ضرورتي حياتي به نام شبکه ملي اطلاعات

شبکه ملی اطلاعات که با نام‌های دیگر اینترنت ملی، اینترانت ملی ایران و شبکه ملی اینترنت نیز شناخته می‌شود، پروژه‌ای برای توسعه شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی است. طبق تعریف مصوب در تبصره ۲ ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبه شورای عالی فضای مجازی شبکه ملی اطلاعات کشور، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (آیپی) به همراه سوئیچ‌ها و مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.

پرهزینه و غیرقابل اعتماد!

در حالت فعلی شبکه جهانی اینترنت پرهزینه و غیرقابل اعتماد است به‌طوری‌که در صورت قطع شدن آن، نه تنها ارتباطات اینترنتی خارجی، بلکه شبکه داخلی نیز قطع می‌شود. هدف اینترنت ملی آن بود که با ایجاد شبکه‌ای یکپارچه و ایمن، ارتباطات داخلی از ارتباطات جهانی اینترنت استقلال یافته و به صورت داخلی جابه‌جا شود و به خارج از کشور منتقل نگردد. بدین ترتیب ضمن صرفه جویی در هزینه‌ها، سرعت ارتباطات داخلی افزایش می‌یابد و خدماتی نظیر دولت الکترونیک می‌تواند بر روی آن ارائه گردد. ایده اولیه این شبکه در سال ۱۳۸۴ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت عنوان «اینترنت ملی» و «شبکه ملی اینترنت» طرح شد و مراحل مطالعاتی آن در دولت نهم انجام شد. سپس در سال ۱۳۸۹ با عنوان «شبکه ملی اطلاعات» در قانون برنامه پنجم توسعه گنجانده شد و طبق قانون برنامه بنا بر آن بود که این شبکه تا پایان این برنامه، سال ۱۳۹۵، کامل گردد. تا پایان دولت دهم ضمن اصلاحاتی در طراحی، مرحله آزمایشی و پایلوت آن انجام شد. دردولت یازدهم، پس از تعیین الزامات این شبکه توسط شورای عالی فضای مجازی، نسخه اولیه آن افتتاح شد که شامل مرکز تبادل ترافیک داده زیرساخت وکارساز نام دامنه ملی می‌شود و امکان تفکیک ترافیک داخلی و خارجی شبکه را فراهم می‌کند، تا رشد تولید محتوای داخلی و استفاده بیشتر از ترافیک داخلی صورت پذیرد و هزینه‌های ترافیک کاهش پیدا کند و سرعت افزایش پیدا کند. برخلاف تبلیغات منفی که از سوی دشمنان و برخی اعمال داخلی آن‌ها انجام می‌شود شبکه ملی اطلاعات به هیچ وجه به دنبال قطع دسترسی مردم از شبکه جهانی اینترنت و یا محدود کردن آن‌ها نیست بلکه بستری است که ایمن که کشور‌های زیادی برای امنیت بخشی به فضای مجازی خود چنین شبکه‌ای را طراحی و از آن استفاده می‌کنند. مشابه این پروژه در بسیاری کشور‌ها اجرا شده‌است. به‌طور نمونه کره جنوبی که رتبه اول سرعت اینترنت جهان را در اختیار دارد در دهه ۱۹۹۰ پروژه شبکه ملی پرسرعت را اجرا کرد.

دیدگاه مرکز پژوهش در این باره

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران در زمینه توسعه رایانش ابری در قوانین توسعه‌ای کشور‌های چین کره جنوبی و انگلستان نشان داد هر سه کشور مدل مشابه شبکه ملی اطلاعات را در خاک خود پیاده‌سازی کرده‌اند و بنابراین برای ایجاد دولت الکترونیکی بر بستر رایانش ابری تحقق شبکه ملی اطلاعات یک جزء اساسی است. سرعت بالاتر و هزینه انتقال ترافیک پایین‌تر شبکه ملی اطلاعات نسبت به اینترنت جهانی موجب می‌شود شرکت‌های خارجی مایل به حضور در بازار فناوری اطلاعات کشور پیاده‌کننده شبکه ملی اطلاعات برای بهبود خدمات خود به سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری اطلاعات آن کشور تشویق شوند. کشور‌هایی همچون آلمان و برزیل نیز به دنبال آن هستند که تدابیری اتخاذ کنند که داده‌هایی که مبدأ و مقصدشان خود این کشورهاست از داخل خود این کشور‌ها عبور کند تا از مبادی و محل‌هایی که سازمان اطلاعات آمریکا در آن‌ها به جاسوسی می‌پردازند. این موارد نشان می‌دهد شبکه ملی اطلاعات تنها یکی از پروژه‌های حفاظت از منافع ملی کشور‌ها در فضای اینترنت است و به همین دلیل قدرت‌های بزرگ جهان به دنبال جدا کردن مسیر ترافیک داده‌های خود از خاک آمریکا هستند. به‌طور نمونه صدر اعظم آلمان گفته است که در دیدار خود با رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد ساخت شبکه ارتباطی اختصاصی اروپایی را برای جلوگیری از جاسوسی آمریکا مورد بحث قرار می‌دهد. به گفته آنگلا مرکل با ایجاد این شبکه، ایمیل‌ها و سایر اطلاعات اروپا از مسیر آمریکا عبور نخواهد کرد.

 

هر چند که رهبر انقلاب بار‌ها بر لزوم تسریع در اجرای این شبکه تاکید داشتند و در حکم اعضای شورایعالی فضای مجازی بر «تسریع در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و مؤثر مرکز ملی بر مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن» و «اهتمام ویژه به سالم‌سازی و حفظ امنیت همه‌جانبه فضای مجازی کشور و نیز حفظ حریم خصوصی آحاد جامعه و مقابله مؤثر با نفوذ و دست‌اندازی بیگانگان در این عرصه» تأکید کردند، اما این شبکه در دولت یازدهم به به موضوع اختلاف سازمان فناوری اطلاعات به عنوان متولی اجرای آن با شورای عالی فضای مجازی تبدیل شد به طوریکه جریان دولت شبکه ملی اطلاعات را راه افتاده می‌دانست، اما منتقدان به کل می‌گفتند شبکه ملی اطلاعات وجود ندارد. کند بودن روند اجرای این شبکه باعث شد سال گذشته رهبرمعظم انقلاب در دیدار سران قوا، مسئولان و کارگزاران نظام بار دیگر ضرورت اجرای این پروژه ملی را یادآور شوند و فرمودند: «در مسئله فضای مجازی، آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله شبکه ملی اطلاعات است. متأسفانه در این زمینه کوتاهی شده، کاری که باید انجام بگیرد، انجام نگرفته؛ این نمی‌شود. اینکه ما به‌عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه‌ها کوتاهی کنیم، این مسئله‌ای را حل نمی‌کند و منطق درستی هم نیست. خب امروز فضای مجازی مخصوص ما که نیست، همه دنیا امروز درگیرند با فضای مجازی؛ کشور‌هایی که شبکه ملی اطلاعات درست کرده‌اند و [فضای مجازی را]کنترل کرده‌اند به نفع خودشان و به نفع ارزش‌های مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند.

بهترین کشورها، قوی‌ترین کشورها، در این زمینه‌ها خط قرمز دارند؛ راه نمی‌دهند؛ خیلی از بخش‌های فضای مجازی اعزام‌شده از سوی آمریکا و دستگاه‌های پشت سر و پشت صحنه این قضیه را راه نمی‌دهند؛ کنترل می‌کنند. ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملت را از فضای مجازی محروم کنیم؛ نه، معنایش این نیست». هر چند که بعد از گلایه و تذکر رهبر انقلاب طرح‌های شبکه ملی اطلاعات با پیشرفت بیشتری انجام شد، اما به سبب مخاطرات امنیتی کشور و حملات سایبری پی در پی به ایران، باید هرچه زودتر به سیستم اینترنت داخلی به طور کامل دست پیدا کرد تا بتوانیم از فواید اینترنت امن، ارزان و مستقل بهره‌مند شویم.