دکمه «جهش تولید » در دست خانواده ایرانی

سال جدید در حالی در ادامه شعار سال قبل، از سوی رهبر معظم انقلاب به‌عنوان «جهش تولید» نام‌گذاری شده که یکی از مهم‌ترین شئون تحقق این شعار، باور بدنه جامعه به کالای ایرانی و حمایت از محصول داخلی است تا در سایه نیاز بازار، روند تولید محصولات باکیفیت ایرانی نیز رونق بگیرد. بخش مهمی از باور‌ها و نیاز‌های جامعه هم در «خانواده» شکل می‌گیرد، اما خانواده‌ها چگونه می‌توانند رونق تولید و جهش آن را به یک باور عمومی در جامعه تبدیل کنند؟
سبک زندگی مدرن، افراد را به سمت مصرف‌گرایی بیشتر سوق داده است؛ فارغ از اینکه مصرف‌گرایی در دین اسلام هم مذموم دانسته شده و اینکه چه مضراتی برای جامعه دارد، اما به‌هرحال واقعیتی است که در دنیای امروز بسیاری از مردم گرفتار آن شده‌اند. در چنین سبک زندگی، به‌طور طبیعی روزبه‌روز نیاز به مصرف کالا‌های بیشتری احساس می‌شود. اگر درگذشته شاید یک تلویزیون یا یک یخچال، مادامی‌که کار می‌کرد در خانه‌ها باقی می‌ماند و کسی هم نیازی به‌عوض کردن آن احساس نمی‌کرد، اما سبک زندگی جدید، افراد را به این سمت هدایت کرده که فارغ از کارایی یک محصول، به‌صرف قدیمی شدن فنّاوری یا علاقه به داشتن محصولات جدیدتر، به‌طور میانگین هر ۵ سال یک‌بار بخشی از اثاثیه زندگی خود را تعویض کنند و کالا‌های نو، به‌جای کالا‌هایی که همچنان کارایی داشته و حتی بسیار مطلوب به نظر می‌رسند، بیایند و همان حکایت معروف «نو که آمد به بازار، کهنه شود دل‌آزار» عملی شود.

کالای ایرانی یا فرنگی؟
به‌طور طبیعی، وقتی جامعه نیاز به کالا داشته باشد، تقاضا بالا می‌رود و نیاز به تولید محصولات جدید وجود دارد؛ اما مسئله اساسی و سؤال مهم اینجا آغاز می‌شود که کالای جدید ایرانی باشد، یا خارجی؟ بخش مهمی از باور‌های ایرانی‌ها از گذشته شکل‌گرفته است که کالای خارجی دوام و کیفیت بهتری دارد. البته بخشی از این مشکل، محصول بی‌توجهی برخی تولیدکنندگان ایرانی به کیفیت محصولاتشان بوده که بخشی از این بی‌توجهی در صنعت خودروسازی و برخی صنایع دیگر هم قابل‌مشاهده است. در چنین شرایطی، گرایش به سمت مصرف کالا‌های خارجی بسیار بالا می‌رود. حالا اگر کیفیت محصولات داخلی ارتقا پیدا کند و از نمونه‌های خارجی باکیفیت‌تر و البته ارزان‌تر باشد، آیا بازهم باید به سراغ کالای خارجی رفت؟ در اینجا، باور افراد است که آن‌ها را به سمت انتخاب کالای ایرانی سوق می‌دهد.
روانشناسان معتقدند که باور‌های اصلی افراد در سنین کودکی و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. البته بخش دیگری از باور‌ها هم در محیط مدرسه و درنتیجه دوستی و معاشرت با دوستان و گروه‌های هم‌سالان تعیین می‌شود، اما هرچه هست مربوط به سنین کودکی و نوجوانی است که شخصیت فرد شکل‌گرفته و قوام می‌یابد. حالا اعتقاد به اینکه مصرف کالای داخلی، یک وظیفه همگانی است، بخشی از همان اعتقاداتی است که در فرد شکل‌گرفته و در کودکی قوام‌یافته است. شاید هیچ فردی پیدا نشود که بگوید، فرش خارجی بهتر از فرش ایرانی است؛ زیرا این باور از کودکی در همه شکل‌گرفته که فرش ایرانی بهترین است؛ اما در خصوص گوشی تلفن همراه هم‌چنین تلقی و باوری وجود دارد؟ در خصوص لوازم‌خانگی و الکتریکی چه؟

قفلی که به دست زنان و مادران باز می‌شود
یکی از مهم‌ترین نقش‌های تربیتی در خانواده‌ها را زنان و مادران شکل می‌دهند؛ زنان علاوه بر اینکه نیاز‌های درون خانه را مدیریت می‌کنند، جهت‌گیری کلی خانواده را هم شکل می‌دهند. در سبک زندگی ایرانی، این زنان و مادران هستند که تعیین می‌کنند که چه وسایلی باید برای خانه خریداری شود و این وسایل از چه مدلی یا چه شکلی باشند. اگر مادر خانواده، بر داخلی بودن کالا و درواقع خرید حاصل دسترنج کارگر و مهندس ایرانی تأکید کند، بدون شک، در فرزندان خانواده نیز این باور شکل می‌گیرد که کالای داخلی بهتر از هر نمونه دیگری است و در بزرگ‌سالی نیز این باور در فرد نهادینه می‌شود و نتیجه این باور عمومی می‌شود، به چرخش درآمدن دائمی چرخ‌های تولید ملی و درنتیجه رونق اقتصاد کشور.
معصومه حاج حسینی استاد دانشگاه تهران در خصوص نقش زنان برای حمایت از تولید ملی می‌گوید: «جایگزینی کالای ایرانی در خانواده‌ها، وظیفه جهادی زنان است این موضوع موجب رونق اقتصادی کشور و برطرف شدن مشکل بیکاری جوانان می‌شود.»
حاج حسینی ادامه می‌دهد: «تولید ملی و ارتقای کیفیت تولید داخل جهادی بر عهده مردان است و حمایت از تولید داخلی در خانواده‌ها، مسئولیت زنان است. چراکه مادران در خانواده نقش فرهنگ‌سازی را بر عهده‌دارند».
معصومه ظهیری، عضو هیئت‌علمی گروه مطالعات زنان جامعة المصطفی نیز در این خصوص معتقد است: «زنان در زمان ناصرالدین‌شاه، در لبیک گفتن به فتوای مرجعیت، اولین کسانی بودند که مصرف تنباکو را تحریم کرده و موجی را در این زمینه در کشور ایجاد کردند. امروز هم زنان می‌توانند مصرف اجناس خارجی را تحریم و کالای ایرانی را جایگزین آن‌ها کنند».

فقط روزی ۲ هزار تومان!
باور به اینکه جهش تولید، جز با استفاده از کالای ایرانی و به راه افتادن چرخ کارخانه‌های کشور محقق نمی‌شود، باید از درون خانواده‌ها آغاز شود. آمار‌ها نشان می‌دهد اگر هر ایرانی فقط روزی دو هزار تومان به‌جای یک کالای خارجی، کالای ایرانی خریداری کند، سالانه حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان به تولید ملی کمک شده و از این محل، برای ۷۰۰ هزار جوان بیکار، شغل ایجاد می‌شود. این روزی دو هزار تومان، می‌تواند جایگزینی خرید یک دستگاه الکتریکی ایرانی به‌جای یک دستگاه خارجی باشد. می‌تواند خرید شکلات، پاستیل و اسباب‌بازی ایرانی برای کودکان باشد.
پس از نام‌گذاری سال گذشته به‌عنوان سال رونق تولید، حرکت‌های خوبی در کشور برای ارتقای تولید ملی و افزایش کیفیت محصولات ایرانی آغاز شد که حمایت خانوار‌ها از این کالا‌ها در سال جاری می‌تواند «جهش تولید» را به معنای واقعی کلمه محقق کن