«اوکراین گیت» و سناریوهای پیش روی ترامپ

دموکرات‌ها از نخستین روز ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در سال ۲۰۱۶ به دنبال استیضاح وی بودند. اولین امید آن‌ها نیز پرونده «دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری آمریکا به نفع ترامپ» بود؛ اما «رابرت مولر»، بازرس ویژه پرونده بعد از چند ماه تحقیق درنهایت نتوانست امید دموکرات‌ها را برآورده کند و درنهایت، این تحقیقات باوجود این‌که با ابهام فراوان امکان روی دادن برخی تخلفات را تأیید کرد، اما ترامپ را از اتهام دست‌کاری نتایج تحقیقات تبرئه کرد. گذشتن ترامپ از سد تحقیقات مولر بسیاری از تحلیلگران را مطمئن کرده بود که وی باقدرت می‌تواند در انتخابات بعدی ریاست جمهوری شرکت کند و حتی به یک پیروزی قاطع و کم دردسر فکر کند؛ اما پس‌ازاین پرونده، پرونده موسوم به «اوکراین گیت» بار دیگر موضوع استیضاح ترامپ را بر سر زبان‌ها انداخت و «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا بامداد چهارشنبه (۳ مهر) اعلام کرد بعد از دیدار با همکارانش تصمیم گرفته رسماً این تحقیقات را آغاز کند.
اوکراین گیت چیست؟
اوکراین گیت به زبان ساده به سوءاستفاده ترامپ از اختیارات نهاد ریاست جمهوری آمریکا جهت بدنام کردن «جو بایدن» رقیب انتخاباتی خود در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا اطلاق می‌شود. ادعایی که اگر ثابت شود و اکثریت دو سوم سناتور‌ها در سنای آمریکا قانع شوند که ترامپ مرتکب چنین جرمی شده است، باید وی با کاخ سفید خداحافظی کند. موضوع آن‌طور که رسانه‌های آمریکا نوشتند به شکایت یک مأمور مخفی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) که ظاهراً برای نظارت بر عملکرد اعضای ارشد دولت در کاخ سفید گماشته شده بود، در خصوص جزئیات تماس تلفنی ۲۵ جولای (۳ مرداد) ترامپ با رئیس‌جمهور اوکراین مربوط می‌شد. فرد افشاگر مدعی شده بود که ترامپ تلاش کرده تا «زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین را متقاعد به آغاز تحقیقات درباره پرونده فساد مالی پسر «جو بایدن» رقیب اصلی ترامپ در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا کند و از این طریق شانس انتخاب مجدد خود در انتخابات آمریکا را افزایش دهد. آن‌طور که متن مکالمه ترامپ با «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین نشان می‌دهد، رئیس‌جمهور آمریکا از همتای اوکراینی خودخواسته پرونده قضایی علیه پسر جو بایدن را رسماً به جریان بیندازد. این مسئله باعث شده که ترامپ با خطر بزرگ استیضاح مواجه شود.
استیضاح در آمریکا
در تاریخ آمریکا استیضاح اتفاق نادری به شمار می‌رود. «آندرو جانسون» هفدهمین رئیس‌جمهور آمریکا اولین رئیس‌جمهوری بود که برای عزلش اقدام شد که البته این استیضاح بی‌نتیجه بود. «ریچارد نیکسون» سی و هفتمین رئیس‌جمهور از حزب جمهوری‌خواه دومین نفری بود که پس از پرونده واترگیت تلاش‌ها برای عزلش شروع شد؛ اما در نهایت در سال ۱۹۷۴ و سه سال قبل از پایان دور دوم ریاست جمهوری‌اش و پیش از استیضاح مجبور به استعفا شد. بیل کلینتون چهل و دومین رئیس‌جمهور آمریکا از حزب دمکرات نیز استیضاح شد، اما موفق به عبور از استیضاح گردید. در تمام این موارد، روسای جمهور آمریکا از استیضاح نجات یافتند. ترامپ چهارمین رئیس‌جمهور آمریکاست که شمشیر استیضاح بالای سر وی به لرزش درآمده و باید دید چه سرنوشتی در انتظار اوست. رسانه‌های آمریکا موضوع رسوایی اوکراین گیت را با واترگیت نیکسون مقایسه می‌کنند. واترگیت در حقیقت بخشی از نبرد وسیعی بود که برای استفاده از اختیارات گسترده نهاد‌های امنیتی در داخل حکومت آمریکا در جریان بود.
هرچه زمان می‌گذرد حمایت‌ها از استیضاح ترامپ بیشتر و بیشتر می‌شود. تاکنون ۲۰۶ تن از مجموع ۴۳۵ عضو مجلس نمایندگان حمایت خود را از روند استیضاح ترامپ اعلام کردند، اما در میان جمهوری خواهان تاکنون تنها یک نفر به نام «مارک آمودی» نماینده حوزه انتخابیه نوادا حمایت خود را از استیضاح اعلام کرده است. نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهد که حامیان استیضاح از مخالفین آن در افکار عمومی مردم آمریکا جلو زده است. اخیراً نزدیک به ۳۰۰ مقام سابق آمریکا نیز با امضای نامه‌ای از استیضاح «دونالد ترامپ»، حمایت کرده‌اند.
قانون اساسی آمریکا به کنگره این قدرت را داده است که رئیس‌جمهوری را به دلیل «خیانت، ارتشاء یا دیگر جرائم سنگین و تخلفات از قانون» از قدرت خلع کند. اگر لزوم استیضاح رئیس‌جمهور در کمیته قضایی مجلس نمایندگان تصویب شود، این موضوع در صحن علنی مجلس نمایندگان به رأی گذاشته خواهد شد. در آن مرحله اگر اکثریت اعضای مجلس نمایندگان به استیضاح رئیس‌جمهور رأی دهند، رئیس‌جمهور در مجلس سنا استیضاح خواهد شد. در مجلس نمایندگان با ۴۳۵ نماینده تعداد دموکرات‌ها (۲۳۵ نماینده) از جمهوری خواهان (۱۹۸ نماینده) بیشتر است لذا کسب اکثریت نصف بعلاوه یک در این مجلس برای استیضاح ترامپ کار چندان مشکلی نیست. در جلسه استیضاح، اگر دو سوم نمایندگان سنا به برکناری رئیس‌جمهور رأی دهند، او از این مقام کنار گذاشته می‌شود و معاون رئیس‌جمهور جای او را خواهد گرفت.
چشم‌انداز پیش رو
پرونده استیضاح ترامپ بسیار جدی شده و به نظر می‌رسد وی با چالش بزرگی مواجه شده باشد؛ لذا چشم‌انداز این پرونده را می‌توان در دو سناریو مطرح کرد:
سناریوی اول: استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان آمریکا رأی می‌آورد، اما در مجلس سنا به دلیل عدم همراهی جمهوری خواهان شکست می‌خورد و ترامپ همچنان رئیس‌جمهور باقی می‌ماند.
سناریوی دوم: ترامپ استیضاح و برکنار می‌شود، اما وی نتیجه را نمی‌پذیرد. هرچند به نظر می‌رسد به لحاظ قانونی وی کاری نمی‌تواند بکند، اما طرفداران سفیدپوست خود برتر پندار و نژادپرست وی ابایی از این ندارند که دست به اسلحه برده و وارد تعقیب و گریز مسلحانه شوند. به‌ویژه اینکه ترامپ بار‌ها اعلام کرده که برکناری وی کشور را وارد جنگ داخلی خواهد کرد.
به نظر می‌رسد محتمل‌ترین سناریو این است که استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان رأی خواهد آورد، اما در مجلس سنا با توجه به اکثریت جمهوری‌خواه این مجلس، این استیضاح به نتیجه نخواهد رسید؛ اما ضربه‌ای که این استیضاح به ترامپ وارد خواهد کرد می‌تواند وی را در انتخابات ۲۰۲۰ در موقعیت ضعف قرار دهد.