شفافیت ‌هزینه‌های انتخاباتی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر

درحالی‌که مسئله شفافیت و دموکراسی، دو موضوع مهم و پیوندخورده با هم در نظام‌های سیاسی محسوب می‌شود، اما خوشایند نیست که بگوییم تاکنون یکی از جا‌هایی که شفافیت در آن وجود نداشته، هزینه‌کرد‌ها در انتخابات مجلس بوده است. واقعیت آن است که چگونگی تأمین هزینه‌های انتخاباتی و منابع مالی داوطلبان و نحوه هزینه‌کرد آن همواره جزء ابهام‌آلودترین سؤالاتی بوده که نه‌تن‌ها هیچ‌گاه پاسخ شفافی به آن داده نشده، بلکه باوجود ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات توسط رهبر معظم انقلاب در مهرماه ۱۳۹۵ که مشخصاً بند چهارم این سیاست‌ها به مقوله تعیین حدود و نوع هزینه‌ها و منابع مجاز و غیرمجاز تبلیغات داوطلبان و تشکل‌های سیاسی و چگونگی برخورد با تخلفات مالی آن‌ها بوده، در طول این سه سال، مجلس و دستگاه‌های مسئول در این زمینه که می‌بایست قوانین اجرایی این سیاست راهگشا برای انتخاب نماینده پاک دست و سالم را تصویب می‌کردند، سرگرم بازی‌های سیاسی و دعوا‌های دیگر بودند. هرچند کمتر از دو ماه به انتخابات مجلس باقی‌مانده و عملاً یک ماه دیگر کاندیدا‌های مجلس - اگر تاکنون تبلیغات غیرقانونی خود را شروع نکرده باشند- تبلیغات انتخاباتی خود را آغاز می‌کنند. ولی درعین‌حال، باز بسی جای خرسندی است که همین مجلس تصمیم گرفت کلیات طرح دوفوریتی شفاف‌سازی منابع تأمین مالی تبلیغات و فعالیت‌های انتخاباتی را با اصلاح برخی مواد قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی-آنهم نه با رأی بالا، بلکه در مجلس ۲۹۰ نفری، تنها ۲۱۶ نفر برای این طرح مهم در مجلس حاضر شدند و درنهایت لب مرزی، با ۱۴۹ رأی این طرح را تصویب کردند - ورود پیدا کند. بدون شک می‌توان گفت: به‌جز کسانی که بنا به دلایل موجه در مجلس حاضر نشدند، کسانی که در مجلس بودند، ولی به این طرح رأی مخالف یا ممتنع دادند، اعتقادی به شفاف‌سازی هزینه‌های تبلیغاتی ندارند.
یکی از سرفصل‌های مهم در انتخابات به‌ویژه انتخاباتی که با گستره بیشتری در کشور انجام می‌شود، بالا بودن هزینه‌های تبلیغاتی و منابع کسب آن است. این امر موجب شده همواره این سؤال مطرح شود که چه کسی باید این هزینه‌ها را تأمین کند یا این هزینه‌ها از کدام منابع تأمین می‌شود؟
در پاسخ به این سؤال برخی معتقدند که هزینه‌های تبلیغاتی نامزد‌ها از طریق سرمایه‌های شخصی نامزد‌ها و کمک‌های طرفداران تأمین می‌شود، اما واقعیت این است که با توجه به بالا بودن هزینه تبلیغات انتخابات، آن‌هم در شرایطی که رنگ و بوی تبلیغات انتخاباتی در ایران در سه دهه اخیر متفاوت از دهه اول انقلاب شده است، به‌رغم برخی ادعا‌ها که هزینه تبلیغات را خود نامزدها، گروه‌ها و افراد حامی وی تأمین می‌کنند، تأمین این منابع را باید در جای دیگری جست‌وجو کرد. به تعبیر دیگر، نامزد‌ها برای تأمین این هزینه‌ها به کمک‌های پنهان و آشکار افراد بعضاً مسئله‌دار، شرکت‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری و راه‌های غیرقانونی متوسل می‌شوند و این رنجی است که نظام اسلامی از آن می‌برد. کم نبوده از این جنس هزینه‌های مشکوکی که با اهداف خاص در تبلیغات یک نامزد یا نامزد‌های یک جریان سیاسی صورت گرفته است. همیشه بوده‌اند افرادی از جنس شهرام جزایری‌ها، بابک زنجانی‌ها، دانیال زاده‌ها و... که به کمین نشسته اند تا در فرصت مناسب خودشان را به یک نامزد یا یک جریان سنجاق‌کرده و با تزریق پول برای تبلیغات انتخاباتی، ره صدساله را یک‌شبه با پیروزی کاندیدای حمایت‌شده خود بپیمایند و همچون اختاپوس بر سرمایه‌های یک ملت با پیروزی کاندیدای موردنظر خود، چنبره بزنند.