چالش‌های پیش‌روی جانسون در ساختمان شماره ۱۰

پایگاه رهنما :

پس از استعفای ترزامی از سمت نخست‌وزیری انگلیس، در 24 می 2019 (3 خرداد 1398)، کابینه دولت این کشور روزهای سخت و آشفته‌ای را تجریه کرد اما در نهایت پس از حدود دو ماه پر چالش، در رقابت درون حزبی محافظه‌کاران، بوریس جانسون 55 ساله موفق شد بر رقیب خود، جرمی هانت چیره شود و کلید خانه شماره 10 در خیایان داونینگ یا به عبارت بهتر، خانه و دفتر کار رسمی نخست‌وزیر و مرکز دولت پادشاهی در کشور بریتانیا را تصاحب کند.

در جریان رای گیری اعضای حزب محافظه‌کار انگلیس، بوریس جانسون ۶۶ درصد آراء یعنی حدود نود و دو هزار رای و جرمی هانت ۳۴ درصد آراء را کسب کرد و جانشین رئیس سابق خود، ترزا می شد. جانسون در۱۹۶۴ در منهتن نیویورک متولد شده و به همین دلیل تا سال ۲۰۱۶ که شهروندی آمریکایی خود را رها کرد، شهروندی دوگانه داشت.

او در مقام یک روزنامه‌نگار کار خود را آغاز و در سال‌های بعد از 2000 در مقام سیاست‌مداری برجسته ظهور کرد. او  علاوه بر روزنامه نگاری از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ نماینده پارلمان و از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ شهردار لندن بود. وی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ نیز وزیر خارجه انگلیس بوده است که بر سر اختلاف با «ترزا می» از این مقام استعفا داد. با تمام این اوصاف، اعلام رسمی نخست وزیری جانسون پس از صدور  فرمان نصب او از سوی ملکه در روز چهارشنبه دوم مرداد خواهد بود. نخست‌وزیر جدید انگلستان با سطح ازمسائل همچون برگزیت، نوع تعامل با ایران و سازماندهی به کابینه خود مواجه است.

مساله برگزیت و فرصت سه ماهه جانسون

بدون تردید، اصلی‌ترین چالش بوریس جانسون، کسب موافقت پارلمان بر سر نحوه خروج این کشور از اتحادیه اروپا است. پیش نویس طرح خروج انگلیس از اتحادیه اروپا آذر سال گذشته به تأیید ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا رسید اما پارلمان انگلیس سه بار به این طرح رأی مخالف داد. جانسون ۳ ماه فرصت دارد تا برای تحقق برگزیت از سد پارلمان عبور کند.

بوریس جانسون بلافاصله پس از آن‌که از سوی اعضای حزب محافظه‌کار به عنوان نخست وزیر جدید انگلیس انتخاب شد، در اظهاراتی وعده داد تا روند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را تا پایان اکتبر اجرا کند. بر اساس این گزارش، جانسون در سخنانی پس از پیروزی بر جرمی هانت وزیر خارجه انگلیس و کسب نخست وزیری انگلیس، تصریح کرد: می خواهیم انرژی تازه‌ای به کشور بدهیم. می خواهیم برگزیت را تا 31 اکتبر (9 آبان 1398) نهایی کنیم. می خواهیم از همه فرصت هایی که برگزیت به همراه خواهد آورد، استفاده کنیم.

ایراد این اظهارات در شرایطی است که میشل بارنیه مذاکره کننده برگزیت اتحادیه اروپا نیز در اظهاراتی گفت: اتحادیه اروپا آماده همکاری با نخست وزیر جدید انگلیس برای یک برگزیت منظم است. وی افزود: ما منتظر همکاری سازنده با جانسون هستیم، هر زمان که رسما به قدرت برسد تا روند نهایی کردن توافقنامه برگزیت و دستیابی به یک برگزیت منظم را نهایی کنیم.

جانسون و افزایش تنش‌ها با ایران

علاوه بر مسئله برگزیت، موضوع برخورد با ایران در موقعیت جدید را می‌توان دومین مساله بزرگ جانسون، ارزیابی کرد. در روزهای اخیر، تنش‌ها میان تهران و لندن در روزهای اخیر بر سر توقیف کشتی حامل نفت ایران در جبل الطارق و کشتی استنا ایمپرو انگلیس در تنگه هرمز بالا گرفته است. در نتیجه این بحران، دولت انگلیس تاکنون سه نشست اضطراری در این باره تشکیل داده و وزیر امور خارجه این کشور، ایران را به اقدام غیر قانونی و تلافی جویانه متهم کرده است. اتهامی که ایران قویاً رد کرده و مقایسه این دو رویداد را خوانشی نادرست توصیف کرده است.

در چنین موقعیتی جانسون به نظر می‌رسد وظیفه‌ای دشوار را در تصمیم‌گیری در قبال تهران دارد. توجه به این امر ضروری است که او اولین نخست وزیر انگلیس پس از پیروزی انقلاب اسلامی بشمار می‌رود که پیشتر در کسوت وزیر خارجه به ایران سفر کرده است. همین امر موجب شده که او شناخت بهتری از تهران داشته باشد و طی روزهای آینده احتمالا شاهد مواضع او نسبت به ایران خواهیم بود.

بسیاری بر این باور هستند بوریس جانسون شخصیتی همانند ترامپ انگلیس دارد و این امر بسیار محتمل است که در دوران بوریس جانسون رابطه انگلیس با آمریکا تقویت شود و سیاست های انگلیس در قبال ایران شدت بیشتری پیدا کند. زمانی این موضوع نسبت به ترهان جدی‌تر می‌شود که به این نکته توجه داشته باشیم که رئیس جمهور آمریکا، در دوران رقابت درون حزب جانسون با هانت، از او به شکل تمام عیار حمایت کرد و در ادامه بعد از انتشار خبر تصدی جانسون بر منصب نخست‌وزیری، ترامپ نیز نخستین سیاستمداری بود که به جانسون تبریک گفت.

با وجود تمام این اوصاف، وزیر امور خارجه ایران بعد از انتخاب جانسون به عنوان نخس‌وزیر جدید، ضمن یادآوری چند نکته مهم از جمله اهمیت ایران برای حفاظت از خلیج فارس و تامین امنیت منطقه، به بوریس جانسون برای رسیدن به مقام نخست‌وزیری انگلیس تبریک گفت. به گزارش ایسنا، محمدجواد ظریف، در پیامی توییتری نوشت: «توقیف (نفتکش حامل) نفت ایران توسط دولت ترزا می و به فرمان ایالات متحده، به زبان ساده و روشن، دزدی دریایی است. نخست‌وزیر شدن همتای سابقم بوریس جانسون را تبریک می‌گویم. ایران به دنبال تقابل نیست. ولی ما در خلیج فارس، ۱۵۰۰ مایل ساحل داریم. این آب‌های ما است و از آن محافظت خواهیم کرد.».

چیدن اعضای کابینه و دومینوی استعفاها

در کنار ایران و برگزیت، دیگر مساله مهم برای جانسون به عنوان نخست وزیر جدید انگلیس، مدیریت کابینه و مناسبات درون حزب خود است. طی روزهای گذشته، پس از اطلاع یافتن برخی از اعضای کنونی کابینه انگلستان از پیروزی جانسون در انتخابات درون حزبی و انتخاب او به عنوان رئیس جدید حزب محافظه‌کار، شاهد روندی از استعفای اکثر وزرای کابینه ترزا می و نمایندگان حزب محافظه کار به دلیل مخالفت با سیاست های وی بوده‌ایم.

به گزارش روزنامه گاردین، «آلن دانکن» معاون وزیر خارجه انگلیس قبل از مستقر شدن جانسون در خانه شماره ۱۰ انگلیس روز دوشنبه از کابینه دولت استعفا کرد. دانکن که یکی از منتقدان جدی جانسون در مورد برکناری «کیم داروک» سفیر انگلیس در آمریکا بود، در بیانیه‌ای علت استعفای خود را دوست نداشتن همکاری با جانسون معرفی کرد. پس از افشای سخنان داروک علیه دونالد ترامپ و فشار واشنگتن به لندن برای برکناری وی، دانکن بشدت از سیاست های ضعیف جانسون در برابر آمریکایی ها انتقاد کرد.

معاون وزیر خارجه انگلیس در حالی روز دوشنبه از کابینه دولت استعفا می دهد که پیش از این، دیگر وزرای منتقد جانسون از جمله فیلیپ هاموند وزیر دارایی و دیوید کوگ وزیر دادگستری استعفا کرده بودند. در کنار استعفای وزیر دادگستری و دارایی انگلیس، شش تن از نمایندگان حزب محافظه کار این کشور اعلام کردند، در صورت انتخاب جانسون به عنوان نخست وزیر آتی، آنان حزب محافظه کار را ترک خواهند کرد و به حزب لیبرال دموکرات خواهند پیوست.