آثار اقتصادی یک سیلی سخت

پایگاه رهنما:

پس از ترور سردار سپهبد حاج قاسم سیمانی، در داخل با دو واکنش مواجه بودیم. واکنش نخست از سوی توده‌های مردم و جماعت ده‌ها میلیونی تشییع‌کننده‌ی شهید حاج قاسم سلیمانی و یارانش بود که خواهان گرفتنِ انتقام سخت از آمریکا بودند. در مقابل از گوشه‌و‌کنار عدّه‌ای محدود از شبه‌روشنفکران و برخی جریانات سیاسی خاص، مغالطاتی را مطرح کردند: یکی این‌که پاسخ دادن به این اقدام تروریستی دولتی، کشور را به باتلاق جنگ خواهد کشاند و دیگری این‌که در صورت پاسخ دادن به این ترور و با پررنگ‌تر کردن خط‌و‌مرزهای مقاومت، اوضاع اقتصادی مردم بدتر خواهد شد و این به نفع کشور نیست. پاسخ ادعای نخست شبه‌روشنفکران مغالطه‌گر، در این یادداشت نمی‌گنجد امّا در غلط بودنش همین بس که ترامپ پیش از سیلی سخت ایران، قرار بود 52 نقطه‌ی کشور را مورد حمله قرار دهد، اما پس از آن کاملاً منفعلانه از صلح سخن گفت. آثار مثبت این سیلی سخت را در این یادداشت مرور خواهیم کرد.

جهش قیمت نفت
افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی برای ایران از این جهت مهم است که ما اکنون، با کاهش مقدار صادرات نفت مواجهیم؛ بنابراین برای اینکه بتوانیم کمتر با کاهش درآمد نفت مواجه شویم، به افزایش بهای نفت نیاز داریم. پس از سیلی سخت سپاه پاسداران در حمله‌ی موشکی به پایگاه عین‌الاسد آمریکایی‌ها، بازار نفت به این اتفاق واکنش نشان داد. به گزارش رویترز، درحالی‌که بازار انتظار پاسخ ایران را نداشت، پس از حملات موشکی ایران به پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق قیمت نفت تا ۷۵/۷۱ دلار در هر بشکه نیز بالا رفت. این رقم، بالاترین میزان از نیمه ماه سپتامبر ۲۰۱۹ به شمار می‌رفت. نفت خام آمریکا نیز به ۸۵/۶۵ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین رقم از اواخر ماه آوریل به شمار می‌رفت. این افزایش قیمت از آن جهت اهمیت دارد که محور مقاومت بارها اعلام کرد که انتقام ایران، جدای از انتقام گروه‌های مقاومت است. این موضوع، برای بازار از این جهت اهمیت دارد که نشان می‌دهد ایران هر زمان اراده کند، می‌تواند قیمت نفت را بالا ببرد.

سهام عربستان و دلار آمریکا
عربستان به‌عنوان ابزار دست آمریکا در منطقه نیز از پس‌لرزه‌های اقتصادی سیلی سخت نخست ایران، در امان نبود. سهام آرامکوی سعودی روز گذشته، پس از حمله موشکی ایران به مواضع آمریکا در عراق، به ۳۴ ریال (۰۶/ ۹ دلار) سقوط کرد که پایین‌ترین سطح از آغاز تجارت آن از ۱۱ دسامبر تا‌کنون است. به‌این‌ترتیب ارزش سهام آرامکو نسبت به اوج ۷۰/۳۸ ریال خود (که در ۳۱ دسامبر ثبت شده بود) ۱۲ درصد سقوط کرده، اما همچنان از قیمت تعیین شده برای عرضه اولیه آن (۳۲ ریال) که ارزش‌گذاری شرکت را به ۷/۱ تریلیون دلار رسانده بود، بالاتر مانده است؛ بنابراین عربستان نیز از کشورهایی است که نگرانِ استمرار فرایند «انتقام سخت» است.
همچنین ارزش دلار نیز پس از سیلی سخت سپاه، به‌طور میانگین در جهان کاهش یافت. برای سنجش ارزش دلار به‌طور میانگین، عیاری به نامِ «شاخص دلار» وجود دارد که در آن ارزش سبدی از ارزهای دیگر در مقابل دلار را در بستر زمان اندازه‌گیری می‌کنند. کاهش یا افزایش این شاخص، می‌تواند نشان دهد که به‌طور میانگین چه میزان از ارزش دلار کم شده است. دقیقاً فردای سیلی سخت، شاخص دلار با کاهش ۴۷/۰ درصدی نسبت به‌روز قبلش و در سطح ۶۵۵/۹۶ واحد بسته شد. نرخ برابری هر فرانک سوئیس معادل ۰۳۰۶/۱ دلار اعلام شد.

دفن گروهی از تحریم‌ها
پس از سیلی سخت و انفعال ترامپ در پاسخگویی که منجر به ایجاد توازن امنیتی جدیدی در منطقه شد، می‌توان گفت بخشی از تحریم‌ها عملاً دفن شدند. این تحریم‌ها، بخشی از تحریم‌های مالی هستند که در اثر اعمال فشار امنیتی روی کشورهای حاشیه‌ی خلیج‌فارس، منجر به عدم دسترسی ایران به ساختار مالی کشورهای همسایه می‌شد. این بخش از تحریم‌ها در واقع از آزاردهنده‌ترین شکل تحریم‌ها بود که به‌صورت مستقیم و بی‌واسطه بر قیمت بازار آزاد ارز در ایران اثر می‌گذاشت. می‌توان گفت موضوع جهش نرخ ارز در زمستان 1395، بهمن 1396 و فروردین 1397 متأثر از این نوع تحریم بودند. امارات و عمان به‌طور خاص در این نوع از تحریم‌ها بسیار مهم هستند. این دسته از تحریم‌ها، با تقویت اقتدار نظامی-امنیتی کشورمان، کاملاً به نفع ایران تغییر می‌کند. اتفاقی که پس از زدنِ گلوبال‌هوک -پهپاد آمریکایی- و پس از حمله‌ی پهپادی یمنی‌ها به آرامکو، شاهد آن بودیم. در توازن امنیتی جدید -پس از هدف قرار دادن عین‌الاسد- یک گشودگی جدی در حوزه‌ی مالی ایجاد شد و حتّی به‌طور رسمی این خبر مخابره شد که 6 کارگزار ایرانی و صرافی‌های بانکی توانستند در دبی کار کنند.

این هنوز از نتایج سحر است
این‌ها بخشی از آثار اقتصادی اقدام بر محور نظریه‌ی مقاومت و نفی سازش بود. برخلاف القای برخی که می‌گفتند پاسخ ایران، به ضرر اقتصاد تمام خواهد شد، شواهد اقتصادی نشان می‌دهد که اتفاقاً نه‌تنها چنان نشد که ورق برگشت و وضعیت به سود ایران نیز شد. باید توجّه داشت که حمله‌ی موشکی به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد، بنا به فرموده‌ی رهبر معظم انقلاب، انتقام سخت نبود، بلکه تنها یک سیلی به‌صورت آمریکایی‌ها بود و آن‌ها باید منتظر سیلی‌های بعدی نیز باشند. همچنین سیدحسن نصرالله نیز انتقام اصلی را ازاله‌ی کامل نیروهای نظامی در منطقه خواند. اتفاقی که می‌تواند منطقه را برای اقتصاد ایران، بسیار امن‌تر و محیاتر کند؛ بنابراین باید منتظر برکات اقتصادی بیشتری در اثر عمل به نظریه‌ی مقاومت بود؛ این هنوز از نتایج سحر است.