ضرورت تدوین گام دوم هسته‌ای

حال این روز‌های برجام، نتیجه هم‌افزایی اروپا و آمریکا است؛ با این توضیح که آمریکا یک‌جانبه از برجام خارج شد و اروپا سکوت کرد؛ این سکوت عامدانه و در جهت همراهی با آمریکا و به حداقل رساندن عایدات ایران از برجام بود. اروپا نه‌تن‌ها به تعهدات خود پایبند نبود بلکه تنها هر بار با وعده‌های سرخرمن، برای خود زمان می‌خرید. آن‌ها INSTEX که بیشتر به کانالی برای تبادل غذا و دارو بود را جایگزین SPV کردند که البته هنوز این ساختار نیم‌بند ثبت و عملیاتی نشده است.
دولت آقای روحانی که از تعلل پی در پی اروپایی‌ها کلافه شده، اعلام کرد علاقه‌ای ندارد بعدازاین مدت طولانی به همه تعهداتش در برجام پایبند باشد و در فرآیندی گام‌به‌گام و چندمرحله‌ای، در بازه‌ای ۶۰ روزه نسبت به کاهش تعهداتش اقدام خواهد کرد؛ با این ضرب‌الاجل ۶۰ روزه برخی امید داشتند کشور‌های اروپایی اقدام مؤثری در جهت تأمین منافع ایران انجام دهد؛ اما باگذشت بیش از ۳۰ روز از اولتیماتوم ۶۰ روزه ایران، هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در کمال خونسردی در نشست مشترک با دکتر ظریف می‌گوید: «توقع معجزه نداشته باشید!» این جمله آب پاکی را روی دست دولتی‌ها ریخت و به‌صراحت گفت: آبی از اروپا گرم نخواهد شد؛ نه امروز، نه ۱۸ تیر و نه هیچ زمان دیگری!
اگر مواضع فرانسه که نقش پلیس بد را در مذاکرات ایفا می‌کند، هم به مواضع هایکو ماس اضافه کنیم، متوجه خواهیم شد که رفت‌وآمد مقامات اروپایی گره‌ای از مشکلات باز نخواهد کرد. جایی که به گفته مکرون «جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، هدف مشترک فرانسه و آمریکاست و برای رسیدن به آن نیاز به آغاز مذاکرات بین‌المللی و همه‌جانبه جدید است.» بنابراین یکی از فانتزی‌های اروپا از بدو مذاکرات تاکنون، متوقف کردن ایران در فعالیت‌های هسته‌ای در قالب برجام و در گام‌های بعدی تحمیل برجام‌های موشکی و منطقه‌ای به ایران است.
کارنامه کشور‌های اروپایی در فراز و نشیب‌های مراودات دیپلماتیک و اقتصادی سیاه است و در هر برهه‌ای در مقابل صداقت و همکاری ایران، هیچ گام مثبت و قابل‌اعتنایی برنداشته‌اند؛ از دور زدن تیم مذاکره در دوران اصلاحات گرفته تا برجام؛ برجامی که به‌جز سازوکار‌های پوشالی و مواضع زیاده خواهانه و تهدیدآمیز در مورد برنامه موشکی و رفتار منطقه‌ای چیزی عاید ایران نکرده است. در حقیقت هیچ روزنه روشنی در مراودات و مواضع مبهم و دوپهلوی اروپایی‌ها دیده نمی‌شود و تنها می‌توان گفت: اقدامات و مواضع آن‌ها تکمیل‌کننده جورچین آمریکا است؛ بنابراین وقایع میدانی نشان می‌دهد، اعتماد به اروپا و دل‌خوش کردن به اینستکس و ... تأمین‌کننده منافع ایران نیست؛ مقامات دستگاه سیاست خارجی باید نه از ۱۸ تیر که پایان مهلت ۶۰ روزه ایران به اروپا است، بلکه از همین حالا به فکر گام دوم باشند؛ چراکه از تنور اروپا چیزی گرم نخواهد شد. از طرفی آمریکا همچنان راهبرد دوگانه فشار- مذاکره را به‌پیش می‌برد؛ حتی فرستادن میانجی برای پادرمیانی نیز از عمق خصومت و کینه‌ورزی آمریکا به ایران کم نکرده است. سخن آخر اینکه ایران باید در این مقطع حساس، راهبرد عملیاتی و واقع‌بینانه‌ای اتخاذ کند و از اروپا و واسطه‌هایی که سر در آخور کدخدا دارند، قطع امید کند تا در کارزار اقتصادی طرف مغلوب نباشد؛ چرا که امروز پاسخ مهلت ۶۰ روزه را زودتر از موعد گرفتیم و تدوین گام دوم هسته‌ای ازاین‌رو یک ضرورت و اولویت است.