نبرد ادلب، خطای راهبردی بزرگ اردوغان

ارتش ترکیه در هفته‌های اخیر نیرو‌های خود را به استان ادلب در سوریه اعزام کرده و با ارتش سوریه درگیر شده است. تجاوز ارتش ترکیه به خاک سوریه به شهادت چند تن از نیرو‌های مقاومت و حزب‌الله لبنان منجر شده است؛ اما سؤال مهم این است که اردوغان در ادلب به دنبال چیست و پیامد‌های این اقدام خطرناک وی در سوریه چیست؟
ترکیه در کنار آمریکا، عربستان و دیگر حامیان تروریست‌ها از سال ۲۰۱۱ به دنبال این بودند تا در درجه اول نظام سوریه را تغییر داده و در گام بعد سوریه را تجزیه کنند. با شکست این پروژه و تسلط ارتش سوریه بر مناطق مهم و راهبردی، تروریست‌ها و حامیان آن‌ها در ادلب به‌عنوان آخرین پناهگاه، تجمع کرده و به دنبال آن هستند تا از این شهر بر دمشق فشار وارد کنند. ارتش سوریه برای رسیدن به حاکمیت یکپارچه، نیازمند دو گام اساسی است: در درجه اول استان ادلب باید از لوث وجود تروریست‌ها پاک‌سازی شود و در نهایت نیز مناطق شمال و نوار مرزی مشترک با ترکیه پاک‌سازی شوند. در شرایط کنونی ادلب به‌عنوان آخرین پایگاه تروریست‌ها در سوریه است و به همین دلیل ارتش سوریه عملیات آزادسازی این شهر را کلید زده است.

آزادسازی ادلب برای دولت سوریه بسیار مهم است. ادلب ۱۱ درصد از خاک سوریه را تشکیل می‌دهد. این شهر از سال ۹۴ توسط تروریست‌ها اشغال شده است. استان ادلب از ۵ شهرستان شامل ادلب، معره نعمان، اریحا، جسرالشغور و حارم تشکیل می‌شود که شهر خان شیخون در شهرستان معره نعمان از مراکز راهبردی این استان است و یکی از راهبردی‌ترین مناطق شمال غرب سوریه به شمار می‌رود. با توجه به تنوع گروه‌های تروریست در ادلب، عملیات آزادسازی این شهر را باید پیچیده‌ترین و دشوارترین عملیات دانست. چراکه از یک‌سو ترکیه با توجه به توافق سوچی و ایجاد مناطق کاهش تنش به دنبال اهداف خود در ادلب است و از سوی دیگر گروه‌های تروریستی، این منطقه را آخرین پناهگاه برای خود می‌دانند و به‌راحتی تسلیم نخواهند شد. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی استراتژیک استان ادلب در شمال غرب سوریه باعث شده تا عملیات ادلب بسیار مهم تلقی شود. استان ادلب، استانی است که مناطق شمالی سوریه را به مناطق مرکزی متصل می‌کند، ضمن آنکه با ترکیه نیز هم‌مرز است. بدین ترتیب، نبرد در استان ادلب، برای مناطق شمالی و مرکزی سوریه بسیار سرنوشت‌ساز خواهد بود.

اختلافاتی که در مورد این شهر بین کشور‌های مؤثر در بحران سوریه وجود داشت باعث شد تا در سال ۲۰۱۸ توافق سوچی در روسیه بین روسیه و ترکیه منعقد شود. توافق سوچی باهدف ایجاد مناطقی در جهت کاهش تنش و بیرون راندن تروریست‌ها است که البته به دلیل برخی کارشکنی‌ها هنوز اجرا نشده است. در شرایط کنونی و پس از نقض توافق سوچی، ارتش سوریه در عملیاتی که باهدف آزادسازی استان ادلب شروع کرده، هم در استان ادلب و هم در غرب حلب به دستاورد‌های قابل‌توجهی رسیده که زمینه را برای آزادی ادلب فراهم کرده است. ارتش سوریه ۹ بهمن‌ماه موفق شد شهر خان طومان را پس از حدود ۴ سال آزاد کند. در ادامه ارتش سوریه خبر آزادسازی شهر معره النعمان در حومه ادلب را اعلام کرد. ارتش سوریه ۱۶ بهمن‌ماه با شکست گروه‌های تروریستی، وارد شهر راهبردی سراقب در استان ادلب، در شمال سوریه شد. در واقع به دنبال این پیروزی، ارتش سوریه در مجموع موفق به آزادسازی ۱۲۰۰ کیلومترمربع از مناطق اشغالی استان ادلب شد. این پیروزی‌ها برای ترکیه بسیار گران آمده و به همین دلیل با حمله به خاک سوریه به دنبال سدکردن پیشروی‌های ارتش سوریه است. در واقع جنگ ترکیه در ادلب جنگ برای «بقا» است. اردوغان در ۸ سال گذشته مرز‌های خود را به دروازه جهاد علیه دولت سوریه تبدیل کرده و تروریست‌ها از کشور‌های مختلف وارد سوریه شده‌اند. حال پس از ۸ سال اردوغان تمام نقشه‌های خود را شکست خورده می‌بیند. آخرین ابزار وی نیز برای فشار بر دمشق، ادلب است.
۴ ماه از آغاز عملیات آزادسازی ادلب می‌گذرد و در این مدت درنتیجه پیشروی‌های ارتش سوریه قسمت‌های زیادی از مناطق اشغالی از کنترل تروریست‌ها خارج شده است بااین‌حال ترکیه که مهم‌ترین متحد گروه‌های تروریستی در ادلب است به‌شدت با این عملیات مخالفت کرده و با تهدیدات مکرر در مورد انجام حملات متقابل علیه ارتش سوریه خواستار پایان عملیات آزادسازی ادلب شده است و در این راستا طی هفته گذشته نیرو‌ها و تجهیزات نظامی ارتش ترکیه راهی ادلب شد که با حمله جنگنده‌های ارتش سوریه مواجه گردید.

اردوغان بازی خطرناکی را در ادلب آغاز کرده و احتمال دارد زمینه برای شروع یک جنگ بزرگ در منطقه فراهم شود. تمام امید اردوغان به استفاده از ظرفیت‌های ناتو بود که در نشست اخیر، اعضای این پیمان، اردوغان را ناامید کردند. اردوغان با باز کردن مرز‌های خود و سفر ده‌ها هزار مهاجر به‌سوی اروپا سعی دارد تا از این ابزار فشار برای حمایت کشور‌های غربی از خود استفاده کند. روسیه نیز در جریان درگیری‌های اخیر ترکیه با سوریه جانب دمشق را گرفته است. هرچند اردوغان با به شهادت رساندن چند تن از نیرو‌های حزب‌الله لبنان و گروه‌های مقاومت سعی کرده است تا قاطعیت خود را در نبرد ادلب نشان دهد، اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشته باشد که حمایت وی از تروریست‌های تکفیری در ادلب باعث کشته شدن شمار بیشتری از سربازان ارتش ترکیه خواهد شد و همان‌گونه که در روز‌های گذشته پهپاد‌ها و نظامیان ارتش ترکیه توسط ارتش سوریه هدف قرار گرفتند رؤیا‌های خطرناک اردوغان نیز در ادلب دفن خواهد شد. در این میان آنچه کار ترکیه را سخت کرده است، تغییر موضع روسیه است. اگر مسکو زمانی مایل به حفظ توافقات با ترکیه و جذب آنکارا در پرونده سوریه بود؛ اما اکنون نه‌تن‌ها به انتقاد صریح علیه ترکیه پرداخته، بلکه در عرصه میدانی علیه ارتش این کشور وارد عمل شده است.