زمینه‌ها و موانع تشکیل دولت ائتلاف بزرگ در اسرائیل

پایگاه رهنما:

مبارزه سیاسی میان دو چهره اصلی رقیب سالهای اخیر کسب مقام نخست وزیری در سرزمین‌های اشغالی در راند سوم خود هم پیروزی نداشت تا بحران سیاسی کم سابقه این رژیم برای تشکیل کابینه همچنان تداوم داشته و تلاش‌ها برای گره گشایی از آن با اما و اگرهای مختلف همراه باشد.

هیچ امکان چشم انداز واقع بینانه ای وجود ندارد که هیچکدام از دو جریان اصلی بتوانند به اکثریت آرا برای تشکیل دولت دست یابند. با وجود برتری جناح راست گرای نتانیاهو در تعداد با 58 کرسی از 120 کرسی، اما هنوز هم حزب لیکود برای داشتن اکثریت به سه کرسی نیاز دارد.

بیم و امیدهای تشکیل دولت؛ نتانیاهو، گانتس یا هیچکدام؟ 

نتانیاهو برای شکستن بن بست به عنوان آخرین شانس تشکیل دولت کاملاً راستگرا امیدوار است که بتواند بخشی از آراء ائتلاف مقابل را پس از بروز اختلافاتی در میان حزب کاهول لاوان به رهبری گاتس بر سر تلاش وی برای اتحاد با لیست مشترک عربی به عنوان سومین ائتلاف پیروز انتخابات، به دست آورد.

دو تن از نمایندگان راستگرای حزب کاهول لاوان به نام‌های Zvi Hauser و Yoaz Hendel نسبت به تشکیل دولت در ائتلاف با لیست مشترک عربی جبهه گیری کرده اند که این امر موجب امیدواری نتایناهو شده است. همچنین در تلاشی برای تشدید شکاف در حزب آبی و سفید طی روزهای گذشته یوئاف گالنت وزیر جذب و مهاجرت رژیم صهیونیستی، گابی اشکنازی رئیس اسبق ستاد مشترک ارتش را متهم کرد که به علت نارضایتی از تصمیم گانتس به ائتلاف با لیست مشترک عربی در پس پرده برای گرفتن جای او به عنوان رئیس حزب برنامه ریزی میکند.

 با این حال به نظر می رسد که با توجه به مخالفت چهره‌های راستگرا و ناراضی آبی و سفید با تداوم نخست وزیری نتانیاهو، پیاده شدن آنها از کشتی ائتلاف میانه‌روها موفقیت نتانیاهو را موجب نخواهد شد.

لذا در نتیجه کم رنگ بودن ستاره اقبال نتایناهو، قرار است که روز یکشنبه چهره های مختلفی به نمایندگی از هر هشت حزب دارای کرسی در کنست با ریوون ریولین رئیس رژیم صهیونیستی ملاقات کرده تا به او بگویند کدام نامزد را برای نخست وزیری حمایت خواهند کرد. گانتز معتقد است که ریولین پس از این جلسه مشورتی او را برای تشکیل دولت مامور خواهد کرد.

اما آیا اسرائیل در سال 2020 آماده پذیرش مشارکت واقعی اعراب در بالاترین سطح قدرت است؟ نخست وزیری ایزاک رابین نیز در سال 1992 به حمایت احزاب عرب وابسته بود. آیا تاریخ تکرار خواهد شد؟ سوالاتی که به شختی بتوان بر اساس شواهد و واقعیات امروزه جامعه صهیونیستی امکان زیادی برای آن مشاهده کرد.

درطول دو دهه گذشته تغییرات مهمی در جامعه صهیونیستی بوجود آمده است. تا اواخر قرن بیستم ، اکثریت زیادی از صهیونیستهای ساکن سرزمین های اشغالی سکولار بودند چرا که بیشتر جمعیت مهاجرنشین اراضی اشغالی را مهاجرانی از مبدا اروپای شرقی و مناطق تحت حکمرانی کمونیست شوروی تشکیل می داند. دورانی که احزاب چپ در انتخابات ها حضوری قدرمندانه داشتند. تجربه دولت رابین در این دوران صورت گرفت در حالی که اکنون وضعیت کاملاً دگرگون شده و راستگرایی و نژادپرستی بیش از پیش افزایش یافته است.

تحقیق روزنامه آمریکایی واشنگتن پست نشان می دهد که نظام آموزشی و مدارس تحت مدیریت آموزشی صهیونیست های افراطی قرار دارد. حملات نژادپرستانه علیه شهروندان عرب به شدت افزایش یافته است. در سال 2019 یک نظرسنجی توسط مرکز افکار و سیاست های عمومی گوتمن در موسسه دموکراسی اسرائیل نشان می‌دهد که 50 درصد از صهیونیست ها با حضور احزاب عربی مخالف هستند. 

مخالفت ها به حدی است که حتی گانتس که مدعی رهبری احزاب میانه رو را در اراضی اشغالی دارد در سخنانی عمومی در مورد توافق با لیست عربی اعلام می کند که "این دولتی نیست که ما می خواستیم" تا برای اقناع مخالفان خود را ناچار و ناگزیر به ائتلاف با اعراب نشان دهد.

همچنین نباید از یاد برد که هنور مشخص نیست که آیا حزب افراطی و راست گرایانه لیبرمن آیا به چنین تلاشی می پیوندد؟

برای این منظور گانتس در تلاش است تا بتواند تمهیدی اندیشیده و به طریقی تاییدیه حزب مشترک عربی با 15 کرسی، اسرائیل خانه ما به رهبری آویگدور لیبرمن با هفت کرسی و احزاب کار، Gesher و Meretz را برای جمع شدن زیر یک خیمه با هدف اصلی شکست نتایناهو را به دست آورد.

اما با توجه به اختلاف عمیق لیبرمن و لیست عربی این تمهید جادویی چه می تواند باشد؟ شاید بتوان راهکار اصلی گانتس را در سخنان یایر لاپید (Yair Lapid) رهبر حزب Yesh Atid  و نامزد دوم حزب آبی و سفید مشاهده کرد که گفته بود نمایندگان لیست عرب باید فقط یک بار به دولت پیشنهادی گانتس رأی اعتماد دهند اما پس از آن هیچ نقشی در کابینه ایفا نکنند. این یعنی نمایندگان لیست عربی تنها برای خارج کردن نتانیاهو از دور وارد ائتلافی ساختگی شوند اما هیج سهمی از پیروزی با داشتن 15 کرسی نداشته باشند. موضوعی که بعید به نظر می‌رسد رای دهندگان عرب آن را بپذیرند.

لیست مشترک عربی که از 4 حزب تشکیل شده در دوره بیستمین دور انتخابات کنست نشان داد که قصد ندارد نظرات خود را در مورد مهمترین موضوعات روز پنهان کند و از واکنشهای صهیونیست ها وحشت داشته باشد. این لیست صراحتاً با اقدام اتحادیه عرب در زدن برچسب تروریسم به حزب الله مخالفت کرد و همچنین از شرکت در مراسم خاکسپاری شیمون پرز رئیس پیشین این رژیم خودداری کرد.

لذا باید گفت در پی اظهارنظرهای لاپید ، شانس تشکیل دولت حداقلی در اسرائیل در آینده نزدیک غیر واقعی است، در حالیکه اکنون یا باید چشم انتظار توافق بزرگی میان گاتس و نتایناهو بود و یا جامعه باید خود را آماده برگزاری انتخابات دیگری کند.

زمینه‌ و چالش‌های تشکیل دولت ائتلافی گانتس و نتانیاهو

این در حالی است که پس از سه دور انتخابات بی نتیجه با نتایج تقریباً مشابه و خسته‌گی و نارضایتی عمیق جامعه صهیونیستی از طولانی شدن بلاتکلیفی سیاسی حاکم و تکرار بی‌حاصل انتخابات اکنون همه نگاه‌ها به بارقه‌های امیدی دوخته شده است که با مشاهده شدن نشانه‌های موافقت نتانیاهو و گاتس با تشکیل دولت وحدت ملی، پس از جدی شدن شیوع کرونا در سرزمین های اشغالی طی روزهای اخیر پیش آمده است.

بنی گانتس روز پنجشنبه با اعضای ارشد حزب برای تصمیم گیری در مورد پیشنهاد تشکیل دولت وحدت ملی از سوی نتانیاهو به منظور مقابله با گسترش سریع ویروس کرونا در سرزمینهای اشغالی که تاکنون به بیش از 109 نفر رسیده است جلسه مشورتی برگزار کرد.

اوایل روز پنجشنبه ، همزمان با اعلام اقدامات جدید بهداشتی در سطح عمومی ، نتانیاهو خواستار تشکیل یک دولت اضطراری "بدون قید و شرط" برای مدت زمان محدود شد ، و افزود که "با هم ده ها هزار شهروند را نجات خواهیم داد." وی همچنین گفت که سیاست باید کنار گذاشته شود و "ما بحران را از طریق اعتماد متقابل حل خواهیم کرد." در بیانیه ای مدعی شد كه شخصاً گانتس را برای مذاكره دعوت كرده است.

هر دو رهبر ادعا می كنند كه می توانند در میدان یک جنگ قدرت واقعی یکساله كه اسرائیلی ها را در كمتر از یك سال سه بار به پای صندوق های رأی کشاند ، دولتی متحد تشکیل دهند . آنها پنجشنبه شب گفتگو کردند. گاتس در بیانیه ای اعلام کرد که پیشنهاد دیدار بلافاصله تیم های مذاکره کننده از هر دو طرف را به رقیب داده است.

اما آیا واقعا بحران کرونا می تواند به صورت معجزه بحران سیاسی در سرزمین های اشغالی را هم همانند مبتلایانش به این سرعت زمین گیر کند؟

پیش از برگزاری سومین انتخابات طی یکسال اخیر، رئیس رژیم صهیونیستی از هر دو طرف خواست تا در مورد تشکیل دولت اکثریت به توافق برسند تا از برگزاری سومین انتخابات جلوگیری شود. در آن برهه گانتس از پذیرش این امر خودداری کرد چرا که امیدوار بود با نزدیک شدن به مهلت پایان مصونیت قضایی نتایناهو و برگزاری دادگاه بررسی جرائم مالی وی و خانواده اش، شرایط برای پیروزی در انتخابات سوم و تشکیل دولت بدون ائتلاف با لیکود فراهم خواهد شد.

اکنون نیز به نظر می رسد گانتس تمایلی به تشکیل ائتلاف نداشته باشد.

کیفرخواست نتانیاهو به اتهام فساد به طور رسمی در اواخر ژانویه به دادگاه ارسال شد و قرار است که دادگاه وی از 17 مارس آغاز شود و ممکن است چندین سال به طول بیانجامد. گانتس به خوبی می داند که در حال حاضر امن ترین مکان برای نتانیاهو برای در امان ماندن از تعقیب قضایی دفتر نخست وزیر است. لذا این توافق همانند آب حیاتی برای آینده سیاسی نتانیاهو خواهد بود.

از طرف دیگر دادن پیشنهاد تشکیل ائتلاف و در نتیجه طولانی تر شدن روند تشکیل دولت این فرصت را به نتانیاهو می دهد تا به تعمیق شکاف میان لیبرمن، لیست مشترک عربی و گانتس بپردازد. همچنین از بعدی دیگر نتانیاهو با توجه به وضعیت بحرانی شیوع کرونا و انتظار عمومی رای دهندگان مبنی بر انجام سریع اقدامات کنترلی و پیشگیرانه از سوی دولت و کنار نهادن نزاع‌های سیاسی، برای آنکه خود را چهره ای مسئولیت پذیر معرفی کند پیشنهاد ائتلاف را به حزب رقیب ارائه کرد. پیشنهادی که اگر گانتس آن را رد می‌کرد می توانست تبعات منفی برای او داشته باشد و خوراک تبلیغاتی را در اختیار نتایاهو قرار می داد.

لذا با وجود عدم تمایل واقعی گانتس به ائتلاف با نتانیاهو وی اعلام کرد كه كاهول لاوان (حزب آبی و سفید) تحت رهبری وی "از مبارزه مشترک علیه گسترش ویروس کرونا حمایت خواهد كرد همانطور كه ​​تاكنون آن را انجام داده ایم. ما با مسئولیت پذیری درباره ایجاد یک دولت اضطراری ملی گفتگو خواهیم کرد".

در مجموع می توان نتانیاهو به این نتیجه رسیده است که گانتس حكومت وحدت ملی را رد خواهد کرد لذا تنها راه باقی مانده یا احتمال کمرنگ کنار رفتن نتانیاهو به عنوان مانع اتحاد لیکود و حزب لیبرمن است و یا انحلال مجدد كنست و گرفتار شدن صهیونیست ها در چرخه انتخابات چهارم و تشدید بن بست سیاسی در این رژیم.