پایان ۳۰ساله البشیر، آیا مدل مصر در انتظار سودان و الجزایر است؟

پایگاه رهنما :

به نقل از خبرگزاری تسنیم،  عوض بن عوف وزیر دفاع سودان که روز پنج‌شنبه 22 فروردین در یک بیانیه رسمی پایان حکومت عمر البشیر و تعطیلی قانون اساسی و آغاز دوران انتقالی دوساله و برقراری وضعیت فوق‌العاده را اعلام کرده بود با عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی و رئیس کمیته عالی امنیتی فعالیت خود را آغاز کرد ولی پس از ادامه اعتراضات معترضین سودانی مجبور شد که از سمت خود کناره‌گیری کند و عبدالفتاح البرهان را که چهره‌ای نسبتاً غیرمعروف و ناشناخته رسانه‌ای است به‌عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی در سودان برای این سمت معرفی کند.

عوض بن عوف که چهره‌ای نزدیک به عمر البشیر بود، تصمیم داشت که شورای نظامی انتقالی را برای اداره این کشور به‌مدت دو سال به‌ریاست خود تشکیل دهد.

بیشتر بخوانید

رابطه عمرالبشیر با بن لادن

در پی این تصمیم معترضین سودانی خواستار کناره‌گیری کامل بازمانده‌های نظام سابق شده تأکید کردند همچنان به اعتصاب خود مقابل مقرهای ارتش ادامه خواهند داد و بر خواسته خود برای تشکیل دولت غیرنظامی پافشاری خواهند کرد.

«سودان به‌دنبال موج بیداری اسلامی در سال 2011 که شعله‌های آن از تونس آغاز و به کشورهای لیبی، مصر و یمن کشیده شد، با تظاهرات گسترده مردمی مواجه شد؛ اما توانست با وعده برخی آزادیهای سیاسی و نیز ارائه کمک‌های اقتصادی و وعده اشتغال برای جوانان از موج اول این اعتراضات به‌سلامت عبور کند.اما جرقه موج دوم این اعتراضات حدود چهار ماه پیش و درپی بحران اقتصادی و افزایش قیمت سوخت در این کشور زده شد که بعداً سطح این اعتراضات به برکناری عمر البشیر از قدرت کشیده شد و مردم خواستار پایان 30ساله حاکمیت البشیر در سودان شدند. نیروهای امنیتی سودان در ابتدا با خشونت به خواسته‌های معترضین پاسخ دادند و به بازداشت گسترده مخالفان پرداختند، ولی این دستگیری‌ها راه به جایی نبرد و نتوانست مانع اعتراضات مردمی شود.

در پی تشدید دامنه اعتراضات مردمی و شکست نیروهای امنیتی در سرکوب این اعتراضات، عمر البشیر در ابتدا خواسته‌های مردم را مشروع دانست ولی گفت که حاضر نیست جز از طریق صندوق آرا در انتخابات 2020 از قدرت کناره‌گیری کند که این سخن به این معنا بود که عمر البشیر قصد ندارد به این زودی از قدرت کناره‌گیری کند گرچه وی اعلام کرد که در انتخابات آینده نامزد نمی‌شود.

البته نباید اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم الجزایر را که به برکناری «عبدالعزیز بوتفلیقه» رئیس‌جمهور 82ساله و ویلچرنشین این کشور انجامید، در عزم مردم سودان برای برکناری عمر البشیر از قدرت نادیده گرفت. بوتفلیقه قصد داشت برای پنجمین دوره نامزد ریاست جمهوری این کشور شود ولی بعد از موج فراگیر اعتراضات و پافشاری مردم برای رفتن وی، سرانجام مجبور شد از قدرت کناره‌گیری کند.

در حقیقت فقر و فساد کنار ناکارآمدی نظام سیاسی و تراکم و انباشت نارضایتی طبقه متوسط به‌ویژه قشر جوانان تحصیل‌کرده که به‌مدد رشد و گسترش شبکه‌های اجتماعی آگاهی خوبی از دیگر کشورهای پیشرفته پیدا کرده بودند، کشور را در آستانه یک انقلاب سیاسی قرار داد و به حکومت فردی عمر البشیر برای همیشه پایان داد.

البته تفاوتی که در حوادث سودان و الجزایر وجود دارد این است که در الجزایر قدرت ریاست جمهوری فعلاً به رئیس مجلس این کشور واگذار شده ولی در سودان همچنان نظامیان قدرت را در دست دارند، در الجزایر قرار است که انتخابات در یک فرایندی 90روزه برگزار شود ولی در سودان این دوره انتقالی دوساله است ولی جای خوش‌بینی اینجاست که اعتراضات در دو کشور همچنان ادامه دارد و فروکش نکرده و مردم خواستار کناره‌گیری کامل مهره‌های نظام سابق هستند.

نکته‌ای که قابل توجه است این است که اگر مردم، نخبگان و فعالان سیاسی و مدنی سودان و الجزایر در صحنه سیاسی حضور نداشته باشند این خطر وجود دارد که مدلی شبیه به مصر در این دو کشور تکرار شود یعنی نظامیان (دولت عمیق) با توجه به منافع سیاسی و اقتصادی که در این دو کشور دارند، قدرت را همچنان در دست داشته باشند یا فرد نزدیک به خود را به قدرت بنشانند. این خطر در سودان بیشتر جدی است به‌ویژه اینکه فرایند انتقال قدرت در سودان طولانی‌مدت است (دوساله) و این خطر که نظامیان به‌راحتی قدرت را به غیرنظامیان واگذار نکنند بعید نیست؛ گرچه برای فرونشاندن خشم و اعتراضات مردمی در ظاهر اعلام کردند که قدرت به غیرنظامیان واگذار خواهد شد.

اکنون مردم الجزایر و سودان در لحظه تاریخی و سرنوشت‌سازی به‌سر می‌برند که هرگونه غفلت، سرنوشت این دو کشور را به‌سمت سرنوشتی نامعلوم سوق خواهد داد و هوشیاری مردم این دو کشور را می‌طلبد به‌خصوص اینکه دخالت‌های فرامنطقه‌ای نیز بر تشدید این بحران دامن می‌زند. آیا مدل مصر در انتظار الجزایر و سودان است؟ تحولات آینده به این سؤال پاسخ می‌دهد ولی آنچه واضح و مبرهن است این است که همه چیز به حضور فعال مردم، فعالان و نخبگان سیاسی و جامعه مدنی در صحنه سیاسی و هوشیاری آنها در این دو کشور بستگی دارد.