گزارش نهایی انتخابات مجلس عراق ۲۰۱۸

پایگاه رهنما:

انتخابات مجلس عراق در ۱۲ مه ۲۰۱۸ برگزار شده‌است، این انتخابات برای گزینش ۳۲۹ عضو مجلس عراق برگزار می‌شود که رئیس‌جمهور ونخست‌وزیر آیندهٔ عراق را تعیین خواهند کرد. انتخابات ۲۰۱۸، دومین انتخابات مجلس این کشور بعد از خروج کامل نیروهای آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱، چهارمین انتخابات بعد از سقوط صدام حسین، و نخستین انتخابات سراسری پس از شکست کامل داعش به‌شمار می‌رود. مجلس عراق در منطقهٔ سبز بغداد قرار دارد و یگانه مجلس قانون‌گذاری در کشور عراق محسوب می‌شود. نمایندگان این مجلس برای دوره‌های چهارساله از طریق رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.

۴۴٫۵۲ درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند و بر اساس شمارش ۹۱ درصد آرا در ۱۶ استان از ۱۸ استان عراق، «ائتلاف اتحاد انقلابیون برای اصلاحات» (سائرون) به رهبری مقتدی صدر بر دیگر ائتلاف‌ها پیشی گرفته‌است. اما آرا در بین فهرست‌های متعدد توزیع شده و هیچ‌یک اکثریت را به دست نیاورده اند. 

سیستم انتخاباتی

اعضای مجلس عراق از طریق ارائهٔ لیست‌های فراگیر با حضور احزاب مختلف انتخاب می‌شوند و از ۱۸ استان عراق به‌عنوان حوزه‌های انتخابیه استفاده می‌شود. سیستم برگزاری انتخابات در عراق در این دوره براساس روش سنت-لاگه انجام می‌شود و عدد ۱٫۷ به‌عنوان عدد مبنا در نظر گرفته شده‌است. این امر تا حدی به نفع ائتلاف‌های بزرگ خواهد بود، لذا در انتخابات ۲۰۱۸ عراق، ائتلاف‌های بزرگ شانس بیش‌تری برای پیروزی و کسب آرای بیشتر در انتخابات خواهند داشت.

۸ کرسی برای گروه‌های اقلیت در سطح ملی نگه داشته می‌شوند: ۵ کرسی برای مسیحیان، ۱ کرسی برای مندائیان، ۱ کرسی برای یزیدیان، و ۱ کرسی برای شَبَک‌ها. با این حال، مجلس عراق در ۱۱ فوریه ۲۰۱۸ افزودن یک کرسی در استان واسط برای کردهای فیلی را تصویب کرد که مجموع کرسی‌های مجلس را به ۳۲۹ کرسی می‌رساند.

در ژانویهٔ ۲۰۱۸ دادگاه عالی قانون اساسی عراق رأی داد که تعداد کرسی‌های یزیدی‌ها باید افزایش یابد ولی مشخص نیست که آیا این تغییر در انتخابات جاری اعمال می‌شود یا نه.

در انتخابات سال جاری، ۶٫۹۰۴ نفر نامزد شده‌اند. اختصاص کرسی‌ها به هر استان و تعداد نامزدها به‌تفکیک هر استان به‌صورت زیر است:

ائتلاف‌ها

تا ۲۶ دسامبر ۲۰۱۷ مجموعاً ۲۰۴ حزب برای رقابت در انتخابات نام‌نویسی کردند و مهلت نام‌نویسی ائتلاف‌ها نیز تا ۱۱ ژانویه ۲۰۱۸ بود. مجموعاً ۲۷ ائتلاف تا پایان مهلت قانونی نام‌نویسی کردند، که شامل ۱۴۳ حزب سیاسی می‌شود؛ تعدادی از احزاب نیز خارج از ائتلاف به رقابت می‌پردازند.

سیدمقتدی صدر روحانی بانفوذ شیعه رهبر جریان صدر یک لیست مشترک با حزب کمونیست عراق که (سائرون)اتحاد انقلابیون برای اصلاحات نام دارد را معرفی کرد. این ائتلاف بر اساس همکاری‌های پیشین با کمونیست‌ها از سال ۲۰۱۶ است که هر دوی آن‌ها تظاهرات‌هایی در بغداد علیه فساد و فرقه‌گرایی در دولت را سازمان‌دهی کردند.

ائتلاف دولت قانون که با تصاحب ۹۲ کرسی در انتخابات پیشین پیروز شد، در انتخابات امسال با دو ائتلاف جداگانه شرکت کرد. حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق، رهبری ائتلاف موسوم به «النصر» (به‌معنای پیروزی، اشاره‌ای به پیروزی بر داعش) را برعهده دارد، در حالی که معاون رئیس‌جمهور، نوری مالکی، ائتلاف دولت قانون را رهبری می‌کرد. اعضای حزب الدعوه اسلامی که عبادی و مالکی از عضو آن هستند، آزاد بودند که از هریک از این دو ائتلاف پشتیبانی کنند.

اعضای اصلی بسیج مردمی عراق که اکثراً از شبه‌نظامیان شیعه عربی هستند و در کنار نیروی زمینی عراق از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ علیه داعش جنگیدند، ائتلافی برای رقابت در این انتخابات تشکیل داده‌اند. اتحاد فتح شامل سپاه بدر، عصائب اهل حق، کتائب حزب‌الله، و کتائب امام علی است و توسط هادی العامری رهبری می‌شود. این ائتلاف در حال حاضر دارای ۲۲ کرسی است، و قبلاً بخشی از ائتلاف دولت قانون بوده‌است که در دسامبر ۲۰۱۷ از این ائتلاف خارج شد.

سید عمار حکیم رهبر ائتلاف مواطن، سومین ائتلاف بزرگ مجلس عراق، در ژوئیه ۲۰۱۷ اعلام کرد که مجلس اعلای اسلامی عراق (که پس ازفوت پدرش عبدالعزیز حکیم، رهبر آن بوده‌است) را ترک خواهد کرد، و یک «جنبش ملی غیراسلامی» جدید را شکل خواهد داد؛ این جنبش تازه جنبش ملی الحکما نام دارد. از ۲۹ عضو مجلس عراق از ائتلاف مواطن، ۲۴ نفر به جنبش ملی الحکما پیوسته‌اند. ۵ عضو باقی‌مانده نیز به اتحاد فتح ملحق شدند.

اقلیم کردستان

در میان احزاب کرد، با فوت جلال طالبانی رهبر اتحادیه میهنی کردستان، و رهبر اپوزوسیون، نوشیروان مصطفی، تغییرات مهمی نسبت به انتخابات پیشین رخ داده‌است. در سپتامبر ۲۰۱۷، برهم صالح، نخست‌وزیر پیشین کردستان عراق و جانشین رهبر اتحادیه میهنی کردستان اعلام کرد که این حزب را ترک خواهد کرد و حزب مخالف جدیدی به‌نام ائتلاف دموکراسی و عدالت را تشکیل خواهد داد. به‌نظر می‌رسد که این حزب توانایی تغییر چهره سیاسی کردستان عراق را داشته‌باشد. صالح امیدوار است که بتواند دیگر احزاب مخالف همچون گوران و کومال را نیز گردهم آورد و با حزب حاکم دموکرات کردستان عراق رقابت کند. هر سه حزب یک ائتلاف به‌نام نیشتمان (وطن) را تشکیل داده‌اند ؛ ائتلاف اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان توافق کردند که دوباره تحت یک لیست مشترک از همه احزاب کرد در کرکوک در انتخابات مجلس شرکت کنند.

مناطق سنی‌نشین

در میان احزاب عرب سنی، ائتلاف متحدون که توسط اسامه نجیفی رهبری می‌شود و در انتخابات سال ۲۰۱۴ برنده ۲۳ کرسی بود، دوباره به میدان آمده‌است. البته حزب اسلامی عراق که رهبر آن، سلیم الجبوری، رئیس مجلس عراق است، از این ائتلاف خارج شده‌است و به حزب الوطنیه متعلق به ایاد علاوی، نخست‌وزیر سابق عراق، و حزب العربیه متعلق به صالح مطلک پیوسته‌است. این فهرست مشترک، الوطنیه نامیده خواهد شد. احزاب دیگری نیز ائتلاف متحدون را ترک کرده‌اند، از جمله حزب الحل و برخی از احزاب دیگر نیز ائتلاف‌های جدیدی تحت عنوان استان‌های حوزه انتخابیه‌شان ایجاد کرده‌اند، مانند «صلاح‌الدین هویت ماست» در استان صلاح‌الدین، یا «انبار هویت ماست» در استان انبار، و «ائتلاف بغداد» در بغداد.

احزاب مدنی

در میان احزاب مدنی که در تلاش برای تشکیل دولتی مدنی هستند، ائتلاف اصلی تشکیل‌شده «ائتلاف تمدن» است که توسط فائق شیخ علی رهبری می‌شود و در حال حاضر در مجلس عراق ۴ کرسی دارد. این ائتلاف از چهار حزب ملی، غیرفرقه‌ای، و لیبرال به نام‌های حزب مردم برای اصلاحات، حزب ملی الاتفاق، جنبش مدنی ملی، و جنبش ملی عراق تشکیل شده‌است.

احزاب آشوری

از میان ۳۲۹ کرسی مجلس عراق، ۵ کرسی به آشوری‌ها تعلق دارد. هر کدام از این پنج کرسی در استان‌های مختلفی شامل بغداد، دهوک، اربیل، کرکوک، و نینوا قرار دارند.

در حال حاضر در مجلس عراق، جنبش دموکراتیک آشوریان دارای ۲ کرسی، مجلس ملی کلدانی سریانی آشوری ۲ کرسی، و حزب کمونیست عراق دارای ۱ کرسی هستند.

نتایج نهایی انتخابات

انتخابات پارلمانی عراق روز شنبه ۲۲ اردیبهشت ماه برگزار شد و نتایج آن در ۱۸ استان از سوی کمیسیون انتخابات در سه مرحله (ابتدا در ۱۰ استان، ۶ استان در مرحله دوم و ۲ استان در مرحله سوم) منتشر شده بود. مسئولان کمیساریای انتخابات میزان مشارکت در انتخابات پارلمانی اخیر را، 52/44 درصد اعلام کردند. بر اساس این گزارش، در انتخابات اخیر ۱۰ میلیون و ۸۴۸ هزار نفر مشارکت کردند، این در حالی است که واجدان شرایط رأی‌دادن در عراق، ۲۴ میلیون نفر اعلام شده بود.