لبنان روی میز مذاکره نتانیاهو و ترامپ؛ بیروت گوش به زنگ

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که در سالهای اخیر پرونده‌های متعددی را در غرب آسیا به روی خود گشوده و در هیچ‌یک از آنها به دستاورد قابل‌توجهی نرسیده است، بار دیگر به آمریکا سفر کرده تا راهکاری تازه برای خروج از بن‌بست امنیتی موجود پیدا کند.  

در همین چارچوب، نتانیاهو و ترامپ دوشنبه‌شب به وقت محلی در فلوریدا با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند. یکی از محورهای مطرح ‌شده در این دیدار، تحولات لبنان و موضوع خلع سلاح حزب‌الله بود. هرچند اطلاعات چندانی از جزئیات این گفتگو منتشر نشد اما ترامپ در نشست خبری مشترک در اظهاراتی کوتاه درباره لبنان با طرح ادعایی علیه حزب‌الله اظهار داشت:«خواهیم دید تلاشهای دولت لبنان برای خلع سلاح این گروه به چه نتیجه‌ای خواهد رسید».

این دیدار درشرایطی برگزار شد که طی یکسال گذشته، واشینگتن چندین پیشنهاد به دولت لبنان ارائه داده تا زمینه دستیابی به یک توافق آتش‌بس میان این کشور و رژیم اشغالگر را فراهم کند. در تمامی این ابتکارات، موضوع خلع سلاح حزب‌الله به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین و بحث‌برانگیزترین بندها مطرح بوده است، بندی که با توجه به واقعیتهای سیاسی و امنیتی لبنان و جایگاه حزب‌الله تاکنون با مخالفتهای جدی روبه‌رو شده و عملاً به نتیجه مشخصی نرسیده است.

اهمیت سفر نتانیاهو به آمریکا

اهمیت دیدار نتانیاهو و مقامات آمریکایی زمانی دوچندان می‌شود که سران تل‌آویو پیشتر پایان ماه دسامبر را به‌ عنوان آخرین مهلت برای خلع سلاح حزب‌الله اعلام کرده و هشدار داده بودند در صورت تحقق نیافتن این هدف، گزینه حمله گسترده نظامی به خاک لبنان را در دستورکار قرار خواهند داد. چنین تهدیدهایی، فضای سیاسی و امنیتی لبنان را به شدت تحت تأثیر قرار داده و نگرانی‌ها درباره تشدید تنش در مرزهای جنوبی این کشور را افزایش داده است.

بنابراین، مقامات لبنانی با حساسیت تحولات مربوط به این سفر را دنبال می‌کنند و منتظرند ببینند نتانیاهو پس از بازگشت از آمریکا چه رویکردی در قبال لبنان اتخاذ خواهد کرد. تجربه‌های پیشین نشان داده که سفرهای نتانیاهو به واشنگتن اغلب با تحرکات تنش‌زا و وقوع بحران‌های جدید در منطقه همراه بوده و این بار نیز بعید نیست که گزینه نظامی در لبنان و یا در غزه، بار دیگر به‌ عنوان یک سناریوی جدی مطرح شود.

با وجود تلاشهای کابینه افراطی نتانیاهو برای شعله‌ور کردن جنگ در لبنان و تحقق اهداف اعلامی خود اما شواهد و قرائن حاکی از آن است که ترامپ تمایل چندانی به توسل به گزینه نظامی علیه لبنان ندارد. هرچند ترامپ در اظهارات خود بر حمایت از اقدامات رژیم صهیونیستی در منطقه تأکید کرد ولی به نظر می‌رسد نسبت به درگیر شدن اسرائیل در یک جنگ فرسایشی در لبنان، آنهم در شرایط بحرانی و ناپایدار خاورمیانه نگرانی‌های جدی دارد.

بر اساس گزارش برخی رسانه‌های عبری یکی از دلایل اصلی این نگرانی، گسترش دامنه درگیری و احتمال ورود ایران به هرگونه جنگ مستقیم میان حزب‌الله و رژیم صهیونیستی است، سناریویی که می‌تواند معادلات امنیتی منطقه را به‌ طور اساسی تغییر داده و هزینه‌های سنگین سیاسی، نظامی و اقتصادی را به رژیم صهیونیستی و حامیانش تحمیل کند. از اینرو، به نظر می‌رسد ترامپ مایل است تا حد امکان از کشیده شدن اوضاع به یک رویارویی گسترده و غیرقابل‌ کنترل در لبنان جلوگیری کند.

خلع سلاح فراتر از متن آتش‌بس

خلع سلاح حزب‌الله که آمریکا و رژیم صهیونیستی به ‌دنبال تحقق آن هستند، اساساً در متن توافق آتش‌بس دسامبر ۲۰۲۴ ذکر نشده است. مطابق مفاد این توافق، تنها بر توقف درگیری‌ها میان دو طرف تأکید شده و قرار بود نیروهای اشغالگر از جنوب لبنان عقب‌نشینی کنند. در مقابل، نیروهای حزب‌الله نیز از مناطق جنوبی رود لیتانی خارج شده و به ‌تدریج ارتش لبنان در این مناطق مستقر شود. دولت لبنان در چارچوب این توافق، به تعهدات خود پایبند بوده و اقدامات لازم را در راستای اجرای آتش‌بس انجام داده است.

با این حال، سران تل‌آویو با طرح ادعاهایی جدید مدعی هستند که نیروهای مقاومت به ‌طور کامل از این مناطق عقب‌نشینی نکرده‌اند و همین موضوع را دستاویزی برای تداوم حملات خود قرار داده‌اند. این درحالی است که هیچ سند معتبری برای اثبات این ادعا ارائه نشده و رفتار رژیم صهیونیستی بیش از آنکه مبتنی بر مفاد توافق باشد، در راستای فشار سیاسی و امنیتی بر لبنان ارزیابی می‌شود.

فراتر از این، تل‌آویو اکنون خواسته‌های تازه‌ای را مطرح کرده و مدعی است که نیروهای حزب‌الله حتی در شمال رود لیتانی نیز نباید حضور داشته باشند، ادعایی که به ‌طور کامل خارج از چارچوب توافق آتش‌بس است. صهیونیستها تلاش دارند با تحمیل این خواسته‌های جدید و القای این ادعا که اهدافشان در لبنان محقق نشده، بستر لازم برای ایجاد بحرانی تازه و مشروع جلوه دادن حمله گسترده را فراهم کنند.

مقامات لبنانی برای اینکه گزک به دست دشمن ندهند گفته‌اند که خلع سلاح حزب‌الله مسئله‌ای داخلی است که باید در چارچوب توافق میان جریان‌های سیاسی این کشور حل و فصل شود و دخالت تل‌آویو در آن بی‌مورد است. با این حال، کابینه نتانیاهو تلاش می‌کند از فرصت به‌ وجود آمده در منطقه و حضور حامی قدرتمندی همچون ترامپ در رأس کاخ سفید بهره‌برداری کند تا برنامه‌های بلندپروازانه خود علیه گروه‌های مقاومت را پیش ببرد و به اهداف دیرینه خود دست یابد.

حزب‌الله تسلیم نمی‌شود

با وجود تلاش صهیونیست‌ها برای فشار نظامی بر لبنان و انجام حملات مکرر به برخی مناطق این کشور با هدف وادار کردن آن به خلع سلاح گروه‌های مقاومت، رهبران حزب‌الله بارها تأکید کرده‌اند که در برابر دشمن متجاوز هرگز تسلیم نخواهند شد. شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله نیز در تازه‌ترین اظهارات خود به این موضوع اشاره کرد و در سخنرانی عصر یکشنبه اعلام نمود که طرح خلع سلاح، پروژه‌ای مشترک میان رژیم صهیونیستی و آمریکا است و مقاومت در برابر آن عقب‌نشینی نخواهد کرد و تسلیم نمی‌شود.

دبیرکل حزب‌الله تاکید کرد:«ما در مقطع حساسی قرار داریم یا به خواسته‌های آمریکا و اسرائیل تن می‌دهیم که به منزله قیمومیت کامل بر لبنان است یا خیزش ملی خواهیم داشت و حاکمیت و اراضی‌مان را پس می‌گیریم و کشور را می‌سازیم».

او بیان کرد:اینکه دم از انحصار سلاح زده شود مادامی که حملات تل‌آویو ادامه دارد به این مفهوم است که شما به خاطر لبنان اقدامی انجام نمی‌دهید بلکه برای این رژیم کار می‌کنید. خلع سلاح بخشی از پروژه ایجاد فتنه میان مقاومت و مردم و تداوم اشغال پنج نقطه جنوب لبنان از سوی اشغالگران است و اینکه اشغالگران به کشتار و تجاوزات ادامه دهند.

دبیرکل حزب‌الله برای اینکه نشان دهد نمی‌توان به دشمن اشغالگر اعتماد کرد و خلع سلاح هم گرهی از مشکلات داخلی حل نمی‌کند، گفت:«بیش از یکسال از توافق سپری شده و لبنان امتیاز می‌دهد و اسرائیل متوقف نمی‌شود و از اقداماتش دست برنمی‌دارد».

رهبران حزب‌الله بارها تأکید کرده‌اند که سلاح این جنبش خط قرمز است و هرگز آن را به دست هیچ طرف خارجی و یا داخلی نخواهند سپرد. از نظر آنان، خلع سلاح مقاومت به معنای تسلیم بی‌قید و شرط در برابر دشمن صهیونیستی است، سناریویی که لبنان را در برابر تجاوزات دشمن بی‌دفاع کرده و به رژیم صهیونیستی امکان می‌دهد بدون محدودیت، سیاست‌های اشغالگرانه خود را ادامه دهد.

حزب‌الله طی دو دهه گذشته ثابت کرده که نه تنها تهدیدی برای تمامیت ارضی لبنان نیست بلکه نقش مهمی در تضمین امنیت و دفاع از کشور ایفا می‌کند. این جنبش امروز به قوت قلبی برای تمامی لبنانی‌ها تبدیل شده و تنها بازیگری است که توانایی و ظرفیت بازداشتن دشمن و وادار کردن آن به عقب‌نشینی را دارد. نتایج اخیر انتخابات شهرداری‌ها که با پیروزی نامزدهای وابسته به مقاومت همراه بود، نیز نشان داد که مردم لبنان همچنان در کنار حزب‌الله ایستاده و از مواضع آن حمایت می‌کنند، و این حمایت مردمی نقش کلیدی در حفظ ثبات و امنیت کشور دارد.

در یکسال گذشته، حزب‌الله با انعطاف و تدبیر هوشمندانه دست دولت لبنان را برای مذاکرات با آمریکا و رژیم صهیونیستی باز گذاشت تا بهانه‌ای به دشمنان ندهد. با این حال، روند این مذاکرات نشان داد که دولتمردان لبنان توان چندانی برای حفاظت از منافع ملی و مقابله با تجاوزات اسرائیل ندارند و برخی مواضع سیاسیون بیروت نیز آشکار می‌کند که آنها بیشتر در چارچوب نقشه مشترک تل‌آویو و واشنگتن حرکت می‌کنند.

به همین دلیل شیخ نعیم قاسم در بخشی از سخنان خود با انتقاد از عملکرد دولت لبنان در مقابله با تجاوزات رژیم صهیونیستی و نقض حاکمیت ملی تأکید کرد:«جایز نیست دولت لبنان به عنوان ژاندارم اسرائیل عمل کند. دیگر نباید از لبنان هیچ اقدامی خواسته شود مگر آنکه دشمن صهیونیستی ابتدا به تعهدات خود عمل کند.»

 این مواضع صریح و بی‌پرده رهبران حزب‌الله نشان می‌دهد که هیچ قدرت خارجی یا داخلی قادر نخواهد بود مقاومت را خلع سلاح کند. قدرت نظامی مقاومت نه تنها مانع اشغال جنوب لبنان توسط رژیم صهیونیستی شده بلکه قدرت چانه‌زنی دولت لبنان در برابر فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی را نیز افزایش داده است. چه بسا بدون وجود این سلاح، احتمالاً بسیاری از تعهدات امنیتی تحمیلی و ناعادلانه تاکنون به لبنان تحمیل می‌شد و جایگاه این کشور در منطقه به شدت آسیب می‌دید. از اینرو، سلاح حزب‌الله همچنان به‌ عنوان ستون امنیت ملی و ابزار بازدارندگی، یک خط قرمز غیرقابل معامله باقی مانده است.

در مجموع، با توجه به تجربه‌ای که از رفتار نتانیاهو سراغ داریم به ‌نظر می‌رسد او پس از دریافت چراغ سبز از ترامپ و برای فرار از فشارهای سیاسی و امنیتی داخلی ممکن است بار دیگر به ماجراجویی در لبنان دست بزند. با این حال، چنین جنگ‌افروزی‌هایی نه تنها اهداف تل‌آویو را محقق نمی‌کند بلکه احتمال دارد با فعال شدن جبهه‌ای قدرتمند و هماهنگ از اضلاع محور مقاومت در منطقه، امنیت سرزمینهای اشغالی به‌ شدت تضعیف شده و اوضاع برای رژیم صهیونیستی دشوارتر از گذشته شود. این واقعیت نشان می‌دهد که هر گونه اقدام نظامی یکجانبه، هزینه‌های سنگین سیاسی و امنیتی برای تل‌آویو به همراه خواهد داشت.