سرت، کانون تقابل قاهره و آنکارا

در شرایطی که رئیس جمهور مصر،روز گذشته و درجریان بازدید از منطقه نظامی غرب این کشور؛شهرهای سرت و الجفره(جفرا) در لیبی را خط قرمز مصر اعلام کرد، ترکیه با اعلام حمایت از موضع دولت وفاق ملی مبنی بر لزوم بازگشت طرفین درگیر در لیبی به مرزهای سال 2015 که مستلزم خروج نیروهای خلیفه حفتر از شهرهای سرت و الجفره است،این امر را پیش شرط پذیرش آتش بس در لیبی اعلام کرد.بر این اساس شاهد موج جدیدی از افزایش درگیری ها و رقابت در پرونده لیبی با محوریت تسلط بر شهر سرت می باشیم؛بر این اساس این سوال مطرح میشود که اهمیت شهر سرت و علت تبدیل آن به کانون رقابت بازیگران درگیر در پرونده لیبی چیست؟

ژئوپلیتیک سرت و اهمیت آن

شهر ساحلی سرت در شمال لیبی و در بین شهرهای طرابلس و طبرق که مرکز حکومت طرف های درگیر در لیبی می باشد،واقع شده است.شهر سرت که در 450 کیلومتری شرق طرابلس واقع شده است از چند منظر دارای اهمیت است:

1.موقعیت جغرافیایی مرکزی سرت؛این موقعیت این امکان را به هر یک از طرفین نزاع می دهد تا در صورت تسلط بر این شهر توان عملیات نظامی در شرق و غرب لیبی را به دست بیاورند و از سویی دیگر موقعیت جغرافیایی این شهر امکان حفظ تسلط و یا نفوذ بر شهرهای جنوب شرقی لیبی را نیز امکان پذیر می سازد.

2.نفت خیز بودن شهر سرت و مجاورت آن با منطقه نفت خیز لیبی با عنوان هلال نفتی که از چهار بندر السدره،راس لانوف،البریقه و الزویتینه تشکیل شده است؛تا جایی که از سرت با نام دروازه منطقه هلال نفتی نیز یاد می شود،اهمیت این شهر بندری را دوچندان کرده است.از سویی دیگر تسلط بر این شهر امکان تسلط بر میادین نفتی جنوب شرقی را نیز میسر می کند. لذا بدیهی است که هریک از طرفین نزاع که امکان تسلط بر این شهر را داشته باشند ضمن بهره مندی از پشتوانه ای اقتصادی،امتیاز سیاسی مهمی را نیز کسب کرده اند.

3.نزدیکی شهر سرت به پایگاه های مهم نظامی بالاخص پایگاه نظامی الجفره که در جنوب سرت واقع شده است،بخش دیگری از اهمیت راهبردی شهر سرت را عیان می سازد.

بنابراین شهر سرت از موقعیتی استراتژیک برخوردار است و تسلط براین شهر امتیازات فراوان سیاسی،نظامی و اقتصادی را به همراه دارد.

نزاع مصر و ترکیه بر سر سرت

با توجه به اهمیت راهبردی شهر سرت،مصر در جدیدترین موضع خود در قبال پرونده لیبی اعلام کرده است که آماده دخالت نظامی در لیبی است و در این راستا شهرهای سرت و الجفره را خط قرمز خود عنوان کرده است؛درحالی که ترکیه در مقابل خواستار خروج نیروهای حفتر از این دو شهر شده است.

درواقع مصر به دنبال آن است که با حفظ کنترل نیروهای خلیفه حفتر بر شهر سرت،ضمن حفظ پشتوانه اقتصادی نبردهای پیش رو در لیبی،امتیازی سیاسی را برای محور حامیان حفتر حفظ کند و در هر نوع مذاکره آتی در خصوص آینده لیبی،دست بالا را داشته باشد؛ بویژه آنکه موضوع نفت لیبی برای اغلب بازیگران موثر در این پرونده بالاخص بازیگران اروپایی حائز اهمیت است و لذا مصر می کوشد با حفظ تسلط نیروهای حفتر بر این شهر( به عنوان یکی از کلیدی ترین نقاط نفت خیز لیبی)و پایگاه نظامی الجفره که از اهمیتی راهبردی در تامین امنیت سرت برخوردار است،در آینده توان چانه زنی سیاسی دولت طبرق را افزایش دهد.

از سویی دیگر و با توجه به شکست های اخیر نیروهای خلیفه حفتر در نبرد با نیروهای دولت وفاق که منجر به پیش روی نیروهای فائز سراج تا 120 کیلومتری شهر سرت شده است،مصر در نظر دارد تا با تهدید به دخالت نظامی،پیشروی نیروهای دولت وفاق ملی را متوقف کرده و ضمن نمایش قدرت در پرونده لیبی،موقعیت راهبردی این شهر برای عملیات های نظامی احتمالی آتی به سوی غرب را برای نیروهای حفتر حفظ کند.

در مقابل ترکیه تلاش می کند تا پیش از آتش بس احتمالی در لیبی حداکثر امتیازات ممکن را کسب کند و در شرایطی که طی هفته های اخیر شاهد پیروزی های نسبی فائز سراج در میادین در مقابل نیروهای وابسته به خلیفه حفتر بودیم و این امر پیشنهاد آتش بس مصر را در پی داشت؛ترکیه در نظر دارد نهایت سعی خود را در راستای کسب امتیاز از طرف مقابل با اتکاء به پیروزی های میدانی داشته باشد.در واقع محاسبات ترکیه بر این محور استوار است که جبهه ی مقابل نیاز فوری به برقراری آتش بس دارد و این امر می تواند زمینه مساعدی برای آنکارا در راستای کسب حداکثر امتیاز باشد و آنکارا مایل است بر مبنای این محاسبات شهر راهبردی سرت را از کنترل نیروهای حفتر خارج کند.

با این حال تهدید مصر به دخالت نظامی در لیبی و اعلام عبدالفتاح السیسی مبنی بر خط قرمز بودن سرت و الجفره برای مصر؛ممکن است محاسبات آنکارا را دچار تغییر کند،درواقع تا زمانی که آنکارا جبهه مقابل را نیازمند به آتش بس و تهدید مصر را عملی تلقی نکند،از موضع خود عقب نخواهد نشست.

درمجموع می توان گفت شهر سرت از موقعیتی استراتژیک در لیبی برخوردار است و تسلط هریک از طرفین درگیر بر این شهر،امتیازات قابل توجهی در زمینه های اقتصادی-سیاسی و نظامی را برایش به ارمغان خواهد آورد و لذا مصر و ترکیه تلاش می کنند تا بر این شهر راهبردی که بی شک از نقش تعیین کننده ای در آینده پرونده لیبی برخوردار است،تسلط یابند.