اینستاگرام و پیامدهای پنهان آن

مدتی است که مجددا زمزمه‌های فیلتر شدن اینستاگرام به گوش می‌خورد و حرف و حدیث‌های زیادی پیرامون آن شکل گرفته است. موضوع از جایی شروع شد که جواد جاوید‌نیا، سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور، از صدور حکم قضایی برای فیلترینگ شبکه‌ی اجتماعی اینستاگرام خبر داد. به‌گفته‌ی وی، طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی، ترافیک اینستاگرام از سطحی نباید بیشتر می‌شد؛ اما این اتفاق افتاد و دولت نیز باید مجوزی برای انتقال سرور‌ها به داخل کشور صادر می‌کرد که این کار نیز انجام نشد. جاوید نیا در اظهاراتش این طور بیان کرده که: «اینستاگرام یک‌بار فیلتر شد و دولت وعده داد که با کمک فیلترینگ هوشمند می‌تواند این فضا را کنترل کند؛ اما متأسفانه در این زمینه هزینه‌ی زیادی انجام شد که به نتیجه‌ای نرسید.

 

هم‌اکنون، دستور قضایی برای فیلتر این سرویس را داریم و دیدگاه اکثریت شورای عالی فضای مجازی و دیگر تصمیم‌گیران نیز مبنی بر فیلترشدن این سرویس است». سرپرست معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور در ادامه‌ی صحبت‌هایش افزود دستگاه قضایی می‌تواند به صورت یک‌طرفه با‌توجه به انجام‌نشدن مصوبات شورا اقدام کند؛ اما منتظر اجماع نظر در این زمینه هستند. درصورت نتیجه ندادن این موضوع، دستگاه قضایی تصمیم لازم را خواهد گرفت. این اظهارات واکنش وزیر ارتباطات را به دنبال داشت و جهرمی با طرح این سوال که از فردای فیلترینگ اینستاگرام در کشور در زندگی مردم، حاکمیت و کاهش جرایم چه اتفاقی رخ خواهد داد نگرش انتقادی خود را نسبت به این موضوع نشان داد. بعد از واکنش‌هایی که در این مورد در فضای مجازی شکل گرفت چند روز بعد جاوید نیا در مصاحبه با برنامه‌ی تلویزیونی تهران ۲۰، اظهاراتش را اصلاح کرد و گفت: حکم جدیدی برای فیلتر اینستاگرام صادر نشده است. او اظهار داشت: خبر منتشرشده به این معنا نیست که به تازگی دستوری صادر شده است. این امر از گذشته اتفاق افتاده و دستور فیلترینگ اینستاگرام در مقطعی صادر شده بود. دولت پیشنهادی مطرح کرده بود مبنی بر اینکه می‌توانیم با فیلترینگ هوشمند، مانع از محتوای مجرمانه و غیراخلاقی شویم؛ ولی به این دلیل که اینستاگرام ارتباطات خود را رمز کرد و مانع از این امر شد، تمام هزینه‌های خرج‌شده برای این منظور هدر رفت و محتوای غیراخلاقی و خلاف قانون هم در اینستاگرام همچنان ادامه پیدا کرد. در شورای عالی فضای مجازی، این موضوع بار دیگر مصوب شد که تلگرام و اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی خارجی باید مجوز بگیرند، به قوانین کشور ملتزم شوند، سرور‌های خود را به داخل کشور منتقل کنند، از وزارت ارتباطات مجوز بگیرند و درصورت انجام نشدن این امر، طبق همان مصوبه باید فیلترینگ انجام شود.

این امر متأسفانه محقق نشده و منتظریم تصمیم جمعی گرفته شود و اینستاگرام که محتوای خلاف قانون و خلاف اخلاق کشور ما را دارد، سریع‌تر تعیین و تکلیف شود. فارغ از بحث‌هایی که پیرامون فیلترینگ و عدم فیلترینگ اینستاگرام در مقاطع مختلف شکل می‌گیرد موضوعی که همه گروه‌های جامعه در مورد آن اتفاق نظر دارند بحث آسیب‌زا بودن بخشی از اطلاعات موجود در شبکه‌هایی اجتماعی نظیر اینستاگرام است. اینستاگرام در کنار همه امکانات مثبتی که دارد آسیب‌های فرهنگی متعددی را ترویج می‌کند. سبک زندگی که اینستاگرام کاربران را به آن تشویق می‌کند مملو از ولنگاری، خودنمایی و تبرج‌گرایی مستهجن، مصرف‌گرایی و فخرفروشی است. اینستاگرام هیچ حد و مرز اخلاقی را کاربران خود تعریف نگرده است و در کشور ما گروه‌های سنی مختلف بدون هیچ محدودیتی به این صفحات دسترسی دارند. اتلاف وقت در این شبکه بیش از هر شبکه اجتماعی دیگر است و الگوریتم آن طوری تنظیم شده است که مدام تصاویر و ویدئو‌هایی که به احتمال زیاد مورد پسند هر کاربر قرار می‌گیرد را به او پیشنهاد می‌دهد و ساعت‌ها او را با خود درگیر می‌کند. این مضرات در کنار سایر پیامد‌هایی است که آمار‌های جهانی از مضرات این شبکه اجتماعی گزارش می‌کنند.

 

برای مثال نتایج تازه‌ترین پژوهش در انگلیس نشان می‌دهند که شبکه اجتماعی اینستاگرام بیشترین تأثیر منفی بر سلامت جوانان را دارد. این شبکه اجتماعی که امکان همرسانی عکس و ویدئو را می‌دهد، بر تصویری که کاربران از بدن خود دارند، تأثیر منفی می‌گذارد. ۹۰ درصد از شرکت‌کنندگان زن در نظر سنجی‌های اینستاگرام گفته‌اند که از بدن خود راضی نیستند. طبق آمار‌های جهانی اینستاگرام اثر مخربی بر خواب کاربران جوان دارد و سازمان‌های خیریۀ سلامت روان از اینستاگرام خواسته‌اند تا ایمنی کاربران خود را افزایش دهد. بعلاوه، کاربران اینستاگرام که همواره ترس دارند از رخداد‌ها بی‌خبر بمانند، به همین دلیل باید مدام در تماس باشند تا مبادا اتفاقی بدون حضور و آگاهی آن‌ها رخ دهد. ارائه این گزارش‌ها که پیامد سرگرمی بی‌حساب و کتاب ایجاد شده حاصل از حضور در شبکه‌های اجتماعی است بسیاری از کشور‌ها را بر آن داشته تا اینترنت را با چارچوب‌های خاصی در اختیار گروه‌های سنی مختلف قرار دهند و حدودی را برای استفاد تعیین کنند، حتی محدودیت‌های سنی برای ایجاد حساب کاربری در برخی شبکه‌های اجتماعی قرار داده‌اند. برای مثال سایت linneyville گزارشی را منتشر کرده که در آن محدوده سنی برای دارندگان حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی و برخی برنامه‌های کاربردی مشخص شده است. بر اساس این طبقه‌بندی افرادی که مرز سنی ۱۳ سال را گذرانده‌اند می‌توانند از شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های کاربردی همچون Twitter، Facebook، Instagram، Pinterest، Google+، Tumblr، Reddit، Snapchat، Secret استفاده کنند.

بی‌دلیل نیست که استیو جابز در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز گفته است که بچه‌هایش هنوز به آیپد دست نزده‌اند، چون او و همسرش استفاده از فناوری را برای بچه‌هایشان محدود کرده‌اند. همین ماجرا در زندگی شخصی بسیاری از مدیران شرکت‌های عظیم فناوری از جمله توئیتر و فیسبوک نیز صادق است. آن‌ها نه خودشان از محصولات خودشان استفاده می‌کنند و نه اجازه می‌دهند نزدیکان‌شان چنین کاری کنند. این گزارش نشان می‌دهد در کنار فواید شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام، مضراتی نیز هست که همه کارشناسان داخلی و خارجی به آن اذعان دارند؛ بنابراین بهتر است برای کاهش مضرات این شبکه‌ها شعار‌های عوام پسندانه را کنار بگذاریم و با اتخاذ تصمیمی اساسی و منطقی به دنبال راهی باشیم که از طریق آن از فرهنگ جامعه حراست کنیم.