چرا مساله جولان لرزه بر جان صهیونیست‌ها انداخته است؟

در چند هفته گذشته حملات هوایی رژیم صهیونیستی به خاک سوریه به ویژه در مناطق جنوبی این کشور در نواجی مجاور بلندی‌های جولان شدت یافته است. این در حالی است که هزمان با دیدار بی‌سابقه مایک پمپئو از بلندی‌های جولان اشغالی، صهیونیست‌ها حضور نظامی خود را در این منطقه شدت بخشیده است. با این اوصاف، اکنون این پرسش قابل طرح است که دلیل افزایش تحرکات نظامی رژیم صهیونیستی در جنوب سوریه چیست و این رژیم چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

نگرانی امنیتی رژیم صهیونیستی از جبهه جولان

اولین علت یا دلیل افزایش تحرکات رژیم صهیونیستی در مناطق جنوب سوریه، را می‌توان به دلیل نگرانی این رژیم از وضعیت تحولات داخلی سوریه و احتمال حملات انتقامی نیروهای دولت سوریه و متحدان‌اش به مناطقی در بلندی‌های جولان مورد ارزیابی قرار داد. برای درک بهتر موضوع باید به اهمیت ژئوپلتیکی این منطقه پرداخت.

بلندی‌های جولان مساحتی حدود ۱۸۰۰ کیلومتر دارد که ۱۲۰۰ کیلومتر آن توسط رژیم صهیونیستی  در سال 1967 در جریان  جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل اشغال شده است.

موقعیت بلندی‌‌های جولان در جنوب سوریه و در مرزهای اشغالی رژیم صهیونیستی یک وضعیت ویژه است. در بلندترین نقاط جولان، بخش بزرگی از جنوب سوریه و حتی شهر دمشق در ۶۰ کیلومتری شمال جولان قابل رویت است اما در سوی مقابل تیز بخش جنوبی بلندی‌های جولان به خاک رژیم صهیونیستی اشراف دارد. این امر بدین معنا است که حضور در مناطق جنوبی جولان، موجب برتری استراتژیک در مقابل با دشمن باشد. نماد بارز این امر را میتوان در سال‌های 1948 تا 1967 که این مناطق در اختیار دولت سوریه بود و از آن‌جا سرزمین‌های اشغالی را مورد حمله خمپاره‌ای قرار می‌گرفت، مشاهده نمود. بر همین اساس به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی به شدت از قدرت‌گیری نیروهای محور مقاومت در مناطق جنوبی جولان بسیار نگران بوده و بر همین مبنا حملات هوایی خود را در مناطق جنوب سوریه شدت بخشیده است.

در حقیقت، علت اصلی نگرانی رژیم صهیونیستی را می‌توان در تجمع نیروهای مقاومت به ویژه نیروهای حزب الله لبنان در نواحی جنوبی کشور سوریه مورد ارزیابی قرار داد. در همین زمینه، بنابر گزارش، روزنامه الاخبار لبنان، مراکز تحقیقاتی صهیونیستی می‌گویند که خطر حزب الله در جنوب سوریه برای این رژیم، «بسیار بیشتر از گذشته شده است... حزب الله حدود 58 پایگاه [در جنوب سوریه] دارد که 28 پایگاه برای فرماندهی جنوبی حزب و 30 [پایگاه] لذاب طرح جولان». در این میان، پایگاههای حزب الله در استان‌های قنیطره و درعا بیش از پیش موجب نگرانی صهیونست‌ها شده است.

زمانی این تهدید جدی تر به نظر می‌رسد که آرایش دموگرافی و موقعیت صهیونیست‌ها در جولان مورد توجه قرار بگیرد. در شرایط کنونی، ۱۰درصد از شهرک‌های یهودی‌نشین اسرائیل در بلندی‌های جولان قرار دارند و ۲۰ هزار نفر از صهیونیست‌ها در بلندی‌های جولان سکنی گزیده‌اند. لذا اکنون سران تل‌آویو تجمع نیروهای جریان مقاومت در نواحی جنوبی بلندی‌های جولان را همچون تهدیدی برای خورد مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

حتی صهیونیست‌ها به شدت نگران این مساله هستند که با از دست دادن جولان در نتیجه کنش‌های دولت سوریه و دیگر نیروهای محور مقاومت، موقعیت ویژه اقتصادی خود در جولان را از دست بدهند. در حقیقت، جولان برای رژیم صهیونیستی، اهمیت اقتصادی نیز دارد که آن هم در ارتباط با عملیات اکتشاف نفت این منطقه است که به ثروت رژیم صهیونیستی از گاز موجود در  منطقه می‌تواند بیافزاید و موقعیت آن را به عنوان یک بازیگر مهم در زمینه انرژی سطح جهانی تقویت می‌کند.

افزایش فشارهای بین‌المللی بر تل‌آویو بر مبنای جولان

علاوه بر سطح داخلی سوریه که رژیم صهیونیستی را به شدت نسبت به وضعیت ادامه اشغال بلندی‌های جولان نگران کرده، دیگر بُعد مهم را می‌توان در ارتباط با دغدغه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای رژیم صهیونیستی مورد ارزیابی قرار داد. در این زمینه چند مساله مهم قابل اشاره است:

1- محکومیت اشغال‌گری رژیم صهیوینستی با 5 قطعنامه در سازمان ملل: همزمان با شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر آمریکا، در سطح بین‌المللی شاهد تحمیل شکستی بزرگ بر تل‌آویو در هفتاد و پنجمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد هستیم. مجمع عمومی سازمان ملل در نشست اخیر خود در 2 دسامبر 2020 (12 آذر 1399) چهار قطعنامه درباره فلسطین و یک قطعنامه در نفی سلطه رژیم صهیونیستی بر بلندی‌های اشغالی جولان سوریه را تصویب کرد. از یک سو، در قطعنامه‌هایی چهارگانه تحت عناوین «کمیته اعمال حقوق مسلم مردم فلسطین»، «بخش حقوق فلسطینیان در دبیرخانه سازمان ملل»، «حل مسالمت آمیز مساله فلسطین» و «برنامه اطلاع رسانی ویژه در مورد مساله فلسطین در دپارتمان ارتباطات جهانی دبیرخانه» بر مسئولیت نهادهای بین‌المللی در قبال مساله فلسطین، محکوم کردن شهرک‌سازی‌ها و لزوم عدم تعیین تکلیف مسائل به صورت یک طرفه تاکید شده است.

از سوی دیگر، «قطعنامه جولان سوریه» دیگر قطعنامه‌ای که برخلاف فشار صهیونیست‌ها و آمریکا به تصویب رسید و با صراحت بر بر حاکمیت سوریه بر بلندی‌های اشغالی جولان صحه گذاشت. در این قطعنامه با توجه به ناپذیرفتنی بودن الحاق سرزمین با زور بر اساس منشور ملل متحد، تداوم اشغالگری رژیم صهیونیستی بر بلندی جولان سوریه که از ۱۹۶۷ تاکنون ادامه دارد، نقض قطعنامه شورای امنیت دانسته شده است. این قطعنامه همچنین هرگونه فعالیت ساخت وساز این رژیم در بلندی جولان را غیرقانونی می‌داند و می‌افزاید اسرائیل در اجرای قعطنامه ۴۹۷ (۱۹۸۱) کوتاهی ورزیده است.

با  نظر به این سطح از مخالفت جهانی با اشغال‌گری رژیم صهیونیستی، به نظر می‌رسد مقامات این رژیم، به وضوح به تهدیدات موجود در برابر خود پی برده و به شدت نگران از دست دادن موقعیت ویژه خود در جولان هستند لذا با تشدید حملات به جنوب سوریه قصد دارند از تغییر اوضاع به ضرر خود ممانعت به عمل بیاورند.

2- نگرانی رژیم صهیونیستی از عقب‌نشینی آمریکا از منطقه و عدم حمایت مسکو از آن‌ها: دیگر سطح قابل توجه در تسریع و شدت گرفتن حملات رژیم صهیونیستی به مناطق جنوب سوریه را می‌توان در ارتباط با نگرانی سران تل‌آوبو از سیاست آمریکا در عقب‌نشینی از غرب آسیا مورد ارزیابی قرار داد.

در حقیقت، آمریکایی‌ها به این باور رسیده‌اند که دیگر ادامه حضور آن‌ها در منطقه غرب آسیا عملا ممکن نیست و در سطحی دیگر، آن‌ها راهبرد مقابله حداکثری با چین و حضور در شرق آسیا را جایگزین راهبرد تمرکز بر غرب آسیا کرده‌اند. در چنین شرایطی از یک سو، خروج آمریکا از سوریه و کلیت منطقه حتمی به نظر می‌رسد و از سوی دیگر، بر خلاف تلاش‌های بنیامین نتانیاهو و تبلبغات واهی رسانه‌ای صهیونیست‌ها، دولت روسیه و شخص ولادیمیر پوتین حاضر نیستند هیچ‌گونه امتیاز و تضمیمن امنیتی به تل‌آویو بدهند. طی چند سال اخیر، بارها نتانیاهو از مسکو در خواست کرده که در منطقه جنوبی جولان، یعنی همان منطقه‌ای که پاشنه آشیل رژیم صهیونیستی مجسوب می‌شود، دیوارامنیتی ایجاد شود. به شکل مشخص مناطق هم‌مرز با استان‌های قنیطره و درعا مورد توجه رژیم صهیونیستی بوده که با واکنش منفی و مخالفت مسکو روبرو شده است. در مجموع وضعیت کنونی رژیم صهیونیستی در قالب ناامیدی از واشنگتن و رانده شده زا مسکو قابل خوانش است.