رمزارزها چگونه در دور زدن تحریم‌ها بکار می‌آید؟

پایگاه رهنما :

با پیشرفت تکنولوژی این روزها موضوع گسترش استفاده از پول های اینترنتی یا رمزارزها بسیار رواج یافته است و کارشناسان با رشد سریع درخواست‌ها برای خرید این شکل از پول مجازی ادعا میکنند که رمزارزها در آینده می توانند به طور کامل جای اسکناس و پول‌های مرسوم امروزین را بگیرند. این امر موجب شده تا کشورهای مختلفی به سرمایه گذاری در این حوزه روی آورند. کشورهای مختلف در گوشه گوشه جهان بررسی‌های خود را شروع کرده‌اند که ارز دیجیتال رسمی و تحت نظر بانک مرکزی خود را به‌عنوان یک ابزار جایگزین رمزارزهای فعلی معرفی کنند. در این میان پایگاه خبری دیکریپت نوشت: ایران، روسیه و انگلستان با جدیت در حال بررسی استفاده از رمز ارز ملی هستند.

تعریف رمز ارز

ارز دیجیتال به انواع پول‌های الکترونیکی اطلاق می‌شود و یکی از رایج ترین آنها، ارزهای رمز نگاری شده یا همان Cryptocurrency است. طبق  تعریف بانک مرکزی اروپا(ESB) پول مجازی نوعی از پول دیجیتال مقررات گذاری نشده است که معمولا  توسط توسعه دهندگان آن کنترل می شود و توسط اعضای یک جامعه مجازی خاص پذیرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرد. کریپتوکارنسی‌ به دو دسته توکن (Token)و کوین(Coin) تقسیم می شود. توکن و کوین شامل یک رشته  کد روی بلاک چین هستند. البته کوین ها بلاک چین اختصاصی دارند اما توکن ها روی بلاک چین های دیگر ایجاد می‌شوند مانند اتریوم (ethereum). مساله کلیدی یا ستون فقرات ارزهای رمز نگاری شده جهانی، بلاک چین   (Blockchain) است.

ویژگی ارزهای دیجیتال

 اگر در سیستم سنتی و متداول ارزهای جهانی مثل دلار و یورو بانکهای مرکزی کار شناسایی و تایید دریافت کننده و پرداخت کننده را به صورت متمرکز انجام می‌دهند، در مقایسه ای تقریبی بلاک چین یک سیستم ثبت اطلاعات و گزارش توزیع شده و به صورت غیرمتمرکز است یعنی از حاکمیت دولتها و واسطه ها خارج است . در این نوع ثبت تراکنش ، تاریخچه تراکنشها از اهمیت بالایی برخوردار است. همه چیز به صورت آنلاین و شفاف انجام میشود و با هر تراکنش تمام زنجیره برای نودها به روز رسانی میشود. به عنوان نمونه در بیت کوین ماینرها کار تایید تراکنش ها  را به صورت  حل مسائل ریاضی و  فراینداستخراج رمزهای جدیدیا Hash را انجام میدهند؛ در حال حاضر در برابر محاسبه هر بلاک 12.5 بیت کوین جایزه دریافت می‌کنند. ارزش رمز ارزها بسیار سیال و غیر قابل پیش بینی است از سال 2016 تا کنون ارزش بیت کویین حدود 10 هزار دلار و اتریوم 176 دلار است. با گذر زمان این پاداش کمتر و احتمالا در سال 2020 نضف شود. رمز ارزها برخلاف ارزهای رایج ،به صورت فیات (بدون پشتوانه ) است. علاوه بر بیت کوین و اتریوم ، حدود ۹۰۰ ارز دیجیتال  در بازارهای جهانی تجارت می‌شوند که مشهورترین آنها لایت‌ کوین، ریپل، مونرو، استلار، ، بیت کوین کش، ورج وآلت کوین ها هستند. درحال حاضر حدود 275 میلیارد دلار از تجارت جهانی با ارزهای دیچیتال انجام میشود.

ارز دیجیتال و دور زدن تحریم‌ها

برخلاف سیستم تبادلات پولی بین بانکی جهانی رایج مثل سوئیفت، در رمز ارزها، قابلیت پنهان بودن هویت مبادله‌گرها وجود دارد. اگرچه برخی گزارشات تایید نشده مثل اظهارات مدیر اجرایی ارشد گروه سیستم‌های امنیت سایبری «اینفوواچ» بیت کویین را وسیله ای برای تامین مالی پروژه های جاسوسی آمریکا و انگلیس می‌دانند، اما از یک دیدگاه منطقی این ارزها مزایا و معایبی دارند و اکثر کشورها تلاش می‌کنند ضمن پیشگیری از معایب ، از مزایای آنها بیشترین استفاده را ببرند.

ج.ا.ایران در ابتدا به دلیل نامعلوم بودن وضعیت استخراج رمز ارزها و سکوت قوانین شاهد چالش‌هایی در برابر این فناوری و برخی سو استفاده ها بود؛ طی سه مرحله از آذر ماه 97  تا نهایتا در جلسه 6 مرداد 98 هیات دولت به صورت رسمی استخراج رمز ارزها مانند بیت کوین یک فعالیت صنعتی که با اخذ مجوز قانونی اعلام شد. طبق تعریف بانک مرکزی چندین نوع رمز ارز وجود دارد:

1- رمزارز جهانروا: رمزارزی است که بهره برداری از آن و تبادلش محدود به هیچ جغرافیای خاصی نبوده و توسط عموم مردم دنیا بر بستر اینترنت قابل دسترس است؛

 2- رمزارز بانک مرکزي(CBCC)  این رمز ارز با پشتوانه ریال صادر میشود؛

 3-رمزارز منطقه اي: رمزارزی است که به پشتوانه یک دارایی مورد توافق در یک پیمان چندجانبه پولی بین چند کشور و با هدف تسهیل و تسریع تبادلات تجاری بین آن کشورها صادر و استفاده میشود؛

4- رمزارز حاصل از عرضه اولیه سکه/توکن ICO که طی آن، شخصی حقیقی یا حقوقی در داخل کشور اقدام به صدور رمزارز یا« توکن »دیجیتال جدید با پشتوانه یا بدون پشتوانه می‌کند؛

5- توکن: یک موجودیت دیجیتال که یک ارزش مجازی یا واقعی را نمایندگی میکند.

با توجه به توضیحات فوق، به صورت کلی سه  راه عمده دور زدن تحریم ها بوسیله رمز ارزها وجود دارد؛1- استفاده از رمز ارزهای جهانوار که  به صورت  اختصاصی یا غیر اختصاصی از طریق بلاک چین کد بندی ها و تراکنش ها را انجام میدهند 2-استفاده از رمز ارز ملی.3. استفاده از رمز ارزهای منطقه ای بین دو یا چند کشور با توافقات قبلی .

در مورد ثبت تراکنش‌های ارزهای جهانوار مانند بیت کویین که بالاترین ارزش را در بین ارزهای رمزپایه  دارد، مصرف انرژی و مقرون به صرفه بودن آن در برخی کشورها، باعث اقبال سرمایه گذاران این حوزه به کشورهایی مثل ایران شده است. به گفته «مصطفی رجبی مشهدی » معاون وزیر نیرو، برای تولید هر بیت‌کوین نیاز به ۷۲ هزار کیلووات ساعت برق است که این میزان معادل مصرف یک واحد مسکونی که مصرفی متعارف (۳۰۰ کیلوات ساعت) طی 24 سال در تهران است. براساس  اظهارات برخی  کارشناسان با بهره‌وری می‌توان قیمت تمام شده برق را بیش از 17 برابر کاهش داد و اگر برای هر کیلووات ساعت برق در داخل کشور 720 تومان در نظر بگیریم امکان کسب سود 250 دلاری در هر کیلووات ساعت وجود دارد. استدلال این دست از کارشناسان این است با توجه به تحریم انرژی در ایران، با استفاده از تبدیل انرژی به برق جهت استفاده ماینرها می‌توان در فناوری ارزهای رمز پایه این تحریم ها را به صورت غیرمستقیم دور زد. بر این اساس استخراج هر واحد بیت‌کوین ۸۳۰۰ دلار یا  ۱۰۸میلیون تومان در ایران درآمد دارد.

ارزهای رمزپایه ملی

در کنار قابلیت ارزهای جهانوار برای دور زدن تحریم ها ،رمز ارزهای ملی نیز در حال گسترش هستد. تفاوت اساسی این رمز ارزها با ارزهای جهانوار در پایداری و استیبل کوین بودن آنهاست به این صورت که به عنوان نمونه در ایران با سه پشتوانه ریالی، طلا و انرژی(مثل نفت ) قابل ارائه بوده و تحت رگلاتوری بانک مرکزی قرار میگیرد. بنابراین صدور آن منجر به تولید  نقدینگی نمی‌شود. «سعید مهدیون»معاون تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی در خصوص رمز ارز ملی و کاربرد آن در زمینه تسهیل تجارت اعلام کرد: با فراگیر شدن مسئله ارزهای رمزنگار و گسترش این صنعت، برخی از کشورها که در شرایط تحریم قرار داشتند یا به منظور تسهیل تجارت و مراودات مالی با سایر کشورها تصمیم به تولید رمز ارز ملی به عنوان ظرفیت مالی دولت در حوزه رمز ارز کردند و از این ظرفیت می‌توان به نفع تجارت و تسهیل مراودات مالی با توجه به فشارهای تحریمی آمریکا بهره برد. از سویی دیگر این رمز ارز در بستر زنجیره بلوک خصوصی صادر می‌شود و برخلاف رمزارزهای جهان‌روا همانند بیت‌کوین، قابلیت استخراج آن باMining  وجود ندارد. علیرضا دلیری معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، نیز بیان کرد در شرایط کنونی، اقتصاد ایران نیازمند استفاده از ارز دیجیتال است و چنانچه این حوزه به درستی مدیریت شود، منفعت بسیاری برای ایران دارد.

هدف اقتصاددانان این  است با رمز ارز ملی دارایی های منجمد را نقدپذیر نموده و آنرا در اختیار تولید قرار دهند. بهمن ماه سال 1397اولین رمز ارز ملی  با پشتوانه طلا توسط شرکت ققنوس عرضه شد. این رمزارز با نام «پیمان» باهمکاری چهار بانک پارسیان، پاسارگاد، ملی و ملت ایجاد شد.

همچنین اواخر مرداد ماه جاری بانک خلق چین (PBOC) اعلام کرد پس از پنج سال تحقیق، نمونه اولیه این رمز ارز که از معماری بلاک چین بهره می‌برد با موفقیت توسعه یافته است. به گفته معاون بانک مرکزی چین این رمز ارز ، موجب بهبود دسترسی، استفاده مردمی و ارتقاء نوآوری در بین بازرگانان خواهد شد.

رمز ارز ملی در ایران تا پیدا نمودن جایگاه واقعی و تطبیقات قانونی راه طولانی در پیش روی دارد، اما با توجه به  تجریه تحریم ها یک مسیر ضروری برای مبادلات پولی کشور است. با توجه به نوپا بودن صنعت رمز ارزها، در شرایط فعلی اکتفا به رمز ارز ملی کافی نیست و باید به صورت موازی رمز ارزهای جهانوار و منطقه ای به صورت جدی مورد بررسی و توجه قرار گیرد . اگرچه هنوز رمزارزها درصد کمی از تجارت جهانی را به خود اختصاص داده اند اما سرمایه گذاری هوشمندانه در سه حوزه رمز ارز ملی ، منطقه ای و جهانوار می‌تواند گزینه های بیشتری در اختیار کشور و سرمایه گذاران داخلی  برای دور زدن تحریمها در مقیاس کوچک و متوسط در حال حاضر و آینده قرار دهد.