اجتماع امروز و چند توصیه نورانی از امام‌العارفین (ع)

ماه رجب و اعیاد آن، تجلی نور و سرور در دل شیعیان آل‌الله است و جلوه این روایت نورانی است که «شیعتنا یفرحون لفرحنا...؛ شیعیان ما در شادی ما، شاد هستند». از نخستین روز رجب تا روز‌های واپسین آن، همه جلوه نور و سرور و شادی اهل‌بیت (ع) و دلدادگان آنهاست، اما نقطه اوج و قله رفیع همه این اعیاد خجسته و این مناسبت‌های نورانی، سیزدهمین روز از این ماه است که مزین شده به قدوم مبارک و پربرکت سیدالکونین، امام‌المتقین، امیرالمومنین حضرت علی (ع)؛ وجود نورانی و بزرگواری که نخستین مرد مسلمان در عالم اسلام است و از کودکی و نوجوانی در جوار پرمهر نبی خاتم سیدالانبیاء و المرسلین حضرت محمد مصطفی (ص) تربیت و رشد یافت و به مقام امامت و ولایت رسید و نخستین حلقه نورانی از کاروان امامت و هدایت امت اسلامی شد. کسی که خداوند عزوجل در وصف او، در حدیث قدسی به پیامبرش فرمود: «لو لا علی، لما خلقتک...؛ اگر خلقت علی نبود، تو را نمی‌آفریدم». زبان و قلم قاصر است از بیان عظمت و بزرگی آن وجود نورانی و مبارک، اما چه فخری بزرگ‌تر از اینکه همین زبان و قلم قاصر ما شیعیان و ارادتمندان، در بیان فضائل و تعالیم آن انوار الهی بچرخد و عمرمان در این راه صرف شود. دنیای امروز و جامعه ما، بیش از هر زمان دیگری محتاج به بازخوانی و انس با تعالیم نورانی و آموزه‌های حیات‌بخش امیرالمومنین علی بن ابیطالب (ع) است؛ آموزه‌های متعالی و ارزشمندی که در نهج‌البلاغه امروز پیش روی ماست و تا چرخ روزگار در گردش است، آدم‌ها به این تعالیم نورانی محتاج هستند؛ در میان همه این تعالیم و توصیه‌ها، آموزه‌ها و نصایح اجتماعی ایشان، بیش از هر زمان دیگری رمز تعالی روحی و معنوی امروز اجتماع است. وجود مبارک امام‌المتقین در بستر شهادت و در واپسین ساعات حیات دنیوی خود، نصایحی حکیمانه و بی‌نظیر به بشریت ارائه داده‌اند که هزاران بار خواندن و شنیدن آنها، بازهم چیزی از شیرینی و عظمت آن کم نخواهد کرد.
امام علی (ع) در بستر شهادت، به «مسئولیت اجتماعی» یکایک افراد در جامعه اشاره‌کرده و می‌فرمایند؛ «امربه‌معروف و نهی از منکر را ترک نکنید؛ که اگر ترک کنید، شرورترین افراد بر شما برتری خواهند یافت و آنگاه مدام دعا می‌کنید و دعایتان مستجاب نخواهد شد»! امام‌العارفین در همین تب‌وتاب شهادت، از حقوق انسان‌ها، حیوانات و محیط‌زیست هم چشم‌پوشی نکرده و به ابناء بشر هشدار می‌دهند که «خدا را درباره بندگان و سرزمین‌هایش در نظر آورید (از خدا بترسید)، چراکه شما حتی درباره چهارپایان هم مورد سؤال واقع خواهید شد»!
در روزگاری که تعاون و همیاری و احسان در حق بندگان خدا به ضرورتی اجتماعی و اثرگذار تبدیل‌شده، امام اول شیعیان و شفیع روز جزا در حکمت ۶۷ نهج‌البلاغه خطاب به مردم می‌فرماید: «از بخشش اندک شرم مدار که محروم کردن از آن کمتر (کم‌ارزش‌تر) است» و نیز فرمود: «در دنیا جز برای دو کس خیر نیست؛ یکی برای گناهکاری که با توبه جبران کند و دیگر نیکوکاری که در کار‌های نیک شتاب کند» و یا در حکمت ۹۴ به ارزش دانش و معرفت در برابر ثروت‌های مادی و ظاهری و نیز ارزش و اهمیت حلم و بردباری در تعاملات اجتماعی اشاره‌کرده و می‌فرمایند: «خوبی و خیر آن نیست که مال و فرزندت بسیار شود، بلکه خیر آن است که دانش تو فراوان و بردباری‌ات سنگین باشد». ارزش دوستی و ادا کردن حق‌دوستی نیز نیاز دیگر جامعه امروز است که امام علی (ع) به آن توصیه کرده‌اند؛ آنجا که در حکمت ۱۳۴ فرموده‌اند: «دوست، دوست نیست مگر اینکه حقوق برادرش را در سه جایگاه نگهبان باشد؛ در روزگار گرفتاری، آن هنگام که حضور ندارد و پس از مرگ»؛ و یا این سخن گوهربار ایشان که «برادرت را با احسانی که در حق او می‌کنی، سرزنش کن و شر او را با بخشش، بازگردان».
در حکمت ۱۴۰ با بیان این سخن تلنگرآمیز که «آنکه میانه‌روی کند تهی‌دست نمی‌شود»، راه و رسم تعاملات اقتصادی و اجتماعی را به بشریت برای همیشه روزگار می‌آموزد و بالاخره حکمت ۱۷۳ که منش اجتماعی خوبان عالم را یادآوری می‌کند که «آن‌کس که از افکار و آراء گوناگون استقبال کند، صحیح را از خطا خوب خواهد شناخت»؛ مشورت و تضارب آراء، گم‌شده جامعه امروز است که امیرالمومنین (ع) در این حکمت نورانی به آن اشاره‌کرده و راه آن را به رهپویان مسیر هدایت و تعالی نشان داده‌اند.