چرا شجاعت در عرصه سیاست ضروری است؟

یکی از توصیه‌های مهم و راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با هیئت دولت، «نترسیدن از دشمن» بود. ایشان در این خصوص فرمودند: «برخی اوقات سخنانی را می‌شنوم که نشانه بیمناک بودن از دشمن است، درحالی‌که از دشمن، واقعاً نباید ترسید.» مرعوب نشدن در برابر دشمن یکی از توصیه‌های همیشگی و کلیدی رهبر انقلاب به مسئولان بوده است و مروری بر بیانات رهبر انقلاب در سه دهه اخیر نشان می‌دهد، این توصیه بار‌ها تکرار شده است. تکرار این موضوع در مقاطع مختلف حاکی از اهمیت و حساسیت آن است.

چرا نباید ترسید؟
اولین سؤالی که در این مورد می‌توان پرسید آن است که چرا باید شجاع بود و نباید از دشمن ترسید و ترس از دشمن چه عواقب و پیامد‌هایی به دنبال دارد. ترس عاملی روانی است که تأثیری فوری و عمیق بر تصمیم‌گیری‌ها می‌گذارد و می‌تواند دستگاه محاسباتی را دچار اختلالات جدی و مهم کند. در واقع ترس باعث می‌شود، واقعیت‌های صحنه، طور دیگری دیده‌شده و انسان را دچار خطا و اشتباه کند. در چنین حالتی قدرت و جایگاه خودی تضعیف‌شده و دشمن بزرگنمایی می‌شود. این دقیقاً همان چیزی است که دشمن در پی آن است و ابزاری مهم و کلیدی در جعبه سیاست‌های استکبار است. اغلب اقدامات و تأثیرگذاری‌های آمریکا درصحنه جهانی نه با استفاده از زور و سلاح که با استفاده از ابزار ارعاب است. رهبر انقلاب ۲۶ بهمن سال ۱۳۷۸ در این خصوص می‌فرمایند: «من بار‌ها عرض کرده‌ام که قدرت‌های استکباری - یعنی همین قدرت‌های سلطه‌گرِ جهانی - که مرتّب روی این کشور و آن کشور دست می‌اندازند و دولت‌ها و ملت‌ها را زیر یوغ خودش می‌کشانند، عمده کارشان از ترساندن می‌گذرد. قدرت واقعی‌شان آن‌قدر نیست که بر زبان می‌آورند. بدیهی است این‌همه که این‌ها با این انقلاب و با این کشور بدند، اگر قدرت داشتند، تاکنون این انقلاب این‌طور رشد نمی‌کرد و این‌گونه نمی‌ماند. آیا این خود دلیل نیست که سلطه‌گران امریکا و صهیونیست‌های عالم، آن‌چنان‌که ادّعا می‌کنند، قدرت ندارند؟! این‌ها عمده کارشان را از راه تهدید و مرعوب کردن پیش می‌برند.»

یک توصیه به ترسوها!
یک نکته مهم درباره کسانی که به نحوی از دشمن وحشت و ترس دارند آن است که آن‌ها اغلب، ترس خود را به‌حساب مردم می‌گذارند و مدعی هستند که مردم مرعوب شده‌اند و آنان صرفاً در حال انتقال نظر مردم هستند! تجربه ۴۰ ساله جمهوری اسلامی نشان می‌دهد مردم ترسی از دشمن ندارند و شجاعت خود را در بزنگاه‌های مختلف نشان داده‌اند. جنگ تحمیلی هشت‌ساله یکی از این بزنگاه‌های خطیر است. ۳۰ فروردین سال ۹۶ رهبر انقلاب به نکته مهمی در این مورداشاره کرده و فرمودند: «برای یک کشور بدترین موقعیت این است که مسئولین کشور از اخم و تهدید و تشر دشمن بترسند؛ اگر ترسیدند، در واقع در را برای ورود او و دخول او و تجاوز و تعرّض او بازکرده‌اند. کار را باعقل و با منطق و با حکمت باید انجام داد، در این تردیدی نیست، امّا با شجاعت باید انجام داد؛ با ترسیدن، با دلهره، با تحت تأثیر تشر و بداخلاقی و اخم و گرهِ ابروان قدرتمندان صاحب قدرت در دنیا قرار گرفتن، تحت تأثیر این‌ها واقع‌شدن، اوّل بدبختی است. خب کسی می‌خواهد بترسد، بترسد، امّا از طرف مردم نترسد؛ به‌حساب مردم نترسد. ملّت ایستاده‌اند.»

چرا برخی می‌ترسند؟
اما چرا این ابزار درباره اغلب کشور‌ها کارگر است؟ یک عامل مهم و زیربنایی، عدم پشتوانه مردمی کشور‌های مرعوب است. ازآنجایی‌که این کشور‌ها از پشتوانه و حمایت قاطبه مردم خود محروم هستند، به‌راحتی مرعوب توپ‌وتشر آمریکا شده و به خواسته‌های آن تن می‌دهند تا بتوانند همچنان بر مصدر قدرت باقی بمانند، هرچند این ماندن با خفت و خواری همراه باشد. نحوه مواجهه تحقیرآمیز آمریکا با برخی کشور‌های عربی -مانند عربستان سعودی- یک نمونه بارز و در مقابل چشم ماست. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) درباره ترس برخی کشور‌ها از آمریکا مردادماه سال ۱۳۷۹ روایت جالبی را عنوان کردند؛ «من در دوره ریاست جمهورى در اجلاس غیرمتعهد‌ها شرکت کردم و یک نطق بسیار پُرشور در آنجا ایراد کردم - حدود صد و یک کشور آنجا جمع بودند - بعد غالباً سران کشور‌ها آمدند و - به قول ما - طیّب الله گفتند و تأیید کردند. در بین آن‌ها که غالباً کشورهاى جهان‌سومی و آفریقایى و آسیایى بودند، یک رئیس‌جمهوری آفریقایى که نسبتاً هم جوان و بسیار فعّال بود، آمد و گفت: این حرف‌هایی که شما زدید، همه حرف‌های ما هم هست. در سازمان وحدت آفریقا و درجا‌های دیگر، ما هم عیناً همین حرف‌ها را داریم. فرق ما و شما این است که شما جرئت مى‌کنید این حرف‌ها را بر زبان مى‌آورید، ولى ما از امریکا مى‌ترسیم! اتفاقاً بعد از چندى همان بیم و ترسى که این جوان داشت، تحقّق هم پیدا کرد. چون ضد استکبارى بود، علیه او کودتا کردند و او را کشتند. بعد از یکى، دو سال این اتفاق افتاد.»

چاره ترس چیست؟
اگرچه عوامل مختلفی در ترسیدن یا نترسیدن از دشمن دخیل هستند، اما عامل ریشه‌ای و کلیدی در این ماجرا میزان ایمان و ارتباط با خداوند متعال به‌عنوان منبع لایزال قدرت است؛ قدرتی که اگر به آن ایمان داشته باشیم، ابرقدرت‌های زمینی در برابر آن ضعیف و ناتوان جلوه می‌کنند و دیگر دلیلی برای ترسیدن از آن‌ها وجود نخواهد داشت. قرآن کریم بار‌ها مواردی را برای نمونه مثال زده است که افرادی از جبهه حق هرچند در اقلیت بوده‌اند و طرف مقابل نیرو و توان مالی و نظامی بسیار بیشتری داشته، اما آنان به ایمان و اتکا به خدا نهراسیده و دشمن را شکست دادند. داستان حضرت موسی و ابراهیم دو نمونه از این رویارویی جبهه حق و باطل است. درواقع توصیه رهبر معظم انقلاب به نهراسیدن از دشمن یک توصیه دینی و الهی است؛ توصیه‌ای که خداوند بار‌ها در قرآن خطاب به اهل ایمان تکرار کرده است. ایشان در تیرماه سال ۱۳۹۳ در دیدار مسئولان نظام برای چندمین مرتبه به این قضیه اشاره‌کرده و می‌فرمایند؛ «تأثیر شیطان در دستگاه محاسبه ما، از راه تهدید و تطمیع است؛ از یک طرف ما را می‌ترساند: آیه شریفه قرآن در سوره مبارکه آل‌عمران [می‌فرماید]: اِنَّما ذلِکُمُ الشَّیطنُ یُخَوِّفُ اَولِیآءَهُ فَلا تَخافُوهُم وَ خافُونِ اِن کُنتُم مُؤمِنین. در قضیّه‌ى غزوه‌اى که بعد از اُحد اتّفاق افتاد - که آمدند شایعه کردند که دشمن آمد، پدرتان درآمد، همه چیزتان از دست رفت - پیغمبر فرمود: آن‌کسانی که امروز در جنگ اُحد زخمى شدند، همان‌ها شمشیر بردارند و بیایند؛ اگر هیچ‌کدامتان هم نیایید، من تنها خواهم رفت. پیغمبر اکرم راه افتاد، کسانى که آن روز در اُحد زخمى شده بودند، شمشیر برداشتند با پیغمبر راه افتادند رفتند و دشمن را که در نزدیک مدینه - [خبر]درست بود - کمین کرده بود و قصد داشت که حمله کند به‌صورت غافلگیرکننده، تارومار کردند و برگشتند. فَانقَلَبوا بِنِعمَةٍ مِنَ اللهِ وَ فَضلٍ لَم یَمسَسهُم سوء؛ بعد می‌فرماید که: اِنَّما ذلِکُمُ الشَّیطنُ یُخَوِّفُ اَولیاءَه. یکى از کارهاى شیطان ترساندن است: اَلشَّیطنُ یَعِدُکُمُ الفَقر؛ شما را از فقر می‌ترساند - بنا بر یک احتمال در معناى این آیه شریفه - این تهدید بود، از طرف دیگر تطمیع است؛ از سوى دیگر وعده می‌دهد شیطان، وعده‌هاى فریبنده؛ اینجا هم آیه شریفه قرآن می‌فرماید: یَعِدُهُم وَ یُمَنّیهِم وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیطنُ اِلّا غُرورا؛ وعده می‌دهد، آرزو‌ها را در دل آن‌ها بیدار می‌کند، زنده می‌کند، یک آینده رنگى و دروغین و خیالى مثل سراب در مقابل چشم مؤمنین به خود می‌گذارد؛ وَ ما یَعِدُهُمُ الشَّیطنُ اِلّا غُرُورا؛ امّا فریب است. از یک طرف تهدید، از یک طرف تطمیع؛ مثل رفتارى که امروز آمریکا دارد و قدرت‌های استکبارى همیشه [دارند]؛ از یک طرف تهدید می‌کنند، از یک طرف تطمیع می‌کنند.» راز توصیه همیشگی رهبر انقلاب به مسئولان درباره تقویت ارتباط با خداوند و افزایش معنوی در این نکته ظریف نهفته است که ایمان و ترس از دشمن رابطه‌ای معکوس دارند.