باج کرونایی اردوغان به کاخ سفید

پایگاه رهنما:

عالم‌گیر شدن ویروس کووید -19  به کانونی برای تاثیرگذاری بر مناسبات سیاسی و بین‌المللی میان کشورهای مختلف تبدیل شده و به نوعی تمامی حوزه‌های حیات بشری را به قبضه خود در آورده است. از یک سو، فراگیر شدن بیماری کرونا، بستن مرزهای ملی کشورهای بر روی یکدیگر را به همراه داشته و موجب کاهش سطح رفت‌وآمدهای دیپلماتیک شده است. از سوی دیگر، این بیماری ضرورتی را برای همکاری میان بازیگران مختلف ایجاد کرده که با همیاری یکدیگر، بتوانند از بحران کنونی عبور کنند.

در این میان، برخی کشورها تلاش می‌کنند ویروس کووید -19 را از یک تهدید، به فرصتی برای به‌دست آوردن اهداف و منافع سیاسی و اقتصادی خود بهره بگیرند. در همین راستا، در یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها دولت ترکیه در 28 آوریل 2020 (9 اردیبهشت 1399) محموله‌ای از کمک‌های پزشکی را به دستور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و از سوی وزارت‌های دفاع ملی و بهداشت به وسیله هواپیمای ترابری ایرباس  A-400M به ایالات متحده آمریکا ارسال کرد. ارسال این محموله کمکی از سوی آنکارا به واشنگتن در شرایطی انجام می‌گیرد که مسائل و اختلافات میان ترکیه و آمریکا به بالاترین حد ممکن رسیده و شاید در تمامی سال‌های بعد از پایان جنگ جهان دوم تا کنون، این مقدار از تنش بر مناسبات دو کشور حاکم نشده باشد. با این حال اردوغان در نامه خود به ترامپ درباره فرستادن کمک‌های بهداشتی به آمریکا گفت: «تحولات اخیر منطقه ما بار دیگر اهمیت تداوم اتحاد آمریکا-ترکیه و همکاری به قوی‌ترین شکل آن را نشان داد».

این اظهارات اردوغان در شرایطی است که نتیجه و برآیند تحولات منطقه عملاً بیشتر بر تعارضات منافع آنکارا و واشنگتن تاکید داشته است؛ از موضوع اختلاف بزرگ بر سر کردهای سوریه تا موضوع همکاری ترکیه با روسیه در سوریه و روابط نزدیک آنکارا و تهران در شرایط سیاست فشار حداکثری کاخ سفید علیه ایران. اما چرا اردوغان درمورد ضرورتهای همکاری آمریکا و ترکیه اغراق آمیز سخن گفته و انعطاف کم سابقه ای در برابر سیاست‌های کاخ سفید از خود نشان می دهد.

حفظ حامی بزرگ در کاخ سفید و همراه کردن واشنگتن با سیاست‌های خود

به جرات می‌توان ادعا کرد که هیچ‌گاه در کاخ سفید و در میان نمایندگان کنگره آمریکا به اندازه مقطع کنونی، رویکرد ضدیت با آنکارا غالب نبوده است. در حقیقت، پس از نزدیکی ترکیه تحت رهبری اردوغان به روسیه و در پیش گرفتن سیاست خارجی مخالف واشنگتن در منطقه غرب آسیا از سوی آنکارا، نوعی موج ضدیت با ترکیه غالب شده و در این میان، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ تنها شخصی است که همچنان از تداوم اتحاد استراتژیک میان دو طرف دفاع می‌کند.

طی چند ماه گذشته، بارها قانون‌گذاران آمریکایی برای اعمال تحریم اقتصادی بر ترکیه تلاش کرده‌اند و برخی از سناتورهای پرنفوذ، خواستار کاهش مناسبات سیاسی میان دو طرف شده‌اند. حتی  در 12 دسامبر 2019 نیز شاهد بودیم که کنگره آمریکا به محکومیت به نسل‌کشی ارامنه رای داد. با وجود تلاش نمایندگان کنگره برای منکوب کردن دولت ترکیه اما دونالد ترامپ در عرصه اقدام به تحریم و ضدیت با این کشور، هیچ‌گونه اقدام جدی را انجام نداد.

در مجموع، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا تنها شخصی است که در مجموعه دولت‌مردان آمریکایی خواهان مدارای نسبی در برابر آنکار و سیاست‌های اردوغان بوده و همچنان به عادی شدن مناسبات میان دو طرف امیدوار است. با این وجود، مواضع اخیر دونالد ترامپ در در 24 آوریل 2020  (5 اردیبهشت 1399)که طی بیانیه‌ای به مناسبت سالگرد نسل‌کشی ارامنه توسط عثمانی‌ها که در آن در توصیف وقایع 1915، از واژه «Meds Yeghern» به معنای «فاجعه بزرگ» یاد کرد، بیش از هر زمان دیگری دولت ترکیه را نسبت به آینده مناسبات‌اش با آمریکا نگران کرد. بدین معنی که آن‌ها به این امر نیز پی بردند که در حال از دست دادن واپسین و بزرگ‌ترین حامی خود در کاخ سفید هستند.

مع الوصف استراتژیست‌های سیاسی ترکیه با اطلاع از وجوه روانشناختی دونالد ترامپ، تلاش کرده‌اند با ارسال محموله بهداشتی برای مقابله با کرونا، رضایت و حمایت رئیس‌جمهور آمریکا را نسبت به خود حفظ کنند. مقامات آنکارا به وضوح نسبت به این امر آگاهی دارند که در صورت پیروزی جو بایدن و دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری 2020، ستاره بخت و اقبال آن‌ها بیش از هر زمان دیگر رو به افول خواهد رفت؛ زیرا در وضعیت جدید مجموعه سیستم سیاسی آمریکا نگرش و راهبردی ضدترکیه‌ای دارد و دیگر شخصی ناهنجار همچون دونالد ترامپ در این میان وجود ندارد که بتوانند بر اساس منطق روانشناختی ضدسیستم و عقل جمعی او، مناسبات کج‌دار و مریز را با آمریکا پیش برد.

اردوغان و دیگر دولت‌مردان ترکیه نسبت به این امر آگاهی دارند که ترامپ به شدت شخصیتی هیجانی دارد و به سرعت تحت تاثیر کنش‌های مختلف قرار می‌گیرد؛ لذا در شرایطی که شیوع خارج از کنترل کرونا در آمریکا به چالشی بزرگ برای بقای ترامپ در کاخ سفید تبدیل شده و انتقادات گسترده ای از نحوه مدیریت او به چشم می خورد؛ ترکیه با ارسال محموله کمک بهداشتی به آمریکا از یک سو، تلاش دارد این پیام را به ترامپ مخابره کند که آنکارا خواهان گذار ترامپ از وضعیت دشوار کرونایی است و از پیروزی مجدد او در انتخابات ریاست جمهوری حمایت می‌کند و از سوی دیگر، اردوغان با توجه به درگیر شدن در بحران بزرگ ادلب در سوریه و سردی فزآینده مناسبات ترکیه با آمریکا، قصد دارد به نوعی مواضع همدلانه دونالد ترامپ را به سوی خود جلب کند.