

اضافه شدن 3.5 میلیون تن محصول به محصولات کشاورزی کشور، ایجاد اشتغال در دوره اجرا به‌طور متوسط برای هفت ‌هزار و 850 نفر، ایجاد اشتغال مستقیم در زمان بهره‌برداری برای حدود 79 هزار نفر‌، ایجاد اشتغال غیرمستقیم در زمان بهره‌برداری حدود 82 هزار نفر، به‌کارگیری 121 شرکت پیمانکاری، 40 شرکت مهندسی مشاور، 33 شرکت تولیدکننده و تأمین‌کننده کالا و تجهیزات از جمله برخی دستاوردهای اجرای فاز اول طرح احیای 550 هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام است.

پس از بهره‌برداری کامل از طرح، پتانسیل کاهش مصرف آب حداقل به‌میزان متوسط سه‌هزار مترمکعب در هر هکتار برای احداث شبکه آبیاری و زهکشی و تجهیز و نوسازی اراضی ایجاد خواهد شد، همچنین راندمان مصرف آب از 35 درصد (قبل از اجرای طرح) به‌طور متوسط به 60 درصد خواهد رسید (در شبکه‌های تحت‌فشار به 80 درصد، کم‌فشار به 60 درصد و ثقلی به 55 درصد) که حدود 885 میلیون مترمکعب در سال صرفه‌جویی به‌همراه خواهد داشت.

* آب را تا دل کویر می‌بریم ولی پروژه کشاورزی که 800هزار اشتغالزایی دارد، تعطیل است

مجتبی یوسفی نماینده مردم اهواز و عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی درباره این طرح در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: در سفری که مقام معظم رهبری سال 75 به استان خوزستان داشتند، یکی از پیشنهاداتی که ایشان با ژرف‌نگری که نسبت به آبادانی کشور داشتند، مطرح کردند همین پروژه احیای دشت‌های خوزستان و ایلام بود.

وی افزود: حضرت آقا با توجه به ظرفیت استان خوزستان و استان ایلام در ابتدا 800 هزار هکتار را برای احیا پیشنهاد دادند و بنا بود این اراضی تسطیح و مکانیزه شوند اما متأسفانه در همان گام اول سطح پروژه به 550 هزار هکتار کاهش پیدا کرد.

عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه بخشی از منابع آب مورد نیاز این پروژه تأمین نشده است ادامه داد: بعضی از اراضی این پروژه تسطیح و مکانیزه شد و شبکه آبیاری، سد و موضوعات دیگر ساخته شد ولی کانال انتقال آب نداشت، مردم می‌گویند "این سد را ساختید ولی برای ما منفعتی ندارد"، سد باید ساخته می‌شد، ولی کار پایین‌دستی و ارتباط اجتماعی آن این بود که کانال‌های دسترسی آن ساخته شود.

وی تصریح کرد: کانال‌های اصلی و فرعی انتقال آب باید ساخته شود و اینها در نهایت به کشاورزی کمک می‌کند آن هم در جلگه خوزستان نه اینکه آب را به کویر ببریم، تا الآن 295 هزار هکتار را اجرایی کردند و بیش از آن یعنی 550 هزار هکتار هنوز باقی مانده است.

وی با ابراز اینکه حقابه این طرح تأمین نمی‌شود و منابع مالی آن متوقف شده است خاطرنشان کرد: با اجرای این طرح 800 هزار نفر در استان‌های محروم مشغول به کار می‌شوند و حتی به مهاجرت معکوس کمک می‌کند و وضعیت امنیت غذایی کشور را بالا می‌برد.

یوسفی با اشاره به توسعه متوازن در اقتصاد کشور گفت: در پروژه‌های دیگر از خلیج فارس آب‌ را کیلومترها انتقال می‌دهیم و تا مرکز کشور می‌بریم، برای اینکه در صنایع فولاد استفاده کنیم و هزینه سنگینی می‌کنیم اما این پروژه مورد جفا قرار گرفته است.

*پروژه‌ای که پس از 2 بار تذکر رهبری تازه کلید خورد

محمدجواد صالحی‌نژاد مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر که از سال 89 مسئولیت اجرای این پروژه را به‌عهده دارد، درباره آخرین وضعیت پروژه و دلایل بی‌توجهی به آن در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: از ابتدا نظر مقام معظم رهبری، احیای 800 هزار هکتار از دشتهای خوزستان و ایلام بود اما اختصاص آب توسط وزارت نیرو برای بیشتر از 550 هزار هکتار در نظر گرفته نشد و طرح به این رقم تقلیل یافت.

وی گفت: در سفر مقام معظم رهبری به استان خوزستان در سال 1375 ایشان دستور اجرای این طرح ملی را صادر کردند اما با توجه به مشکلاتی که در آن دوران در کشور وجود داشت با تأخیر 12ساله رو‌به‌رو شد و پروژه در سال‌های 87 تا 88 با سفر هیئت دولتِ وقت به استان خوزستان آغاز شد.

وی درباره دلایل این تأخیر 12ساله مدعی شد: شاید کمبود اعتبار، محدودیت‌ها یا عدم توجه مکفی به این طرح بوده که باعث شده است در اجرای این فرمان، تأخیر 12ساله ایجاد شود.

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر ادامه داد: «در سفر چند سال بعد مقام معظم رهبری برای بازدید از مناطق عملیاتی در ایام عید نوروز، ایشان خود پیگیر طرح شدند و تذکر دادند؛ "از آن طرح خبری نشد؟"، همین موضوع باعث شد که دولت توجه کرد و استارت طرح 550هزارهکتاری زده شد.»

صالحی‌نژاد گفت: در آن دوران یعنی در سال‌های 88‌ـ‌87 جهاد کشاورزی استان با اعتبارات محدودی که داشت کار را شروع کرد؛ اما دولت بعداً بر اساس ظرفیت‌هایی که مؤسسه جهاد نصر داشت، مصوب کرد که این مؤسسه به‌عنوان دستگاه اجرایی طرح احیای دشت‌های خوزستان و ایلام (معروف به طرح 550هزارهکتاری مقام معظم رهبری) مسئولیت را به‌عهده گیرد و در سال 89 نیز اعتباراتی برای این طرح در بودجه آورده شد.

وی با اعلام اینکه مؤسسه جهاد نصر از سال 1389 مسئولیت اجرای طرح را به‌عهده دارد اضافه کرد: با وجود اینکه از سال 89 نیز برای اجرای این طرح اعتباراتی اختصاص یافت اما این اعتبارات قابل توجه نبود تا اینکه در سال 92 با افزایش اعتبارات، حدود 60 هزار هکتار از این طرح در سه بخش تجهیز و نوسازی اراضی، اجرای زهکش‌های زیرزمینی و اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری تعریف شد.

* چرا طرح 550هزارهکتاری دوشقه شد؟

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر در پاسخ به اینکه چرا طرح به دو بخش تقسیم شد اظهار داشت: با توجه به اینکه وزارت نیرو کار تأسیس شبکه‌های اصلی آبیاری برای وسعت 295 هزار هکتار از 550 هزار هکتار را انجام داد و همچنین آب مورد نیاز اختصاص یافت، ما نیز در ابتدا برای همین وسعت اقدام کردیم.
وی ادامه داد: بر این اساس وزارت جهاد کشاورزی و جهاد نصر نیز به‌عنوان دستگاه اجرایی کار خود را در این مناطق انتخاب کرد تا فاز یک برای بخش کشاورزی آماده و تکمیل شود.

صالحی‌نژاد با ابراز اینکه "عمده محصولات کاشته‌شده در این طرح زراعی و بخشی از آن باغی است" گفت: حدود 74 هزار هکتار برای ایلام و مابقی برای خوزستان است.

* پیش‌بینی درآمد 16هزارمیلیاردتومانی برای مردم در یک سال

این مقام مسئول ادامه داد: با سفر دولت یازدهم به استان موضوع تکمیل 550 هزار هکتار مطرح شد که در آن دوران 3 میلیارد دلار مورد نیاز بود ولی دولت با 1.5 میلیارد دلار آن موافقت کرد تا با تأیید مقام معظم رهبری از صندوق توسعه ملی به این پروژه اختصاص یابد.

وی اظهار داشت: از این 1.5 میلیارد دلار 100 میلیون دلار آن نیز در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت تا شبکه‌های اصلی آبیاری باقی‌مانده از فاز یک را تکمیل کند.

صالحی‌نژاد گفت: بر این اساس از سال 93 به بعد با تزریق بودجه اجرای طرح سرعت گرفت به‌طوری که در سال 94 که 9 هزار هکتار از طرح اجرا شد، در نهایت در سطح 295 هزار هکتار در آبان 97 به بهره‌برداری رسید.

صالحی‌نژاد تصریح کرد: در سال 1397 پیش‌بینی شده بود در 550 هزار هکتار سالانه 16هزار میلیارد تومان برای مردم درآمدزایی داشته باشد که بخش عمده آن تنها در فاز یک محقق شده است.

* تولید 3.5میلیون تن محصول کشاورزی در فاز یک

وی با اعلام اینکه در فاز یک 3.5 میلیون تن به تولید محصولات کشاورزی کشور اضافه شد گفت: با فعالیت‌های آموزشی و ترویجی که در حال انجام است، میزان تولید در واحد سطح و در نهایت تولید در این منطقه افزایش می‌یابد.

وی افزود: سال زراعی 98‌ـ97 (سال گذشته) تنها با زیر کشت رفتن 200 هزار هکتار از این اراضی به محصول برنج 5هزار میلیارد تومان درآمدزایی برای مردم ایجاد شد، در حالی که برای کل 295 هزار هکتار فاز حدود 5هزار و 500 میلیارد تومان هزینه شده بود.

* فاز دوم منتظر تأمین اعتبار است

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر گفت: با توجه به دستاوردهای فاز یک، دولت در پانزده فروردین 96 مصوب کرد فاز دو شروع شود و وزارت نیز نیرو مکلف شد برای 255 هزار هکتار باقی‌مانده پروژه اختصاص آب و شبکه‌های اصلی آبرسانی با همکاری وزارت جهاد کشاورزی را انجام دهد.
وی اظهار داشت: بر این اساس در سال 97 فهرستی از پروژه‌ها و هزینه‌ها تهیه و برای سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال شد و تخصیص آب مورد نیاز مدتی طول کشید تا آنکه وزارت نیرو از 255 هزار هکتار به 230 هزار هکتار تخصیص آب داد.

وی گفت: در فاز دو با مشارکت وزارت نیرو، بر اساس فهرست قیمت‌های سال 97، مبلغ 25 هزار میلیارد تومان پول نیاز داریم که با توجه به تغییر قیمت‌ها و بالارفتن نرخ ارز در سال 99 این رقم افزایش خواهد یافت.

* تأمین مالی 150میلیاردتومانی برای پروژه‌ای که 25هزارمیلیارد تومان نیاز دارد

صالحی‌نژاد با ابراز اینکه "پروژه این طرح اکنون تصویب شده و منتظر تأمین اعتبار مورد نیاز است" گفت: منابع فاز دوم این طرح از طریق فاینانس، اعتبارات عمومی دولت و صندوق توسعه ملی تامین می شود.

وی اظهار داشت: بر اساس پیگیری های انجام شده در سال 99 مجلس از محل ردیف های متفرقه 150 میلیارد تومان برای شروع مطالعات در نظر گرفته شد و منتظر هستیم موافقت نامه آن با سازمان برنامه و بودجه مبادله شود.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر گفت: با توجه به اینکه این بودجه از ردیف های متفرقه بوده است، دولت 75 درصد این بودجه را به موسسه جهاد نصر ابلاغ کرد، یعنی برای سال جاری 112.5 میلیارد تومان  برای شروع فاز دو که عمدتا برای مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد.

وی اظهار داشت: مجلس و دولت برای سال 99 به طرح احیای دشت های خوزستان و ایلام توجه کردند اما بودجه ای که در نظر گرفته اند صرفا برای مطالعه فاز دوم است.

صالح نژاد گفت: امیدواریم در بودجه 1400، دولت و مجلس به طرح احیای دشت های خوزستان و ایلام توجه بیشتری داشته باشند و بودجه بیشتری به آن اختصاص دهند.

وی افزود: برای سال 1400 ، 89 هزار هکتار مشخص شده که در صورت اختصاص بودجه مورد نظر این مناطق با همراهی وزارت نیرو اجرایی می شود.

* طرح احیای دشت های خوزستان در اولویت نبوده است

وی در واکنش به اینکه چرا دو سال در اجرای فاز دوم این طرح ملی وقفه ایجاد شده است گفت: به دلیل شرایط خاص کشور ناشی از کرونا و تحریم و محدودیت های مالی موجود، این طرح در اولویت نبوده است.

صالح نژاد افزود: وزارت جهاد کشاوری پیشنهاد اعتبارات را برای این طرح در لایحه بودجه در این سالها نیز ارائه داده است اما باید توسط دولت نیز مصوب شود و به مجلس برود.

وی افزود: در این سال ها اولویت کشور در اجرای طرح های دیگری بوده است به همین منظور 2 سال در اجرای فاز دوم این طرح وقفه ایجاد شد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، طرح احیای دشت های خوزستان و ایلام یکی از نمونه ایده هایی است که رهبر معظم انقلاب در سال های متمادی گذشته برای نجات اقتصاد کشور به دولت ها ارائه کردند و توصیه های راهبردی و عملیاتی از این دست نمونه های فراوان دارد که شاه بیت آن سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی است که اگر اجرا می شد، امروز اقتصاد کشور دچار این همه مشکلات نبود و معیشت مردم در تنگنا قرار نمی گرفت.

امروز که مردم ما بیش از پیش فشارها در حوزه اقتصاد را درک می کنند، بدانند عمده این فشارها ناشی از کم توجهی و بعضا بی توجهی دولت ها به توصیه های مهم رهبری در حوزه اقتصاد است و اگر هم در حوزه‌ای مردم فشار کمتری را تحمل می کنند و یا گشایشی در کارشان ایجاد شده، باز هم به برکت عمل دولت به توصیه هایی است که در راستای قوی شدن اقتصاد از داخل از سوی رهبری ارائه شده است و در یک جمله، معضلات امروز اقتصاد کشور و خلاصی از تحریم‌ها یک راه حل بیشتر ندارد، آن هم قوی شدن اقتصاد است.