مؤلفه‌های قدرت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران در ۴۱ سال گذشته

پایگاه رهنما :

بررسی برخی از متغیرها و مؤلفه‌های قدرت نشان‌دهنده این است که در 41 سالی که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد ایران توانسته به‌عنوان یک کشور تأثیرگذار در عرصه‌های مختلف، خود را مطرح کند. با بررسی شاخصه‌های تاثیر گذاری واحدهای سیاسی جهان، می‌توان گفت که ایران اسلامی دارای چند مؤلفه قدرت در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی است که این گزاره‌ها و مؤلفه‌ها نشان می‌دهد ایران یک کشور با تأثیرگذاری بالا در عرصه جهانی است.
جایگاه منطقه‌ای ایران
جایگاه منطقه‌ای ایران مسئله‌ای بوده که کشورهای غربی و رسانه‌های بین‌المللی بارها به آن اشاره‌کرده‌اند. نکته مشترک تمام این گزارش‌ها این بوده که هیچ مسئله‌ای در غرب آسیا بدون مشارکت و خواست ایران حل‌وفصل نمی‌شود. اندیشکده «شورای آتلانتیک» در مطلبی اعلام کرده که نفوذ منطقه‌ای ایران به‌رغم تحریم‌های آمریکا گسترش‌یافته است. پایگاه تحلیلی العربی الجدید نوشته: «ایران بر سرنوشت خاورمیانه حاکم شده است. با اینکه اقرار به این واقعیت دشوار است، اما برای شناخت چگونگی تعامل با آن، چاره‌ای جز اعتراف نداریم.» نکته مهم دیگر این است که ایران در 8 سال گذشته موفق به ایجاد یک شبکه بسیار قوی در سوریه و منطقه شده است. ایران با حمایت از نیروهای سوریه و با دعوت دمشق از مستشاران ایران برای اعزام به سوریه موفق شده است تا یک هراس راهبردی را برای رژیم صهیونیستی ایجاد کند. رسانه‌ها و مقامات رژیم صهیونیستی بارها به قدرت ایران معترف بوده‌اند. «جنگ با ایران، چیزی است که حتی نمی‌خواهم تصورش را بکنم»؛ این جمله‌ای است که «اران اتزیون» که سال‌ها در عالی‌ترین سطوح شورای امنیت رژیم صهیونیستی و وزارت خارجه این رژیم فعالیت کرده در مصاحبه‌ای مفصل با نشریه «هاآرتص» درباره احتمال وقوع درگیری نظامی میان تل‌آویو و تهران می‌گوید. این جمله به معنای نوع نگاه رژیم صهیونیستی به قدرت ایران است.
قدرت علمی
ایران در عرصه علمی نیز توانسته به یک قدرت برتر تبدیل شود. نشریه‌ انگلیسی «یونیورسیتی ورلد نیوز» در گزارش سال ۲۰۱۶ خود در مورد تولید رشد علمی در قاره‌ی آسیا، ایران را در صدر رتبه‌بندی رشد علم معرفی کرد و نوشت: «ایران کشوری متمدن است که در دو دهه‌ گذشته پیشرفت‌های چشمگیری را در زمینه‌های علم و آموزش تجربه کرده است». روزنامه جروزالم پست رژیم صهیونیستی نیز با اقرار به رشد علمی ایران نوشته است: «تعداد دانشگاه‌ها و دانشجویان ایرانی از زمان انقلاب اسلامی تاکنون بیش از ۲۰ برابر شده است؛ رشد حضور در رشته‌های فنی-مهندسی در ایران بسیار قابل‌توجه بوده است؛ ایران بر اساس اعلام سایت تامسون رویترز ۱۲، سریع‌ترین رشد تولید علم را در جهان دارد.»
قدرت نظامی
در زمینه نظامی نیز ایران سیزدهمین قدرت برتر جهان از نظر یو. اس. نیوز در سال 2018 است که رتبه‌بندی قدرت بر اساس میانگین امتیازات به 5 ویژگی رهبری، نفوذ اقتصادی مؤثر، نفوذ سیاسی، اتحادهای بین‌المللی قوی و نیروی نظامی قوی توجه دارد. همچنین بر اساس گزارش مجله «امریکن اینترست» ایران رتبه هفتم جهانی در میان 8 قدرت برتر جهان را به خود اختصاص داده که تمرکز این مجله بر سیاست خارجی، امور بین‌المللی، اقتصاد جهانی و امور نظامی و دو عامل تأثیرگذار در رتبه‌بندی آن نفوذ و تأثیرگذاری در سایر کشورها و قدرت دفاعی و موشکی است.
دکتر «آدام لو‌تر» عضو هیئت‌علمی دانشگاه هوایی وابسته به نیروی هوایی آمریکا، قدرت نظامی ایران را عاملی مهم در خاورمیانه ذکر کرده است: «ایران دارای یکی از قوی‌ترین نیروهای نظامی است که آمریکا در طول دهه‌ها با آن مواجه بوده است. ایران، تفاوت بسیار چشمگیری با گرانادا، پاناما، سومالی، هائیتی، بوسنی، صربستان، افغانستان و عراق دارد. تمامی این کشور‌ها در‌‌ همان ابتدای جنگ با نیروی دریایی، هوایی و زمینی بسیار قوی و تجهیزات پیشرفته آمریکا مواجه شدند که اصلاً توان نظامی آن‌ها ذره‌ای با توان نیروی نظامی آمریکا قابل‌مقایسه نبود.» همچنین ایران چهارمین قدرت بزرگ دنیا از نظر موشکی پس از آمریکا، روسیه و چین است.
قدرت نرم
یکی دیگر از مؤلفه‌های قدرت ایران، قدرت نرم است. ایران در این زمینه در عرصه منطقه‌ای توانسته به موفقیت‌های زیادی در 4 دهه گذشته دست یابد. قدرت نرم معمولاً به‌عنوان شکل برتر قدرت نیز نام‌برده می‌شود. ایران با تمرکز بر چند مقوله ماند استعمارستیزی، تأکید بر حق مردم، مردم‌سالاری دینی و مبارزه با تروریسم توانسته است در منطقه غرب آسیا قدرت نرم خود را در چند دهه اخیر افزایش دهد. قدرت نرم جمهوري اسلامي ايران به اعتراف كارشناسان بين‌المللي بخش مهمي از قدرت تأثيرگذاري ايران درصحنه منطقه‌اي و جهاني را تشكيل مي‌دهد. يكي از مفصل‌ترين گزارش‌هاي سال‌هاي گذشته درباره ابعاد گسترده قدرت نرم ايران سال 2017 در مجله «ديده‌بان محيط عملياتي» وابسته به «دفتر مطالعات نظامي خارجي» ارتش آمريكا به قلم «مايكل روبين» منتشر شد. مايكل روبين با اذعان به اين‌كه «ايران يك بازيگر جدي و ماهر در صحنه جهاني است»، توضيح مي‌دهد: «دست‌کم گرفتن ايران، يعني بازي كردن در زمين تهران و فلج كردن خود در مبارزه با اين كشور بر سر نفوذ «منطقه‌اي و جهاني». وي همچنين هشدار مي‌دهد: «مقابله باقدرت سخت ايران كافي نيست؛ استراتژي‌هاي قدرت نرم جمهوري اسلامي، پيچيده و عميق هستند و متأسفانه اغلب پاسخي به آن‌ها داده نمي‌شود.» همچنین نشریه‌ هافینگتون‌پست در گزارشی می‌نویسد که «قدرت ایران تنها در قدرت سخت این کشور نیست؛ آن چیزی که باعث رشد حضور ایران در منطقه شده است همان قدرت نرم این کشور است. جمهوری اسلامی در حالی تشکیل شد که تقریباً هیچ متحدی در منطقه نداشت؛ اما ایران توانست با کمترین هزینه‌ای در کشورهای عراق، سوریه، لبنان و دیگر مناطق منطقه نفوذ پیدا کند و با این روند، بدون شک نفوذ ایران طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده در منطقه افزایش خواهد یافت». در ادامه‌ این گزارش آمده است: «قدرت نرم ایران تنها تکنولوژیک نیست بلکه ایدئولوژیک هم هست و با کمک اهداف مشترکی همچون مخالفت با آمریکا و اسرائیل توانسته است متحدانِ قوی‌ای در منطقه پیدا کند». اوج قدرت نرم ایران نیز تشکیل محور مقاومت در منطقه است که به‌عنوان بزرگ‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین محور در غرب آسیا فعالیت می‌کند.
بررسی تنها چند نمونه از مؤلفه‌های قدرت ایران در 4 دهه گذشته نشان‌دهنده این است که باوجود شرایط پیچیده و سخت ایران در این سال‌ها، از 8 سال جنگ تحمیلی تا تحریم‌های ظالمانه آمریکا، ایران توانسته است در ابعاد مختلف، خود را به‌عنوان یک قدرت برتر در هرم قدرت جهانی مطرح کند. ایران ازلحاظ ژئوپلیتیکی به‌عنوان یکی از کشورهای مهم در جهان به شمار می‌رود و با دارا بودن وسعت و جمعیت مناسب در کنار منابع زیرزمینی کافی تمام زمینه‌ها برای رسیدن به رأس هرم قدرت را دارا است. اخیراً نیز مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) بر قوی شدن کشور به‌عنوان راه‌حل مبارزه با آمریکا تأکید کرده‌اند. ایران امکانات لازم برای قوی شدن در حوزه‌های مختلف را دارا است و در صورت برنامه‌ریزی این امر میسر خواهد بود؛ اما در کل، با تمام محذورات داخلی و بین‌المللی، ایران در 41 سال گذشته در ابعاد مختلف نظامی، فرهنگی، اقتصادی و... توانسته به‌عنوان قدرت برتر خود را مطرح کند