سهم ایران از سازندگی در عراق و سوریه

 

عراق و سوریه پس از پشت سرگذاشتن جنگ فرسایشی چندین ساله با تکفیری های داعش، وارد دوره سازندگی شده اند.دوران بازسازی نیز نیازمند ترسیم برنامه ریزی و چشم اندازهای دقیق برای التیام زخم های تاریخی و عقب ماندگی هایی ناشی از جنگ است.جنگ و ویرانی های ناشی از آن در این دو کشور روزهای پایانی خود را تجربه می کند و حکومت های قانونی سوریه و عراق نبض امور را بدست گرفته اند ومقوله بازسازی و سازندگی به یکی از مهم ترین دغدغه های این کشورها تبدیل شده است.
عراق و سوریه با گذار به مرحله بازسازی بیش از هر زمان دیگری به سرمایه گذاری کشورهای دیگر چشم دوخته اند.برآوردهای آماری نشان می دهد عراق100میلیارد دلار و سوریه400میلیارد دلار برای سازندگی سرمایه نیاز دارند.این حجم از ظرفیت سرمایه گذاری مسلماً برای بسیاری از دولت ها وسوسه انگیز است و شرکت های چندملیتی و حتی بخش خصوصی دولت ها نمی توانند از این فرصت استثنایی چشم بپوشند.جمهوری اسلامی ایران بر خلاف دیگر دولت ها که با نگاه کاملاً منفعت طلبانه مترصد حضور و سرمایه گذاری در عراق و سوریه هستند،نقش چشمگیری در برقراری صلح و ثبات در این دو کشور داشته و شانه به شانه دمشق و بغداد در مبارزه و نابودی تروریست های تکفیری جنگیده است،از همین رو باید به نسبت دولت های دیگر سهم و به تبع آن حضور پررنگ تری داشته باشد که متأسفانه سهم 3درصدی ایران از بازار کالایی سوریه و سهم 13درصدی از بازار عراق خلاف این را ثابت می کند.از طرفی حوزه فنی و مهندسی در ایران به رغم ظرفیت و توانمندی بالایی که دارد نتوانسته در حد کافی از بازار عراق و سوریه استفاده کند؛به نحوی که کل صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در سال 1396 حدود یک‌میلیارد دلار بوده است.

بازسازی در سوریه و عراق نیازمند ورود شرکای تجاری و نظامی این کشورها در روزهای سخت جنگ است.چه بسا برخی کارشناسان رقم هزینه بازسازی این دو کشور را چیزی فراتر از توان عراق،سوریه و شرکای آنها می دانند و معتقدند باید یک تقسیم کار بین المللی صورت بگیرد.قاعدتاً فارغ از اینکه دیگر دولت ها و شرکت های آنها چه سهم و جایگاهی در عراق و سوریه دارند،ایران باید به پشتوانه حضور فراگیر خود در سال های گذشته در عراق و سوریه سهم خود را ارتقاء دهد. گزارش های آمارهای جهانی نشان می‌دهد سوریه در سال 2017 میلادی در مجموع 5.6 میلیارد دلار کالا از کشورهای مختلف و عمدتا از سطح منطقه وارد کرده است که در این بین ترکیه با صادرات 1.3 میلیارد دلار در رتبه اول، چین با صادرات 1.1 میلیارد دلار در رتبه دوم، امارات با صادرات 968 میلیون دلار در رتبه سوم و ایران با صادرات 172 میلیون دلار (آمار سال 1396 گمرک ایران) در رتبه هشتم قرار دارند.یعنی ایران به رغم همکاری های امنیتی و سیاسی گسترده با سوریه،نتوانسته از ظرفیت تجارت کالا(سهم3%ایران) به این کشور در حد لازم منتفع شود.گزارش های اقتصادی نشان می دهد در عراق تحرک اقتصادی بیشتری صورت گرفته و از مجموع 51 میلیادر دلار واردات،ایران با صادرات 6.4 میلیارد دلار(سهم13%)رتبه سوم را بعد از ترکیه(9میلیارد دلار) و چین(8.3میلیارد دلار)به خود اختصاص داده است.
سخن آخر اینکه عراق و سوریه بعد از رهایی از پیکار با داعش، پروژه های عمرانی و صنعتی بسیاری را برای بازسازی کشور خود تعریف کرده اند.ج.ا.ایران هم در تولید و تأمین مواد و مصالح پروژه های عمرانی و هم توانایی بالایی در صدور خدمات فنی و مهندسی دارد که این ظرفیت بالقوه باید به پشتوانه دیپلماسی اقتصادی دولت بالفعل شود و بازارهای وسیع عراق و سوریه را فتح کند و فرصت چشمگیری برای اشتغالزایی و سودآوری فراهم آورد که متأسفانه قرائن و شواهد نشانگر عدم سرمایه گذاری و شاید اعتقاد دولت به سرمایه گذاری در کشورهایی است که مخالف میل کدخداست.این تفکر غیر انقلابی سالهاست که کشورهای آسیب پذیری و شکنندگی اقتصادی کشانده است.