طرح پیشنهادی جدید سازمان ملل در مورد بحران یمن؛ امکانات و الزامات

پایگاه رهنما :

 تحولات میدانی جنگ یمن این روزها تغییر و تحولات ژرفی را به خود دیده است که اصلی ترین آن تلاش امارات برای به کنترل درآوردن جزایر یمنی در دریای سرخ از طریق مزدوران جنوبی وابسته به خود می باشد. اقدامی که منجر به شروع دور جدید درگیری ها میان وابستگان منصور هادی و جدایی طلبان جنوب شده است. پس از درگیری شب گذشته مزدوران سعودی و اماراتی در «لحج» استاندار سقطری نیروهای شورای انتقالی را متهم به تخریب موسسات وابسته به دولت مستعفی و ایجاد پایگاه نظامی در این استان کرد. در این میان با سکوت و انفعال عربستان بر دامنه شکاف های میان دولت مستعفی و ریاض افزوده است.

در سوی دیگر ماجرا اما خبرها نشان از عقب‌نشینی نیروهای متجاوز سعودی و مزدوران وابسته به آن از مواضع خود در استان مأرب همزمان با پیشروی های ارتش و کمیته های مردمی یمن می باشد. پیروزی های اخیر نیروهای صنعا تنها در صحنه میدانی خلاصه نشده و انصارلله توانست اخیرا موج جدیدی از حملات پهبادی و موشکی را در عمق راهبردی خاک عربستان در ادامه عملیات‌های بازدارندگی صورت دهد.

در این شرایط فضای جدیدی پیش روی تحرکات سیاسی برای پایان دادن به جنگ گشوده شده است که پیشنهاد روز گذشته سازمان ملل از جمله آن است. اگرچه پیشنهادات سازمان ملل بویژه برای ایجاد آتش بس عمدتاً در مواقعی صورت می‌گیرد که ائتلاف سعودی تحت فشار و در حال عقبنشینی و شکست می باشد و از این لحاظ همواره حفظ منافع و کسب رضایت طرف سعودی را مد نظر دارد، با این حال در پیشنهاد اخیر برخی از خواسته های مهم طرف یمنی را نیز لحاظ کرده است.

مفاد پیشنهاد جدید عبارت است از:

آتش‌بس فراگیر در سرتاسر یمن که به محض امضای سند، وارد فاز اجرایی می‌شود.

توقف عملیات نظامی زمینی، دریایی و هوایی

تشکیل کمیته هماهنگی نظامی به ریاست سازمان ملل و عضویت افسران عالیرتبه از طرفین نزاع برای نظارت بر آتش‌بس

اقدامات اقتصادی و انسانی شامل حل پرونده‌های اصلی مانند پرونده اسرا، حقوق، فرودگاه‌ها، بندرها و مسیرهای اصلی میان استانها

اقدامات اقتصادی و انسانی شامل آزادی تمام بازداشت‌شدگان بر اساس توافق استکهلم بعلاوه باز کردن مسیرهای اصلی در استان‌های تعز و ضالح (در جنوب) و صنعاء، مأرب و الجوف (در شمال)

بازگشایی فرودگاه صنعاء و برداشتن موانع موجود بر سر راه ورود کشتی‌های حامل مشتقات نفتی و کشتی‌های تجاری به الحدیده.

امکانات و کاستی‌های پیشنهاد جدید سازمان ملل

پیشنهاد جدید نماینده سازمان ملل در امور یمن حاکی از درنظر گرفتن برخی واقعیت‌ها همچون لزوم توقف عملیات‌های نظامی بویژه عملیات های هوایی ائتلاف متجاوز می باشد که مهمترین مانع تحقق صلح و عامل اصلی برهم زننده توافقات آتش بس در گذشته بوده است.

از طرف دیگر بازگشایی فرودگاه صنعا و برداشتن محاصره بندر الحدیده که از خواسته های مهم طرف یمنی در مذاکرات گذشته بوده است گام مثبتی است که در صورت اجرایی شدن می تواند بحران انسانی در این کشور را تاحدودی کنترل کند.

با وجود پیشرفتهای مذکور، با این حال پیشنهاد اخیر سازمان ملل به هیچ عنوان توازنی با شرایط کنونی جنگ در یمن ندارد. ائتلاف سعودی در یمن به بن بست رسیده و اختلاف در صف متحدان جبهه مقابل صنعا رو به فزونی است. در مقابل اما نیروهای یمنی روز به روز کنترل بیشتری بر اوضاع جنگ پیدا کرده و توان نظامی خود را تقویت میکنند. موضوعی که قدرت تعیین کنندگی در جنگ را در اختیار صنعا قرار داده است. در این شرایط طبیعتاً صنعا خواسته های مهمتری از آنچه پیشتر مطرح می کرد می تواند داشته باشد. مهمترین بحث مشخص کردن ماهیت متجاوز در جنگ می باشد. یمن طی سالهای گذشته در طی عملیات های ائتلاف سعودی-اماراتی کاملاً ویران شده و آسیب اقتصادی و انسانی فراوانی دیده است. از طرف دیگر این کشور فقیر توانایی تأمین هزینه های کلان بازسازی را ندارد بنابراین ائتلاف سعودی و اماراتی باید هزینه ویرانی تحمیل شده بر ملت یمن را بپردازند.

از بعدی دیگر سازمان ملل موضوع حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی یمن را باید در اولویت طرح های پیشنهادی خود داشته باشد. در پی تصرف جزایر یمنی از سوی مزدوران اماراتی و سکوت سعودی‌ها، به خوبی مشخص است که ریاض و ابوظبی برای تجزیه یمن به توافقات پشت پرده ای دست یافته اند. موضوعی که کاملاً در تضاد با منافع ملت یمن می باشد. لذا سازمان ملل باید بر لزوم قطع دخالت های خارجی و حل بحران یمن از طریق گفتگوهای یمنی- یمنی تأکید کند چرا که در غیر این صورت موضوع بحران یمن همچنان لاینحل باقی خواهد ماند.