تحلیل تهدیدهای اخیر آزمایش هسته‌ای ( نقش ترامپ و واکنش زنجیره‌ای کشورها)

تبیین:

۱. ترامپ چگونه آغازکننده بود؟

ترامپ از اواخر اکتبر ۲۰۲۵ پس از پیروزی در انتخابات چندین بار علناً اعلام کرد که آمریکا باید آزمایش هسته‌ای را پس از ۳۳ سال توقف (از ۱۹۹۲) از سر بگیرد. کلیدواژه‌های او: «ما هم مثل بقیه کشورها تست می‌کنیم»، «دیگر کشورها این کار را می‌کنند، ما هم باید بکنیم»، «ما قوی‌ترین زرادخانه را داریم اما باید مطمئن شویم» او در Air Force One به خبرنگاران گفت: «به‌زودی تست می‌کنیم» و وقتی پرسیدند آیا منظور انفجار واقعی است، پاسخ داد: «نمی‌خواهم جزئیات بگویم. » دستور مستقیم به وزارت انرژی و پنتاگون داد تا «فرآیند تست هسته‌ای را آغاز کنند». این اولین بار پس از ۱۹۹۲ است که یک رئیس‌جمهور آمریکا این‌قدر صریح از احتمال انفجار هسته‌ای واقعی حرف می‌زند.

اما وزارت انرژی (DOE) و اداره ملی امنیت هسته‌ای (NNSA) در حال مقاومت هستند. وزیر انرژی کریس رایت و مدیران آزمایشگاه‌های ملی Los Alamos، Livermore، Sandia در جلسه‌ای با کاخ سفید (۱۴–۱۵ نوامبر) تلاش می‌کنند ترامپ را متقاعد کنند که نیازی به انفجار واقعی نیست و برنامه فعلی Stockpile Stewardship (شبیه‌سازی و آزمایش‌های زیربحرانی) کافی است.

۲. واکنش زنجیره‌ای دیگر کشورها

روسیه : بلافاصله پس از اظهارات ترامپ، کرملین اعلام کرد: «اگر آمریکا تست انفجاری انجام دهد، ما هم از سر می‌گیریم». پوتین تهدید کرده سایت Novaya Zemlya آماده است. مقامات روسی گفتند «روی پایه برابر» عمل خواهند کرد.

چین : پکن مستقیماً پاسخ نداد، اما منابع اطلاعاتی غربی گزارش می‌دهند که سایت Lop Nur در سال‌های اخیر گسترش چشمگیری داشته و آزمایش‌های زیربحرانی انجام می‌دهد. تحلیل‌گران چینی در Global Times نوشتند: «اگر آمریکا norm جهانی را بشکند، چین هم مجبور نیست خود را محدود کند. »

کره شمالی : کیم جونگ اون از سال ۲۰۱۹ تعلیق خودش را شکسته و همیشه آماده تست است. گزارش‌های اطلاعاتی کره جنوبی و آمریکا نشان می‌دهد آماده تست هفتم است و ممکن است از اظهارات ترامپ به‌عنوان بهانه استفاده کند.

سایر کشورها (هند، پاکستان، ایران) : هنوز واکنش رسمی ندارند، اما تحلیل‌گران هندی (ORF) می‌گویند اگر آمریکا تست کند، فشار بر دهلی‌نو برای از سر گیری تست (پس از ۱۹۹۸) زیاد می‌شود. پاکستان هم احتمالاً دنبال خواهد کرد، اما جمهوری اسلامی ایران بر عدم تولید و استفاده از این سلاح کشتار جمعی اهتمام دارد .

۳. تحلیل منطقی و واقع‌بینانه

الف) چرا ترامپ این کار را کرد؟  

- انگیزه اعلام‌شده: «دیگران تقلب می‌کنند» (اشاره به آزمایش‌های زیربحرانی روسیه و چین و گسترش زرادخانه چینی).  

- انگیزه واقعی (به نظر کارشناسان): نمایش قدرت در برابر چین، فشار به روسیه و کره شمالی، و جلب نظر پایگاه جمهوری‌خواه سخت‌گیر که خواستار «بازگشت به عصر ریگان» هستند.  

- نکته مهم: آمریکا از ۱۹۹۲ هیچ انفجار واقعی نداشته و با شبیه‌سازی‌های فوق پیشرفته (ابررایانه + آزمایش زیربحرانی) زرادخانه خود را قابل اعتماد نگه داشته. بیشتر کارشناسان (از جمله مدیران فعلی آزمایشگاه‌های ملی) می‌گویند تست واقعی فایده فنی کمی دارد و بیشتر سیاسی است.

ب) چرا این حرکت خطرناک است؟  

- شکستن استاندارد جهانی ۳۳ ساله آزمایش انفجاری : روسیه و چین می‌توانند زرادخانه خود را سریع‌تر مدرن کنند (چین الان حدود ۵۰۰ کلاهک دارد و تا ۲۰۳۵ می‌خواهد به ۱۵۰۰ برسد).  

- آمریکا کمترین سود فنی را می‌برد چون زرادخانه‌اش قدیمی اما بسیار بزرگ و قابل اعتماد است؛ در عوض دیگران فرصت دامن گیر شدن پیدا می‌کنند.  

- خطر مسابقه تسلیحاتی جدید و فروپاشی عملی پیمان CTBT حتی اگر آمریکا هرگز آن را تصویب نکرده باشد.

- هزینه سیاسی: متحدان (ژاپن، کره جنوبی، اروپا) به شدت نگرانند؛ حتی برخی سناتورهای جمهوری‌خواه هم مخالف‌اند.

ج) آیا واقعاً تست انفجاری انجام خواهد شد؟  

تا امروز هیچ تست واقعی برنامه‌ریزی یا اعلام نشده. مقامات DOE موفق شده‌اند ترامپ را به سمت «تست‌های غیرانفجاری گسترده‌تر» هدایت کنند. اما ترامپ همچنان می‌تواند دستور انفجار بدهد (قدرت قانونی دارد).

راهکارهای عملی و واقع‌بینانه برای جلوگیری

۱. فشار داخلی آمریکا (سریع‌ترین و مؤثرترین)

   - کنگره بودجه تست انفجاری را ممنوع کند (سناتور مارکِی و چند جمهوری‌خواه در حال پیش‌نویس لایحه هستند).

   - جامعه علمی و آزمایشگاه‌های ملی گزارش عمومی منتشر کنند که «تست انفجاری غیرضروری و خطرناک است» (این کار را شروع کرده‌اند).

۲. دیپلماسی فوری و چندجانبه

   - مذاکرات فوری (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا) برای تمدید یا تقویت تعلیق غیررسمی ۳۳ ساله.

   - پیشنهاد ترامپ برای «توافق سه‌جانبه جدید کنترل تسلیحاتکه خودش در Air Force One گفت را جدی بگیریم و به مذاکره تبدیل کنیم (به جای تهدید).

   - آمریکا به چین پیشنهاد «تأیید متقابل عدم تست انفجاری» بدهد (چین قبلاً گفته آماده است).

۳. تقویت نهادهای بین‌المللی

   - آمریکا و روسیه دوباره به CTBT برگردند روسیه ۲۰۲۳ خارج شد؛ آمریکا هرگز تصویب نکرد.

   - سازمان CTBTO (وين) سیستم نظارت لرزه‌نگاری خود را تقویت کند تا حتی تست‌های کوچک هم قابل شناسایی باشد (هزینه کمی دارد و بازدارندگی ایجاد می‌کند).

۴. اقدامات فنی–سیاسی آمریکا برای کاهش انگیزه دیگران

   - افزایش بودجه ذخیره و آزمایش‌های زیربحرانی (تا دیگران ببینند آمریکا بدون تست انفجاری هم زرادخانه‌اش قابل اعتماد است).

   - شفاف‌سازی بیشتر درباره وضعیت زرادخانه مثل گزارش سالانه FAS تا ادعای «دیگران تقلب می‌کنند» خنثی شود.

۵. فشار بر کره شمالی (جلوگیری از استفاده از فرصت)

   - مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم آمریکا–کره شمالی (از طریق چین) برای تمدید تعلیق کره شمالی در ازای کاهش تحریم‌ها یا تضمین امنیتی.

نتیجه‌گیری  

ترامپ با اظهارات خود استاندارد جهانی را به چالش کشید و واکنش زنجیره‌ای ایجاد کرد، اما هنوز به مرحله عمل نرسیده است. این حرکت بیشتر نمایش قدرت سیاسی است تا ضرورت فنی. اگر واقعاً انفجار انجام شود، بزرگ‌ترین برنده چین و روسیه خواهند بود که سال‌ها منتظر بهانه بودند. در حال حاضر (۱۵ نوامبر) نشانه‌ها نشان می‌دهد که وزارت انرژی و جامعه علمی آمریکا در حال مهار موضوع هستند و احتمال تست انفجاری واقعی در کوتاه‌مدت پایین است اما ریسک همچنان وجود دارد.