از همان ساعات اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷، حفاظت از انقلاب اسلامی در برابر تهدیدات و خطرهای داخلی و خارجی به یکی از دغدغه‌های اصلی نیروهای انقلابی تبدیل شد و نیروهایی برای پیشبرد انقلاب و حراست از دستاورد عظیم ملت ایران تشکیل شده، اما همچنان ضرورت وجود یک نهاد منسجم و هم‌افزایی پیشتر در این مسیر احساس می‌شد، از این رو جمعی از نیروهای انقلاب در اواخر فروردین سال ۱۳۵۸ در قم، با حضرت امام(ره) دیدار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی در این جمع از ایده تشکیل سپاه زیر نظر شورای انقلاب حمایت و دستور تشکیل یک سازمان منسجم و مکتبی را صادر کردند. به امر حضرت امام خمینی(ره)، شورای انقلاب با صدور اطلاعیه‌ای در روز دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را اعلام می‌دارد. در آستانه سالروز تأسیس سپاه، گفت‌وگویی با سردار دکتر «یدالله جوانی» معاون سیاسی سپاه داشتیم که در ادامه می‌آید:

سردار، به عنوان اولین سؤال، به مناسبت سالروز تأسیس سپاه در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، با گذشت بیش از چهل سال از عمر این نهاد انقلابی، در یک جمله کوتاه آن را چگونه توصیف می‌کنید؟

سپاه به استناد کارنامه درخشانش از زمان تأسیس تاکنون، نگهبانی موفق و سربلند برای انقلاب اسلامی، امین و وفادار به امامین انقلاب، فدایی مردم ایران، پشتیبان مستضعفان جهان و دشمن مستکبران عالم بوده است و خواهد بود.

با وجود نیروهای مسلح، همانند ارتش، شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌های شهری، چه ضرورتی برای تأسیس سپاه بود؛ به عبارت دیگر فلسفه وجودی سپاه چیست؟

این پرسش، بسیار مهم و کلیدی است که یافتن پاسخ درست آن، در گروی فهم و درک عملکرد سپاه در حوزه‌های گوناگون است. بسیاری از کسانی که در سال‌های گذشته یا هم‌اکنون نقدهایی را نسبت به عملکرد سپاه دارند و برخی اقدامات سپاه را از نظر قانونی دارای اشکال می‌دانند، به فلسفه وجودی سپاه کمتر توجه می‌کنند. چرا که سپاه را صرفاً یک نیروی مسلح می‌دانند و حتی بر این مبنا، گهگاهی سخن از ضرورت ادغام به میان می‌آورند؛ اما سپاه یک ارتش دوم با همان فلسفه وجودی نیروهای نظامی و وظایف آن نیست. در حالی که وظیفه تمام ارتش‌ها در دنیا، از جمله ارتش جمهوری اسلامی، حفظ استقلال و تمامیت ارضی و مقابله با تهاجمات نظامی بیگانه است، سپاه با فلسفه وجودی دیگری تأسیس شد. برخورداری سپاه از بُعد نظامی و ماهیت نظامی‌گری، نباید فلسفه وجودی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد. تأمل در اطلاعیه شورای انقلاب اسلامی و همچنین اصل ۱۵۰ قانون اساسی، نشان می‌دهد سپاه فلسفه‌ای متفاوت از سایر نیروهای مسلح کشور دارد؛ گرچه در بسیاری از امور با آنان همکاری دارد و حسب شرایط به آنان کمک می‌کند. در اطلاعیه تأسیس شورای انقلاب در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، از عبارت «پیشبرد امر عظیم انقلاب اسلامی» برای بیان فلسفه، مأموریت و وظایف سپاه استفاده شده است. در اصل ۱۵۰ قانون اساسی نیز جایگاه سپاه در ساختار حقوقی نظام اسلامی به وضوح مشخص شده است. در این اصل آمده است: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پابرجا می‌ماند. حدود وظایف و قلمرو مسئولیت سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسئولیت نیروهای مسلح دیگر، با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان آنها به وسیله قانون تعیین می‌شود.» بنابراین می‌توان گفت، سپاه تنها نهاد تأسیس شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که وظیفه اصلی آن حفاظت از انقلاب، نگهبانی از انقلاب و پیشبرد انقلاب اسلامی است. این سخن وظایف دیگران برای پاسداری و حفاظت از انقلاب را نفی نمی‌کند؛ بلکه تأکید دارد «فلسفه وجودی سپاه»، «پاسداری» از انقلاب اسلامی است؛ بر همین اساس گفته می‌شود سپاه دارای ماهیت چندبعدی برای عمل در تمام صحنه‌ها و عرصه‌هاست.

ماهیت چندبعدی به چه معناست؟

به این معنا که سپاه یک سازمان متصلب با ساختار ثابت نیست. سپاه یک نهاد انقلابی است و بعد نهادی آن بر بُعد سازمانی‌اش غلبه دارد. ساختار سپاه در مقاطع مختلف تحت تأثیر همین جنبه یا بعد نهادی تغییر می‌کند. وقتی می‌گوییم سپاه نگهبان، پاسدار، مراقب و محافظ انقلاب اسلامی است، پس این سپاه باید بتواند در هر شرایطی از انقلاب اسلامی محافظت کند و آن را به پیش ببرد. در واقع سپاه باید به نیاز انقلاب اسلامی در هر شرایطی، برای بقا و حرکت به سمت آرمان‌ و اهدافش پاسخ دهد. سپاه باید هر نوع خطر و تهدید متوجه انقلاب اسلامی را خنثی و مرتفع سازد. با چنین نگاهی به فلسفه وجودی سپاه، در رسالت مصوب و ابلاغی از سوی فرماندهی معظم کل قوا، حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) به مقابله با انواع تهدیدات (سخت، نیمه‌سخت و نرم) و عمق‌بخشی داخلی و خارجی تصریح و تأکید شده است؛ بنابراین عمل و اقدام سپاه در حوزه‌های نظامی، امنیتی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و دیگر حوزه‌ها، به همین رسالت سپاه برمی‌گردد.

با توجه به اینکه یکسال از آغاز گام دوم انقلاب گذشته است، جایگاه، نقش و عملکرد سپاه در گام اول انقلاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سپاه دارای عملکردی مثبت و موفق در گام اول انقلاب اسلامی است. نقش و سهم سپاه در گام اول بی‌بدیل است .در همان ماه‌های اول تأسیس سپاه، با توجه به توطئه‌های دشمنان برای شکست انقلاب، ساقط کردن نظام و تجزیه ایران، سپاه به گونه‌ای عمل کرد و درخشید که حضرت امام(ره) در وصفش جملات پرمعنایی را بیان داشت. در ۲۹ مرداد سال ۱۳۵۸ تعدادی از اعضای شورای فرماندهی سپاه برای ارائه گزارش به قم رفتند و با امام دیدار کردند. حضرت امام(ره) در این دیدار در تجلیل از عملکرد سپاه و پاسداران انقلاب اسلامی می‌فرمایند: «من از سپاه راضی هستم و به هیچ وجه نظرم از شما بر‌نمی‌گردد. اگر سپاه نبود، کشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی می‌دارم. چشم امید من به شماست. شما هیچ سابقه‌ای جز سابقه اسلامی ندارید. سلام مرا به همه پاسداران برسانید. من از همه شما مشترکم. من به همه دعا می‌کنم.» این عبارت «چشم‌ امید من به شماست»، در آن شرایط سخت نکته پرمعنایی درون خود دارد. در شرایطی که جبهه استکباری در شرق و غرب عالم تصمیم به نابودی انقلاب گرفته و تمام ظرفیت‌های خود را هم برای رسیدن به این هدف فعال کرده است، از ترور و بی‌ثبات‌سازی کشور گرفته، ‌تا ایجاد غائله‌های تجزیه‌طلبی در خوزستان، کردستان، ترکمن‌صحرا و سیستان‌وبلوچستان، تا انجام کودتا و تحمیل جنگی که هشت سال به طول کشید؛ نقش سپاه در خنثی‌سازی هر یک از این توطئه‌ها بی‌بدیل است و جان‌نثاری پاسداران و نام شهدای عزیز سپاه دوران گواه این ادعاست.

بعد از رحلت حضرت امام(ره) نیز سپاه پاسداران بازوی قدرتمند ولایت برای خنثی‌سازی توطئه‌ها بود. بازخوانی هر یک از این توطئه‌ها و اینکه سپاه چگونه این توطئه‌ها را خنثی کرد. نیاز به زمان دارد. بعد از امام(ره)، توطئه‌های سنگینی علیه انقلاب از سوی جبهه استکبار طراحی و به مرحله اجرا درآمد که سپاه در خنثی‌سازی این توطئه‌ها نقش تعیین‌کننده دارد. جنگ نرم بی‌سابقه در سه دهه گذشته،‌ فتنه‌های سال‌های ۷۸ و ۸۸، راه انداختن جنگ‌های نیابتی با ایجاد گروه‌های تروریستی در منطقه با هدف نهایی هجوم به ایران، آشوب‌های داخلی سال‌های ۹۷، ۹۸ نمونه‌هایی از نقشه‌های شیطانی دشمنان علیه انقلاب اسلامی و ملت ایران است. سپاه برای مقابله با این نقشه‌ها و توطئه‌ها همیشه در صف اول قرار داشته است. همچنین نقش سپاه در خنثی‌سازی جنگ اقتصادی و فشارهای حداکثری برای هدف قرار دادن معیشت مردم و فلج کردن جمهوری اسلامی،‌ نقشی ممتاز و بی‌بدیل است.

به سبب همین کارویژه‌های سپاه در راستای حفظ انقلاب اسلامی است که رهبر معظم انقلاب در دیدارهای مختلف با پاسداران و فرماندهان سپاه، کارنامه سپاه را درخشان ارزیابی می‌کنند و اعلام رضایت می‌نمایند. در دیدار فرماندهان سپاه با معظم‌له در دهم مهر سال گذشته ایشان فرمودند: من از سپاه صددرصد راضی هستم، اما قانع نیستم. این عبارت بسیار پرمعنی است و نشان می‌دهد سپاه خوب عمل کرده است و از میدان امتحانات سربلند بیرون آمده است، لکن با توجه به آرمان تمدن‌سازی، ‌توطئه‌های دشمنان و مشکلات کشور و مردم، باید ظرفیت‌های خود را بالا ببرد و صدبرابر آنچه هست و عمل می‌کند، باشد.

بفرمایید راهبرد و چشم‌انداز سپاه در گام دوم انقلاب چیست؟

سپاه نیروی تحت امر ولایت و فرماندهی معظم کل قوا، حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) است و معظم‌له نقشه‌ راه سپاه را ترسیم می‌کنند. علاوه بر اینکه سند راهبردی بیانیه گام دوم انقلاب، ‌خود نقشه‌ای راهبردی برای سپاه در چله دوم انقلاب اسلامی است، رهبر معظم انقلاب در دیداری که فرماندهان سپاه با معظم‌له در تاریخ دهم مهر سال ۹۸ داشتند، مسیر آینده سپاه را تعیین فرمودند. به نظرم این دیدار، دیداری سرنوشت‌ساز و تعیین‌کننده مسیر آینده سپاه در گام دوم است.

در این دیدار، رهبر حکیم انقلاب اسلامی با توصیف گذشته سپاه و تشریح شرایط کنونی، هشت توصیه به سپاه داشتند. از این توصیه‌های هشت‌گانه، در سپاه به عنوان «هشت فرمان» یاد شده است. در واقع این هشت فرمان، نشان می‌دهند سپاه در گام دوم باید دارای چه راهبردهایی برای پیشبرد انقلاب باشد. خلاصه فرامین هشت‌گانه عبارت است از: ۱ـ‌ جوان بمانید و محافظه‌کار نشوید؛ ۲ـ برای نقش‌آفرینی درحوادث بزرگ آماده باشید؛ ۳ـ نگاه فرامرزی را استمرار دهید و به جغرافیای مقاومت در منطقه بسنده نکنید؛ ۴ـ هوشیاری و ارزیابی دقیق از دشمن داشته باشید؛ ۵ـ با تمام دستگاه‌های نظام همکاری، تعامل و هم‌افزا داشته باشید؛ ۶ـ مردمی باشید؛ ۷ـ جهادی کار کنید؛ ۸ـ معنویت را روزافزون بالا ببرید.

اگر در این هشت فرمان خوب تأمل شود، مشخص می‌شود این فرامین، دستور حرکت جدید سپاه در گام دوم انقلاب به حساب می‌آیند. نتیجه این حرکت، ادامه پیروزی‌های راهبردی برای جبهه انقلاب اسلامی، ‌ملت ایران و مستضعفان جهان از یک‌سو، و استمرار شکست‌های راهبردی برای مستکبران و خصوصاً‌ آمریکایی‌ها از دیگر سو خواهد بود.

نوشوندگی سپاه و پاسخ به نیازهای کشور در سپاه چگونه است؟

نوشوندگی و به‌روز بودن برای انجام تکلیف، یک اصل ثابت در سپاه است. تکلیف سپاه پاسخ به نیازهای انقلاب، نظام، کشور و مردم است. سپاه یک نیروی انقلابی و مردمی است؛ هم به نیازهای اساسی انقلاب پاسخ می‌دهد و هم برای حل مشکلات مردم کنار آنان است. سپاه هم درمقابل استکبار جهانی قد علم کرده و ثابت‌قدم است، هم خاضعانه و مخلصانه در کنار مردم قرار دارد. عملکرد سپاه در امدادرسانی به مردم در بلایای طبیعی، همانند وقوع سیل، ‌زلزله و اکنون بیماری ناشی از ویروس منحوس کرونا، ‌یک فصل درخشان از کارنامه پرافتخار سپاه است. دلیل اصلی دشمنی‌های جبهه استکبار با سپاه به همین خصوصیات و عملکردهای سپاه در حوزه‌های گوناگون برمی‌گردد. قراردادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی، تحریم فرماندهان و مجموعه‌های متعلق به سپاه، ترور سردار سلیمانی و هزاران اقدام دیگر دشمن علیه سپاه، همگی به این دلیل است که آنان سپاه را در حفظ انقلاب اسلامی موفق ارزیابی می‌کنند. اکنون جمع‌بندی آمریکایی‌ها این است که اگر بخواهند از انقلاب اسلامی عبور کنند و به زعم خود آن را به تاریخ بسپارند، باید اول سپاه را حذف کنند؛ اما همه چیز برخلاف محاسبه‌ها و خواست جبهه استکبار به پیش می‌رود. خداوند این‌چنین تقدیر کرده است که به برکت مجاهدت‌ها، ‌ایثارها، ایستادگی‌ها و به برکت خون‌های پاک هزاران پاسدار، از قبیل همت‌ها، ‌باکری‌ها،‌ خرازی‌ها، کاظمی‌ها و سلیمانی‌ها‌ مستکبران عصر ما و در رأس آنان آمریکایی‌های جنایتکار به تاریخ سپرده شوند. ان‌شاءالله.

بیشتر بخوانید:

۴۰ سال خدمت بی‌منت شجره طیبه سپاه