رسانه‌ها بر لبه تیغ شفافیت و هراس عمومی

پایگاه رهنما:

شفاف سازی خبری و آگاه سازی جامعه در مورد خطر یا بحران بخش مهمی از راهبرد ارتباطی و رسانه‌ای در هنگام ریسک‌ها و بحران‌هاست. پس از اعلام خبر درگذشت چندنفر از شهروندان در شهرهای مختلف براثر ابتلای به ویروس کرونای کویید۱۹ و افزایش تعداد مبتلایان در این چند روز، در نبود رسانه‌های رسمی دارای اعتبار اجتماعی بالا، موجی از اطلاع رسانی و پوشش موضوع در رسانه‌های اجتماعی شکل گرفت که با راهبرد ارتباطات ریسک و بحران در تضاد است و تاحد زیادی به هراس عمومی منجر شده است. اطلاع رسانی در هنگام ریسک و بحران حرکت روی لبه تیغ شفافیت و اجتناب از هراس عمومی است. رسانه‌های رسمی و اجتماعی برای اطلاع رسانی باید این راهبردها را در پیش بگیرند:

نخست: در ارتباطات ریسک تلاش برای آگاه سازی شیوه های پیشگیری و خودمراقبتی و روش‌های کنترل وکاهش آسیب ها از طریق ایجاد و تقویت سواد سلامت مردم در مورد ویروس. نه ایجاد هراس افکنی و تزریق اضطراب و استرس به جامعه‌ای که خود درگیر بحران‌های متعدد اقتصادی و بحران تورم و رکود و نظایر آن است.

دوم: اجتناب از هراس عمومی به معنی خودسانسوری و سانسور اطلاعات و اطلاع رسانی قطره چکانی نیست. بلکه لحن و متن مهم است. به عبارتی «چگونه» گفتن مهم‌تر از «چه» گفتن است.

سوم: جوامع و مناطق و شهرها و خانواده‌ها و افراد درگیر شده نباید احساس طرد اجتماعی داشته باشند. طردشدگی اجتماعی به تعمیق درد و آلام افراد منجر می‌شود نه بهبود و تقویت روحیه آنها. لذا همدلی و و همیاری اجتماعی و اقتصادی و حمایت‌های اجتماعی در شرایط ریسک و بحران به تقویت روحیه و اعتماد به نفس جوامع درگیر به ویژه کادر پزشکی و بهداشتی و بیماران و افراد درگیر در این موضوع کمک می‌کند.

چهارم: در هنگامه ریسک، اجتناب از تولید و بازنشر محتوای آمیخته به انگ‌ها و برچسپ‌های قومیتی، مذهبی، فرهنگی، صنفی و برچسپ های قومیتی نظیر اخبار و پیام‌های جعلی و جوک‌ها اهمیت زیادی دارد. زیرا به محتواهایی که به تمسخر قومیت‌ها، فرهنگ شهرها و افراد و صنوف می‌پردازند به تقویت همگرایی ملی و نهادی و سازمانی لطمه می‌زند و موجب تضعیف روحیه همکاری بین نهادی و واگرایی ملی و فروپاشی اجتماعی و توسعه بحران می‌شود.
اطلاعیه مهم معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ویروس کرونا
با توجه به شیوع برخی شایعات و گمانه‌زنی‌های گسترده و غیررسمی درباره ویروس کرونا در کشور که موضوع همه مردم ایران است، توصیه می‌شود رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی، موارد زیر را در انتشار و بازنشر اخبار مورد توجه قراردهند:
۱. هنگام دریافت اطلاعات و بازنشر آن انتظار می رود از منبع تولید اطلاعات و صحت و سقم آن مطمئن شوید و مانع از انعکاس «برداشت از موضوع‌ گمانه و اطلاعات ناقص» شوید؛
۲. انتشار گمانه زنی‌ها، شایعات و فایل‌های صوتی، تصاویر و ویدئوهای بدون منبع مشخص، ذکر آمار و ارقام بدون تایید از سوی نهادهای رسمی صرفاً موجب اضطراب و اغتشاش خبری است و تنها آرامش و امنیت روانی مردم را هدف قرارمی دهد لذا توصیه می شود به اخبار تولیدی رسانه های شناسنامه دار و رسمی توجه شود؛
۳. کرونا، یک مساله جهانی است و شفافیت در اطلاع رسانی موثق و دقیق وظیفه ابلاغی از سوی رئیس جمهور محترم به همه دستگاه‌هاست و طبعاً از رسانه‌ها انتظار می‌رود در این موضوع، دقت را برای صحت، سپس سرعت و رقابت را در اولویت بعدی قرار دهند؛
۴. با توجه به تخصصی بودن موضوع، صرفاً به انتشار اخبار رسمی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بپردازید؛
۵. از نشر و درج نظرات و دیدگاه های سایر دستگاه‌ها، چهره‌ها و مسئولان که متخصص و یا مرتبط با موضوع نیستند حتی الامکان خودداری شود؛
۶. اهتمام همه رسانه‌های کشور که دغدغه ایران را دارند، افزایش آگاهی مردم، ایجاد همبستگی ملی برای پیشگیری و بسیج همه امکانات برای کاهش انتشار ویروس و درمان مبتلایان احتمالی است و از رسانه‌ها که در این موارد همواره پیشگام و ازهفته ها قبل اطلاع رسانی را آغاز نموده اند انتظار می‌رود، همچنان همین مسیر را تداوم بخشند؛
۷. با توجه به انتشار گسترده اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی، وظیفه رسانه‌های شناسنامه‌دار و رسمی است که میدان‌دار و مرجع اطلاع رسانی برای مردم باشند تا ضمن جلوگیری از نگرانی بی مورد، موجب حفظ آرامش روانی مردم با دریافت اخبار درست و دقیق مورد نیازمردم دراین شرایط شویم.