سهم رسانه ملی در «تفریح سالم» خانواده‌ها

«تفریح سالم» یکی از جنبه‌های زندگی انسان است که در کنار همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مانند مناسک مذهبی، کسب روزی حلال، مشارکت اجتماعی، تربیت فرزندان و مسائل دیگر به آن توجه می‌شود؛ بخشی از این تفریح سالم بدون شک تفریح خانوادگی و تماشای فیلم در کنار خانواده است که می‌تواند هم بخشی از اوقات فراغت را پر کند و هم می‌تواند بخشی از تفریح سالم و خانوادگی افراد را شکل دهد. این کار، بخشی از فرایند افزایش روحیه اعتماد، امید و آرامش اجتماعی است که باید زمینه‌هایش شکل‌گرفته و به آن توجه شود؛ اما سؤال اینجاست که سینما و تلویزیون تا چه میزان در این جهت حرکت کرده و برای تحقق آن تلاش می‌کنند؟ زندگی انسانی، نیاز به تفریح دارد. این موضوع را رهبر معظم انقلاب سال‌های قبل مطرح کرده و بر آن تأکید کرده‌اند. برای نمونه ایشان در اول دی‌ماه ۱۷۳۱ و دیدار با گروه ورزش و سرگرمی بخش صدای سازمان صداوسیما، گفته‌اند: «اگرچه در جامعه، خیلی‌ها هستند که ممکن است آن را جدی نگیرند و فکر کنند که یک زندگی جامد و خشک و بی‌انعطاف و بی‌لبخند، می‌تواند زندگی موفقی باشد؛ اما چنین نیست. اگر در زندگی تفریح سالم نباشد؛ اگر آن لبخند طبیعی که ناشی از نشاط است بر لب انسان ننشیند، زندگی بر خود انسان و بر معاشران او، جهنم خواهد شد. اگر فرح و شادمانی در انسانی نباشد، ولو خیلی هم درآمد داشته باشد، مقام بسیار عالی داشته باشد یا نفوذ اجتماعی داشته باشد، این اصلاً برای او زندگی نیست و حتی نمی‌شود با او زندگی کرد».

یک توصیه راهبردی و فرصت‌هایی که از دست می‌رود
یکی از بهترین فرصت‌ها برای «تفریح سالم» خانواده‌ها، تولیدات هنری و رسانه‌ای مفید و سازنده برای آن‌هاست، اما در شرایطی که رهبر انقلاب بر اهمیت تفریح و شادی در زندگی تأکید دارند، بسیاری از هنرمندان و مسئولان حوزه فرهنگ و هنر به آن توجهی نداشته و شاید خلاف آن‌هم حرکت می‌کنند. این روز‌ها مردم به‌واسطه فشار ناشی از مشکلات اقتصادی و تنش‌های روانی موجود در جامعه، تفریحات کمتری به معنای واقعی دارند و شاید حتی فرصت با هم بودن خانوادگی نیز به علت داشتن شغل دوم و سوم برای تأمین مخارج زندگی، برای خیلی‌ها آن‌چنان فراهم نباشد و حضور در جمع‌های خانوادگی و تفریحات سالم خانوادگی به همان ساعات شب و پایان شب محدود شود که افراد در خانه و کنار خانواده به تماشای تلویزیون می‌نشینند یا از طریق شبکه نمایش خانگی فیلمی را دنبال می‌کنند یا در فضای مجازی حضور دارند؛ اما آیا برای همین فرصت محدود هم برنامه‌سازان به دنبال شادی مردم می‌روند؟
آثار فاخر طنز باید جای خود را در تلویزیون و حتی سینمای کشور باز کند؛ چراکه تفریح سالم، فرصتی برای ارتقای فرهنگ عمومی هم محسوب می‌شود، وگرنه ساخت سریال‌ها یا مجموعه‌های سطحی فکاهی که نه‌تن‌ها چیزی را به مخاطب اضافه نمی‌کند و بخشی از فرهنگ را هم لکه‌دار می‌کند، نمی‌تواند مورد خواست عمومی باشد.
در نیمه بهمن‌ماه ۱۸۳۱ رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان سازمان صداوسیما، همین موضوعات را به آن‌ها هشدار می‌دهند و بر لزوم دقت بر محتوای پیام‌هایی که از طریق رسانه ملی برای مخاطبان پخش می‌شود، تأکید می‌کنند. ایشان در آن دیدار می‌گویند: «بار‌ها در خصوص این اینکه فضای پیام‌ها فضای اعصاب‌خردکن و تشنج‌آور برای ذهن و اعصاب مردم نباشد، صحبت کرده‌ایم. خوب؛ در این سال‌های اخیر مقداری به مسائل تفریحی یا به قول شما طنز و فکاهیاتِ سرگرم‌کننده و فیلم‌های هنری و این‌ها پرداخته‌اید. این کارِ درستی است و همین‌طور باید حرکت کرد».
حالا ۷۱ سال از ارائه آن رهنمود گذشته است و بجای اینکه در همین مسیر حرکت شود، سال‌هاست که سریال‌های طنز فاخر و هنری از صداوسیما رخت بسته‌اند و در یکی دو سال اخیر، تلخ‌ترین موضوعات دست‌مایه برنامه‌سازان و فیلم‌سازان قرارگرفته است تا جایی که نه‌تن‌ها امیدی به مردم اضافه نمی‌کنند که گاهی امید را هم از مردم سلب می‌کنند.

تکرار یک هشدار تلخ
جواد شمقدری از سینماگران معروف که خودش هم روزی معاون سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است و در تابستان امسال و در جریان دیدار جمعی از هنرمندان با رهبر معظم انقلاب هم حاضر بوده است، به انتقادات ایشان در خصوص تلخ کردن کام مردم هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «معظم‌له به ساخت سریال‌های تلخ و ایجاد یک نوع تلخی در ذائقه مخاطب اشاره فرمودند. حتی مصداقی آوردند که «بی‌نوایان» تلخ است، ولی نهایتاً آن تلخی نمی‌ماند و یک حس خوبی در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند؛ اما ضعف سریال‌های ماست که یک تلخی در ذائقه و ذهن مخاطب باقی می‌گذارند و روح جامعه را جریحه‌دار می‌کنند». البته آنچه مدنظر رهبر انقلاب و دغدغه‌مندان این حوزه قرار دارد، این است که غنای محتوا‌ها نیز نباید فراموش شود و آثار فاخر طنز باید جای خود را در تلویزیون و حتی سینمای کشور باز کند؛ چراکه تفریح سالم، فرصتی برای ارتقای فرهنگ عمومی هم محسوب می‌شود، وگرنه ساخت سریال‌ها یا مجموعه‌های سطحی فکاهی که نه‌تن‌ها چیزی را به مخاطب اضافه نمی‌کند و بخشی از فرهنگ را هم لکه‌دار می‌کند، نمی‌تواند مورد خواست عمومی باشد.
«تفریح سالم» نیازمند برنامه‌ریزی، دقت و تلاش است و برنامه‌سازان باید با توجه به فرهنگ غنی اسلامی ایرانی زمینه‌ساز تولید محصولاتی شوند که هم لبخند امید و نشاط را روی چهره مردم بنشاند و هم فرصت‌های با هم بودن‌های خانوادگی را به تلخی مبدل نکند.