چالش پیری یا چالش جاسوسی؟

تلفن همراه خود را برمی‌دارید و سری به شبکه‌های اجتماعی می‌زنید و می‌بینید که به‌یک‌باره گَرد پیری بر روی چهره بسیاری از هنرمندان و فوتبالیست‌ها و برخی از دوستانتان نشسته است. با تعجب عکس‌ها را دنبال می‌کنید و کم‌کم متوجه می‌شوید که چالش جدیدی در فضای مجازی به راه افتاده است؛ چالش پیری! این بار فضای مجازی ‏یکی از وسوسه‌انگیزترین سرگرمی‌های خود را عرضه کرده است. نرم‌افزاری که می‌تواند با یک انتخاب، چهره دوران پیری و جوانی شما را نشان دهد و حتی جنسیت شما را تغییر دهد. هشتگ چالش پیری یکی از داغ‌ترین هشتگ‌های هفته‌های اخیر بود و کاربران با استفاده از آن عکس‌های فیلترشده خود در این نرم‌افزار را در شبکه‌های اجتماعی با دیگران به اشتراک گذاشته‌اند.

فیس‌اپ چیست؟
فیس‌اپ یک نرم‌افزار تغییر چهره روسی است که در سال ۲۰۱۷ ابداع شده است. این برنامه در اپ‌استور اپل و گوگل‌پلی برای دستگاه‌های اندرویدی ارائه شده است. سازنده فیس‌اپ به‌تازگی اعلام کرده، در حال حاضر نام و تصاویر ۱۵۰ میلیون نفر در سرور‌های این برنامه موجود است. وب‌سایت شبکه خبری «ای‌بی‌سی» گزارش داده است روزانه ۷۰۰ هزار نفر در سراسر جهان این برنامه را دانلود می‌کنند. بر اساس گزارش مجله آمریکایی «فوربس»، دست‌کم ۱۰۰ میلیون نفر این برنامه را از گوگل‌پلی دریافت کردند، در حالی که مدیران اپ‌استور هم اعلام کردند فیس‌اپ در ۱۲۱ کشور، در رده اول برنامه‌های دانلودشده قرار دارد. این مجله آمریکایی هشدار داده است که فیس‌اپ در حال حاضر تصاویر و نام ده‌ها میلیون نفر از کاربران خود را در اختیار دارد و می‌تواند بر اساس شرایط استفاده که در مقدمه نصب آن درج شده، از این اطلاعات برای هر هدف و در هر زمانی بهره ببرد. نرم‌افزار فیس‌اپ با استفاده از هوش مصنوعی و به‌کارگیری چند فیلتر و ویژگی سعی می‌کند نسخه‌های مختلفی از چهره کاربران در جوانی، میان‌سالی و پیری، در حال لبخند، با رنگ و مدل‌های مختلف مو و حتی با تغییر جنسیت بسازد. پیش از این امکان تغییر رنگ پوست نیز وجود داشت که به دلیل اعتراضات ضد نژادپرستانه به فیس آپ، این فیلتر توسط شرکت تولیدکننده حذف شد. چیزی که این نرم‌افزار را از نمونه‌های مشابه آن متمایز می‌کند، طبیعی بودن فیلتر‌ها و تغییرات ایجاد شده بر روی چهره افراد است. برنامه FaceApp توسط تیمی کوچک از سنت پترزبورگ روسیه ساخته شده است. یاروسلاو گونچاروف، بنیانگذار و مدیر عامل فیس اپ می‌گوید: «ما فناوری جدیدی را توسعه دادیم تا با استفاده از شبکه‌های عصبی بتواند چهره افراد را دست‌کاری کند، در حالی که هنوز قابلیت فتورئالیستی آن حفظ شده است». در هفته‌های اخیر چالش فیس‌اپ یا چالش پیری در شبکه‌های اجتماعی، توجهات زیادی را به این برنامه جلب کرده است.

چالش پیری یا چالش جاسوسی؟
سؤالی که به‌تازگی برای کاربران مطرح‌شده این است که آیا چالش پیری موج یک سرگرمی ساده است یا یک جاسوسی پیچیده؟ برخی کاربران با توجه به تجربه‌های مشابه از جمله چالش ۱۰ سال قبل فیس‌بوک معتقدند این شبه چالش هم برای جمع‌آوری اطلاعات رخ‌داده و نباید در آن مشارکت کرد. همه این چالش‌ها ظاهری سرگرم‌کننده دارند، اما لایه‌های پنهانی از مالی تا امنیتی نیز در دل خود جای‌داده‌اند. کارشناسان و مقامات امنیتی بسیاری از کشور‌ها می-گویند امنیت سایبری فیس‌اپ ضعیف بوده و کاربران باید هرچه سریع‌تر برنامه مذکور را از گوشی خود پاک کنند.

 

این موضوع تا حدی جدی شده است که مجلس سنا به نامزد‌های انتخابات ۲۰۲۰ ایالات‌متحده توصیه کرده دور استفاده از این برنامه را خط قرمز بکشند. بسیاری از کارشناسان پلیس فدرال آمریکا و سایر مقامات امنیتی در ایالات‌متحده بر این باورند ازآنجاکه شرکت توسعه‌دهنده فیس‌اپ در روسیه مستقر است، احتمالاً وظیفه جاسوسی از تصاویر گرفته‌شده از کاربران در سراسر جهان و دسترسی به سایر داده‌ها و اطلاعات حریم خصوصی آن‌ها را بر عهده دارد. در صفحه حریم خصوصی این نرم‌افزار ذکرشده ممکن است عکس و برخی از مشخصات یا اطلاعات کاربران با دیگر شرکت‌های زیرمجموعه همین گروه به اشتراک گذاشته شود. نگرانی کارشناسان مربوط به قابلیت این برنامه است که می‌تواند بدون اجازه کاربر به عکس‌های گالری تلفن کاربر دسترسی یابد و آن‌ها را ذخیره و استفاده کند. این افراد با توجه به تسلط دولت روسیه بر شرکت‌های خصوصی این کشور، این شائبه را خیلی پررنگ می‌دانند؛ زیرا بنا بر قوانین روسیه اگر سازمان اطلاعاتی این کشور بخواهد به اطلاعات شرکت‌ها دسترسی یابد، این شرکت‌ها موظف به همکاری هستند. از طرفی به نظر می‌رسد رقبای غربی این نرم‌افزار بیشتر برای حفظ منافع خودشان بر وجهه جاسوسی بودن آن تأکید می‌کنند و ترجیح می‌دهند امتیاز جمع‌آوری اطلاعات کاربران در انحصار خودشان باقی بماند. چراکه بسیاری از نرم‌افزار‌های غربی و آمریکایی هم گاه دسترسی‌های بیشتری از کاربران درخواست می‌کنند و اخبار رسوایی خریدوفروش این اطلاعات نیز بار‌ها در رسانه‌ها منتشر شده است؛ بنابراین توصیه به رعایت امنیت در فضای مجازی مختص به این برنامه نیست و اکثر نرم افزار‌هایی که افراد نصب می‌کنند در هنگام نصب دسترسی‌های زیادی را با اجازه خود کاربران پیدا می‌کنند و کسی به آن‌ها توجه ندارد. کاربرانی که نگران دسترسی‌های فیس‌اپ و دیگر برنامه‌های نصب‌شده درگوشی خود هستند، بهتر است در بخش تنظیمات سیستم‌عامل گوشی، دسترسی برنامه‌ها را بررسی و در صورت صلاحدید، این مجوز را برای آن‌ها لغو یا برنامه‌های مذکور را پاک کنند.

 

درهرصورت لازم است قبل از تن دادن به چالش‌های طراحی‌شده جذاب که وجوه متعددی دارند، کمی تأمل کرده و فریب این جذابیت را نخوریم. این جمله که «عکس من به چه درد می‌خورد یا اطلاعات من به درد کسی نمی‌خورد» ساده‌انگارانه‌ترین نوع مواجهه با موضوعات است. شاید لازم به یادآوری باشد، کلان داده‌ها، امروزه از مؤلفه‌های قدرت کشور‌ها محسوب می‌شوند. همین اطلاعاتی که می‌گوییم به درد کسی نمی‌خورد، عامل مهمی برای بقا و ماندگاری غول‌های فناوری هستند؛ بنابراین لطفاً خودتان و اطلاعاتتان را دست‌کم نگیرید و قبل از شرکت در چالش پیری به امنیت خود در دنیای مجازی فکر کنید. در دست داشتن اطلاعات مردم یک جامعه، آن‌ها را قابل‌برنامه‌ریزی، مدیریت و پیش‌بینی می‌کند.