سیاست ترکیه در دهمین سال بحران سوریه

پایگاه رهنما:

بحران سوریه وارد دهمین سال شد.

گزارش های رسمی سازمان ملل و نهادهای مرتبط با صلح و مبارزه با ترور نشان دهنده این است که ظرف سالیان گذشته، تروریست های افراطی از 88 کشور جهان به سوریه رفتند تا در سرنگون کردن نظام سیاسی و دولت این کشور مشارکت کنند و گروه های افراطی را به قدرت برسانند. اما سوریه در این میدان قربانیان فراوانی داد و توانست به کمک حامیانش، تروریسم را شکست دهد.

اگر چه بخش قابل توجهی از زیرساخت های اقتصادی سوریه از میان رفته و نزدیک به یک پنجم جمعیت این کشور آواره شده اند اما سوریه همچنان سر پا ایستاده و سناریوی تغییر رژیم شکست خورده است.

حالا حتی آمریکایی ها هم به صراحت در بحث آینده سوریه، در مورد تغییر رژیم صحبت نمی کنند و شواهد نشان می دهد که همه با این وضعیت کنار آمده اند. در این میان، ترکیه نیز یکی از کشورهایی است که به شکل مستقیم و تاثیرگذار با بحران سوریه ارتباط پیدا کرده است.

ابعاد مختلف اثرگذاری نقش ترکیه در مسائل سوریه

از حوزه تاریخ و جغرافیا گرفته تا هیدروپولتیک، مساله آوارگان، حمایت از معارضین، اشتراک در حوزه کُردی و چندین مساله دیگر، ترکیه به انحا و اشکال مختلف، بر سوریه تاثیر گذاشته و از سوریه تاثیر گرفته است.

ترکیه و سوریه نزدیک به 930 کیلومتر مرز مشترک دارند و این نوار مرزی طولانی موجب آن شده که نقش ترکیه از هر لحاظ در مسائل سوریه پررنگ تر و برجسته تر از دیگران شود.

از اختلافات تاریخی، چالش های آبی و جابه جایی جمعیت گرفته تا حمایت از صدها گروه مسلح مخالف دولت بشار اسد، از نخستین فاکتورهای بررسی نقش ترکیه در بحران سوریه است.

ترکیه نخستین کشوری بود که به شکل رسمی از اعضا و فرماندهان فراری ارتش سوریه حمایت کرد و امکانات لازم را در اختیار آنان قرار داد تا گروه مسلح پرجمعیتی به نام ارتش آزاد سوریه به وجود آورند که اصلی ترین هدف آن، کنار زدن دولت و حزب بعث سوریه و ایجاد یک دولت تحت الحمایه آنکارا بود.

برای دست یافتن به هدف تغییر رژیم، مرز ترکیه و سوریه به معبر امن عبور هزاران نیروی افراطی و تروریستی تبدیل شد، شهرهای گازی عنتاب و هاتای ترکیه برای معارضین قرارگاه شدند، مجروحین به بیمارستان های ترکیه منتقل شدند و از آموزش نظامی و تسلیحات و مهمات گرفته تا پشتیبانی اطلاعاتی و لجستیک و حتی حقوق ماهیانه و دفاتر و ساختمان های شیک، همه چیز در اختیار سران معارض اسد قرار گرفت.

زمانی برای همکاری داوود اوغلو و کلینتون

احمد داوود اوغلو و هیلاری کلینتون وزرای امور خارجه وقت در ترکیه و آمریکا، تمام تلاش و انرژی خود را صرف آن کردند تا در این مسیر با کسب حمایت بازیگران دیگری همچون قطر و کسب حمایت در همایش ها و کنفرانس های خارجی، این سناریو را محقق کنند.

اما دو بازیگر قدرتمند به نام های ایران و روسیه، تمام این نقشه ها را نقش بر آب کردند. با این وجود، شواهد نشان می دهد که ترکیه هنوز از اهداف اولیه کوتاه نیامده است.

اغلب رسانه های وابسته به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، بر این موضوع اصرار می کنند که برای توصیف وضعیت سوریه به جای واژه بحران از اصطلاح جنگ داخلی استفاده کنند.

چرا  جنگ داخلی؟

چرا رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه اصرار دارند که برای توصیف وضعیت سوریه، به جای بحران، از کلید واژه جنگ داخلی استفاده کنند؟ پاسخ این است: وقتی که وضعیت سوریه را بحرانی بنامیم، حل بحران، پیش از هر چیزی توجه دلسوزانه و تلاش انسانی می طلبد.

اما زمانی که از جنگ داخلی صحبت کنیم، از منظر سیاسی، رسانه ای و روانی، فضایی خلق کرده ایم که در آن، امکان داوری و قضاوت وجود دارد و در چنین فضایی می توان به خود اجازه داد که گروهی را حق و گروه مقابل را باطل نامید و با ادعای دفاع از حق، دست به مداخله زد.

 مصداق های عدم تغییر رویکرد ترکیه در سوریه

ترکیه تاکنون چندین بار به بهانه های مختلف به سوریه حمله کرده و ارتش خود را به شکل غیرقانونی به این کشور وارد کرده است.

آخرین و تازه ترین مصداق عدم تغییر سیاست اولیه ترکیه در سوریه، حمله به ادلب و مقاومت در برابر اخراج تروریست ها از این قلعه مهم و استراتژیک است.

با آن که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تلاش کرد تا در چارچوب همکاری های مرتبط با روند آستانه، یک بار دیگر ترکیه و سوریه را پشت میز مذاکره بنشاند و این مذاکره در عالی ترین سطح مسئولین امنیتی دمشق و آنکارا انجام شد، اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و تیم سیاسی- امنیتی او در میدان عمل نشان دادند که قصد تغییر برنامه اولیه خود را ندارند و همچنان خواهان آن هستند که در دمشق، سازی دیگر، از پرده ای دیگر و توسط نوازنده ای دیگر، نواخته شود.

در پایان باید گفت، در دهمین سال بحران سوریه، سیاست های دولت ترکیه همچنان یکی از مهم ترین فاکتورها در تداوم این بحران است و با آن که بسیاری از منتقدین و کارشناسان سیاسی، به اردوغان توصیه کرده اند که با دولت سوریه به شکل رسمی وارد مذاکره شده و خط سیاسی خود را در این پرونده تغییر دهد، اما هنوز هم تغییری روی نداده است.